ایرج راد، بازیگر و کارگردان و عضو هیئت مدیره خانه تئاتر درصدد است آخرین نمایش شادروان جعفر والی، کارگردان صاحب‌نام را هر چه زودتر به صحنه بیاورد. او همچنین به دنبال افتتاح ساختمان جدید خانه تئاتر است. درباره این مسائل با او گفت‌وگو کردیم.
از مشـغولیت این روزهایتان بگویید... .
قبل از درگذشت آقای والی، نمایشی را تمرین می‌کردیم به نام «در گوش سالمم زمزمه کن»؛ طبیعتا علاقه‌مند بودم با حضور ایشان روی صحنه برود، متأسفانه ٢٠ جلسه تمرین کرده بودیم که حال والی نامساعد شد و به بیمارستان رفت و متأسفانه درگذشت. حالا بر خودم واجب می‌دیدم به نوعی آن را اجرا کنیم و خانواده‌اش هم علاقه‌مند به اجرایش بودند. امیدوارم آن را برای ایام ٢٧ یا ٢٩ آذر اجرا کنیم چون ٢٧ آذر روز فوت و ٢٩ آذر روز تشییع جنازه‌اش است و همچنین اواخر دی‌ماه -٢٢ دی- روز تولدش است و دوست داریم در این فاصله اجرایش کنیم و مقدماتش هم فراهم شود.
آیا همان عوامل قبلی هستید؟
بله، تا حدودی... البته این کار دو بازیگر دارد که علاوه بر من، داریوش م‍ؤدبیان نقش مقابلم را بازی می‌کند و به جای یک بازیگر دیگر آمده است.
از ساختمان جدید خانه تئاتر چه خبر؟
آخرین کارهایش در حال انجام است و سالن نمایش آنجا هم تقریبا به‌لحاظ نور، صدا، آکوستیک‌بودن، کف و ... آماده است و فقط منتظریم صندلی‌هایش از ایتالیا برسد.
یعنی به‌زودی شاهد افتتاح ساختمان خانه تئاتر خواهیم بود؟
بله... اگر صندلی‌ها زودتر برسد سعی‌مان را می‌کنیم که در آذرماه اینجا را افتتاح کنیم و همین نمایش آقای والی را در همین سالن اجرا خواهیم کرد.
این سالن چندنفره است؟
سالن در خانه تئاتر است و برای آن ١٧٤ صندلی سفارش داده‌ایم. این سالن درواقع یک بلک‌باکس است که به شکل چندمنظوره کاربری خواهد داشت. علاوه بر تئاتر به شکل تک‌سویه، دوسویه، سه‌سویه و... می‌توان از آن به‌عنوان استودیوی تلویزیونی و حتی ضبط صدا و کنسرت استفاده کرد چون در آن بهترین سیستم در نظر گرفته شده است.
بنابراین مشکلی برای دیررسیدن صندلی‌ها نیست؟
فکر نمیکنم چون خرید انجام شده و باید با کامیون به تهران منتقل شود.
آیا فرصتی هم برای تئاتردیدن دارید؟
بله، تا جایی که فرصت کنم نمایش می‌بینم.
به‌تازگی چه نمایش‌هایی را دیده‌اید؟
از کارهایی که دیده‌ام باید از «سهروردی»، کار شکرخدا گودرزی و «شوایک، سرباز ساده‌دل»، حمیدرضا نعیمی نام ببرم.
این دو کار رضایت‌خاطرتان را جلب کرده‌اند؟
به‌هرحال همکارها زحمت کشیده‌اند و می‌دانم این روزها تئاترکارکردن چه مشکلاتی دارد و البته دلم می‌خواست فرصت دیدن کارهای بیشتری را داشته باشم و امیدوارم چنین زمانی فراهم شود.
فکر می‌کنید هنوز هم این بحران گذار از تئاتر دولتی به خصوصی هست؟
این گذار با این سیستم به‌راحتی انجام نخواهد شد مگر آنکه بشود با برنامه‌ریزی و ایجاد امکاناتی چنین گذاری را تسهیل کرد. الان تعدادی سالن توسط اشخاص وارد کار و بهره‌برداری شده است اما با وجود اینها تعریف مشخصی برای داشتن یک تئاتر خصوصی نداریم. الان به‌شدت آن حمایت‌های دولتی که برای اجرای کارها صورت می‌گرفت، یا قطع شده یا بدون برنامه و نامشخص از برخی از کارها حمایت میشود. الان حتی اکثر سالن‌های دولتی هم ٢٠ درصد از کل فروش را می‌گیرند.
