از سه اتفاق در جهت اکران کودک تا برنامه‌هایی برای اکران جهانی

به مناسبت روز جهانی و هفته ملی کودک، ایسنا با فرشته طائرپور یکی از فعالان حوزه ادبیات و سینمای کودک،گفت‌وگویی داشت که در ادامه می‌خوانید:

درباره‌ی سینمای کودک سال‌هاست که حرف‌های کلی زده شده است

خانم طائرپور امسال شاهد بودیم که پس از چند سال کناره گیری فیلم عروسکی-موزیکال "خاله قورباغه" را برای کودکان روی پرده سینماها بردید. به عنوان نویسنده و تهیه کننده این فیلم، ترجیح می‌دهید با چه جمله‌ای، این گفتگو را درباره فیلم‌تان، سینمای کودک و روز جهانی کودک آغاز کنیم؟

اولا روز جهانی کودک به همه کودکان جهان و همه بزرگسالانی که قدر کودکان و کودکی را می‌دانند، مبارک. دوما به اندازه کافی در طول این سی و چند سال درباره سینمای کودک حرف‌های کلی زده شده، پرسش‌های تکراری پرسیده شده و جواب‌های تکراری نیز داده شده. بهترست بجای تکرار مکررات هرکس به نوبه خود و در حد توانش چاره‌ای بیاندیشد و قدمی بردارد.

خود شما در صدد انجام کاری هستید؟

از مدت‌ها پیش چند مرکز فرهنگی در تعدادی از شهرهای اروپایی، امریکایی و منطقه‌ای که تعداد قابل توجهی از خانواده‌های ایرانی در آنها اقامت دارند، پیشنهاد اکران فیلم کودک "خاله قورباغه" را مطرح کرده بودند که توافق اولیه با برخی از آنها انجام شده و بزودی این اتفاق در ترکیه، لندن و استکهلم خواهد افتاد.

با توجه به اینکه برای اکران در ترکیه که از استانبول شروع می‌شود، قرارست فیلم به زبان ترکی استانبولی دوبله شود و مخاطبینی بیش از ایرانیان مسافر یا مهاجر را در نظر بگیرد، به این فکر افتادم که با اجاره سالنی مناسب -ولو کوچک- و تاسیس یک خانه فرهنگی-تفریحی برای کودکان و نوجوانان، این برنامه را محدود به نمایش یک فیلم نکنم و یکی از اتفاقاتی که در تمام این سالها به دنبال انجام آن در ایران بودم و نشد را در سرزمینی دیگر دنبال کنم.  

 هنوز امیدی به ادامه اکران «خاله قورباغه» در فصل مدارس داریم

از اکران فیلم در ایران راضی هستید؟

متاسفانه به دلیل کم لطفی "سازمان صدا و سیما" در پخش تیزرهای بموقع و کافی، "خاله قورباغه" نتوانست با وجودی که  استعداد کافی برای جلب مخاطب داشت، اکران چندان موفقی در ایران داشته باشد.این فیلم تاکنون فقط حدود سه میلیارد تومان فروش داشته که سهم تهیه کننده از این فروش، جبران کننده حتی یک سوم از هزینه‌های تولیدش نیز نمی‌شود. البته هنوز امیدی به ادامه اکران آن در فصل مدرسه داریم که امیدوارم با همکاری سازمان آموزش و پرورش و استقبال مدارس از این اکران های نیم بها و ارزان، این اتفاق بیافتد و بخشی از این زیان جبران شود.

 اکران فیلم‌های کودک را تنها سه اتفاق در کوتاه‌مدت می‌تواند،نجات بدهد

 وضعیت اکران فیلم "خاله قورباغه" منطقا باید برای مسئولان سینمایی هشداری جدی به حساب بیاید و تا نوبت اکران فیلم‌های جدید در سینماها (بخصوص آنهایی که مانند ما مورد حمایت سازمان نیستند) نرسیده، کاری انجام بدهند. اکران فیلم‌های کودک را تنها سه اتفاق می تواند در کوتاه مدت نجات دهد، اول تبلیغات حامیانه صدا و سیما به نحوی که از یک هفته قبل از اکران شروع شود و تا پایان اکران ادامه داشته باشد(دقیقا همان اتفاقی که به شکلی استثنایی فقط برای فیلم‌های فیلشاه و شاهزاده روم افتاد)، دوم رفع تحریم از تبلیغ فیلم‌های کودک در کانال‌های ماهواره‌ای -با اعتنا به این استدلال که حتی برای جلب توجه از میلیونها کودک ایرانی که به طرز انکار ناپذیری همه روزه چندین ساعت پای کانال‌های ماهواره‌ای نشسته‌اند- باید در همان کانال‌ها کلیپ‌های تبلیغاتی فیلم‌های ایرانی ویژه این مخاطبان را پخش کرد.

