تجارت افغانستان هنوز هم به بندرهای پاکستان وابسته است. افغانستان کشوری محصور در خشکی است و سال‌هاست که می‌خواهد از میزان وابستگی خود به پاکستان بکاهد. چابهار در سال‌های اخیر در محور توجه افغانستان و هند قرار داشته و ایران هم اعلام همکاری کرده است.
حال این همکاری آغاز شده و اخیرا نخستین محموله از طریق این همکاری جابه‌جا شده است. به همین منظور، با جعفر آهنگران، مدیر هماهنگی مناطق ویژه اقتصادی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ریاست‌جمهوری گفت‌وگو کردیم.
هند و افغانستان برای تسریع طرح توسعه بندر چابهار همکاری خود را با ایران آغاز کرده‌اند. گرچه تحلیل‌هایی مبنی‌بر این‌که این همکاری در راستای وابسته‌نبودن دو کشور به پاکستان است؛ ارزیابی شما از این همکاری چیست؟
برای پاسخ‌دادن به این سوال لازم است به این نکته توجه شود که قبل از انقلاب براساس آمایش سرزمینی که صورت گرفته، محور شرق در نوار شرقی کشور تعریف شده است.
باید به این مهم توجه شود که یکی از مشکلات اساسی کشور نبود هماهنگی میان تراکم جمعیت با فعالیت‌های اقتصادی است؛ متاسفانه به‌دلیل نبود فعالیت اقتصادی برخی از مناطق کشور خالی از سکنه شده است. در پنج سال گذشته دولت به محور شرق یعنی مسیر چابهار و سرخس توجه کرده است؛ این محوری است که با منطقه آزاد جدید سیستان در مرز میلک با افغانستان ارتباط برقرار می‌کند و در طول مسیر با منطقه ویژه اقتصادی بیرجند در مرز ماهی‌رود در استان خراسان‌جنوبی مفهوم می‌یابد؛ درنهایت، در جنوب استان خراسان‌رضوی در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون ارتباط برقرار می‌کند.
در صورت اجرای درست این محور، کشورهای شمالی ایران، آسیای میانه، افغانستان با آب‌های گرم دریای عمان و آب‌های آزاد بین‌المللی ارتباط برقرار خواهند کرد. لازمه محقق‌شدن این طرح این است که بندر چابهار (شهید بهشتی) توسعه یابد که خوشبختانه سازمان بنادر در دو سال اخیر سرمایه‌گذاری خوبی داشته و حتی فاینانس خارجی برای این منظور جذب کرده است. همچنین باید پس کرانه نیز آماده شود. در ادامه لازم است منطقه آزاد چابهار به شبکه سراسری راه‌آهن نیز متصل شود که در این‌باره نیز اعتبارات خوبی ازسوی وزارت راه‌وشهرسازی تخصیص یافته است.
بدون شک، در صورت توسعه متوازن این طرح‌ها، منطقه آزاد چابهار به منطقه ترانزیتی کشور تبدیل می‌شود که می‌تواند مسیر دسترسی هند و چین یا کشورهای شرق با غرب و افغانستان شود تا محل عبور امن برای تردد کالا و مبادلات بازرگانی. چابهار برای هند، چین، پاکستان و دیگر کشورها موقعیت بسیار مهمی خواهد بود و می‌توان امیدوار بود منطقه آزاد چابهار از بن‌بست خارج شود.
اخیرا نخستین محموله از هند به ایران و سپس افغانستان ارسال شده است. چقدر می‌توان امیدوار بود این محموله‌ها بیشتر شوند و همکاری هند و افغانستان از طریق مسیر ایران گسترش یابد؟
ترانزیت محموله‌ها اهمیت دارد. باید تلاش شود در توسعه این همکاری‌ها دست واسطه‌ها قطع شود تا از مبدأ اصلی شناورها به بندر چابهار حرکت و کار تخلیه و بارگیری در آن‌جا انجام شود که محموله‌ها به‌صورت واسطه‌ای به بندر ارسال نشود.
اگر طرح‌های توسعه‌ای با سرعت انجام شوند می‌توان امیدوار بود چابهار مقصد ترانزیت کالاهای زیادی خواهد بود.
نکته مهم دیگر در افزایش ارسال محموله‌ها به بندر چابهار و به کشورهای مقصد توسعه زیرساخت‌های زمینی از جمله جاده است.
آیا مسیرهای زمینی به‌خوبی توسعه یافته است؟
از لحاظ جاده زمینی، منطقه شرق کشور شرایط خوبی و مناسبی دارد و مشکل خاصی وجود ندارد، اما باید تلاش کنیم چابهار بارانداز شود.
آیا می‌توان امیدوار بود همکاری توسعه یابد؟
با توجه به سیاست‌گذاری‌های موجود قطعا این‌گونه خواهد بود.
از طرح‌های توسعه‌ای در چابهار مواردی را اعلام کردید. ایجاد زیرساخت‌های از جمله توسعه راه زمینی و راه‌آهن به چه میزان اعتبار نیاز دارد؟
تا آن‌جا که من اطلاع دارم بودجه‌های لازم برای این طرح‌ها ازسوی دولت تخصیص یافته است، رقم دقیق این اعتبارات نیز ازسوی سازمان بنادر و شرکت زیرساخت وزارت راه باید اعلام شود، اما می‌دانم اعتبارات خوبی ازسوی دولت برای این طرح‌ها تخصیص یافته است، همچنین از ظرفیت‌های بخش‌خصوصی نیز استفاده می‌شود که طرح‌ها به نتیجه برسد. در حال حاضر در راستای این تحولات پروژه‌های مهمی در چابهار در حال انجام است که می‌توان به مجتمع پتروشیمی چابهار و فولاد اشاره کرد. در تعریف دولت چابهار به‌عنوان عسلویه دوم تعریف شده است، به همین دلیل، در آینده تولید فولاد از ۱.۵ میلیون تن به ۱۰ میلیون تن خواهد رسید.
طرح‌های تعریف‌شده برای توسعه منطقه آزاد چندساله است؟ آیا برای آن زمانبندی تعریف شده است؟
طرح‌ها در حال انجام هستند و در چند سال آینده به بهره‌برداری خواهند رسید.
الهه ابراهیمی
- 17
- 3