تالار وحدت شبی پنج میلیون و تالار حافظ شبی یک‌میلیون‌و ٢٠٠ هزار تومان اجاره‌بها دریافت می‌کند. اینها مواردی است که زمینه‌ساز سوق‌دادن تئاتر بنا بر هر دلیلی به سوی اهداف گیشه‌پسند خواهند بود. این راه را برای دورشدن از اصالت‌های فرهنگی و تئاتری باز خواهد کرد؛ درحالی‌که باید با برنامه‌ریزی و هدفمندشدن تئاتر خصوصی تعریف مشخصی داشته باشد و باید بر آن ضوابط و استانداردهایی حاکم باشد. الان سالن‌های کوچک با ٥٠ تا ٦٠ نفر و همچنین سالن‌های بزرگتر با ١٤٠ تا ١٥٠ نفر هر شب اجرا می‌روند که اینها نمی‌تواند با اهداف واقعی و نگاه فرهنگی همراه باشد و حتی گروه‌هایی هستند که امکان اطلاع‌رسانی ندارند و باید امکاناتی برای این منظور از جمله ارائه بیلبورد در نظر گرفته شود.
نظرتان درباره نقد تئاتر چیست؟
در ارتباط با کارهایی که به صورت گسترده در جامعه انجام میشود، نقد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار نیست و گاهی دوستان به‌عنوان خلاصه نمایش و بعضی‌وقت‌ها به طور خلاصه به بازی خوب و بد بازیگران هم اشاره‌ای می‌کنند و اینها بیانگر مشکل نقد و تحلیل است که باید به تحلیل نمایش‌نامه، موضوع و اجرا بپردازند و به مخاطب درباره هر اجرائی آگاهی دهند. به‌هرحال در جامعه نقد تئاتر باید چنان تأثیرگذار باشد که بر پایه تحلیل واقعی و درست، تماشاگران با انتخاب درست‌تر و نگاه دقیق‌تر اثر نمایشی را برای دیدن انتخاب کنند.
قبلا چگونه این حمایت‌ها صورت می‌گرفت؟
حمایت‌های مالی و مادی در شورای ساخت و حمایت انجام می‌شد و همچنین قرارداد تیپ کف و سقف دستمزدها را مشخص می‌کرد اما همه اینها یکباره کنار گذاشته شد و دقیقا مشخص نیست چگونه و از چه کارهایی حمایت میشود بنابراین نیاز است این حمایت‌ها بنا بر روالی مشخص و روندی تعریف‌شده و طبق نیاز تئاتر و هنرمندانش سر جایش بماند تا از مشکلات به‌وجودآمده جلوگیری کرد.
خانه تئاتر باید چگونه درباره این حمایت‌ها اعمال‌نظر کند؟
بارها دراین‌باره صحبت کرده‌ایم و پیشنهادهایی هم داده‌ایم و اینها را بنا بر نیازهای تئاتر گفته‌ایم اما باید حالا برای انجامش برنامه‌ریزی کنند و وضعیت هنرمندان را سروسامان دهند. آنچه مسلم است این است که هنوز هم وزارت ارشاد در جهت سیاست‌گذاری و نظارت حضوری فعال است و اکنون نیاز به تشکیل شورایی از هنرمندان و به‌ویژه صنف وجود دارد که خانه تئاتر و هنرمندان دیگر برنامه‌هایی برای آن تدوین کنند.
در آن برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت مشخص شود و این‌گونه وضعیت موجود بهبود یابد و امکانات، سالن‌ها و صندلی‌ها و هنرمندان مشخص شوند و اینکه هر سال چه تعداد دانشجوی تئاتر باید به آن افزوده شود. یادمان باشد مسئله اشتغال‌زایی بسیار حائز اهمیت است و خوشبختانه در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه هم امنیت شغلی در مجلس به تصویب رسیده است. اگر تا پایان امسال راهکارهایی برای عملی‌شدنش ارائه بشود و اگر در این دوره مجلس هم به نتیجه نرسد باز به برنامه بعدی می‌افتد و همچنان امنیت شغلی هنرمندان نامعلوم خواهد ماند. همچنین در این برنامه مشخص شده که چه امکاناتی در اختیار هنرمندان قرار بگیرد و حقوق بی‌کاری و بیمه به‌طور دقیق مشخص خواهد شد و ما حتی از شورای انقلاب فرهنگی خواهان وضعیت اجرائی‌شدن این مصوبات هستیم و می‌پرسیم چرا هنوز اجرائی نشده است؟ خود شکایت را به همین شورای انقلاب فرهنگی خواهیم برد که در جلسات سال‌های گذشته این مسائل را تصویب کرده‌اند؛ اما هنوز اجرائی نشده است.
- 13
- 2