در بستر چنین شرایطی هر فیلم کودک –بخصوص اگر از قابلیت‌های لازم برخوردار باشد- می‌تواند به نحو نجات بخشی با افزایش مخاطب مواجه شود و سپس با رونق سینمای کودک، می‌توان بهای بلیط فیلم های کودک را تا حد زیادی (حتی تا هزار تومن و دو هزار تومن) کاهش داد و به خانواده‌های چند فرزندی کمک کرد تا برنامه تماشای فیلم در سینما را در سبد تفریح هفتگی خود قرار دهند و توان تامین بودجه آنرا نیز داشته باشند. راه سوم توزیع رایگان یا کم بهای "بُن-فیلم" در مدارس است که دانش آموزان با دریافت یا خرید آنها بتوانند به اتفاق خانواده هایشان به سینما بروند یا کپی‌های قانونی فیلم‌های کودک ایرانی را از شبکه مجاز نمایش خانگی خریداری کنند. دستاوردهای فرهنگی، تفریحی، اقتصادی و اجتماعی این سه روش برای سینمای کودک، بخصوص برای خانواده‌های کم درآمد، قاعدتا باید برای سیاستگذاران و مسئولان فعلی سینمای کودک انگیزه کافی جهت اقدام ایجاد کند.   

 راه درازمدت اکران فیلم کودک

البته راه نجات درازمدتی هم وجود دارد که آنهم دستیابی به بازار جهانی اکران، با فروش بلیط ارزی است. در حال حاضر در فقیرترین کشورهای جهان هم قیمت بلیط سینما کمتر از ۸ دلار نیست در حالیکه در ایران حتی اگر بخواهیم قیمت بلیط ممتاز ترین سینما را ملاک قرار بدهیم و دلارش را هم با نرخ ۴۲۰۰ تومان حساب کنیم، به بلیطی گرانتر از ۲ یا ۳ دلار نخواهیم رسید که این رقم هیچ تناسبی با هزینه‌های تولید فیلم ها که هرسال بالاتر می‌رود ندارد، اما از سویی دیگر ملاحظه شرایط اقتصادی خانواده‌ها اقتضا می‌کند که به افزایش قیمت بلیط فکر نشود، بخصوص در مورد فیلم‌های کودک.

فکر می‌کنید از اکران عمومی فیلم های کودک ایرانی در کشورهای دیگر استقبال شود؟

فیلم‌های کودک ایرانی بخاطر پیام‌های انسانی و اخلاقی مشترکی که با سایر فرهنگ‌ها و کشورهای جهان دارند و همچنین برخورداری از استانداردهای سینمایی، حتما جهت اکران در کشورهای منطقه و جهان قابلیت دارند. البته برای این فیلم‌ها نمی‌شود به بازاری شبیه بازار انیمیشن‌های امریکایی با آن تبلیغات گسترده جهانی که دارند فکر کرد اما می‌شود به مراکز فرهنگی خصوصی و دولتی هوشمند و آینده نگری امید بست که روزبروز بر تعدادشان در سطح جهان اضافه می‌شود، مراکزی که به نقش سینما در جامعه جهانی امروز و تاثیر آن بر کودکان و نوجوانان کشورشان پی برده‌اند و درک کرده‌اند که هیچ پدیده دیگری جز سینما و فیلم نمی تواند موجب شناخت نسل آینده کشورشان از جهان فردا باشد.  

برنامه‌تان برای این حضور بین المللی چیست؟

"خانه ادبیات و هنر کودکان" در نظر دارد وارد مرحله آزمایشی این اقدام شود و نه فقط برای فیلم "خاله قورباغه" و سایر تولیداتش، بلکه برای همه فیلم‌های کودک و نوجوانی که مناسب اکران در کشورهای دیگر هستند، گام‌های اول را بردارد. همین‌طور جهت اجرای تئاترها و کنسرت‌های ویژه این گروه از مخاطبان در سایر کشورها. شاید اولین و بیشترین بهره برداران از این جریان، کودکان ایرانی یا دو رگه مقیم خارج از کشور باشند اما یقینا کودکان غیر ایرانی نیز باید بعنوان مخاطبان این برنامه مد نظر قرار گیرند.

تردید ندارم بخش عمده‌ای از طرح "ساماندهی به اکران فیلم‌های کودکان و نوجوانان" که در سال ۹۵ آنرا به شورای راهبردی سینمای کودک ارائه کردم و مورد تصویب قرار گرفت و حتی دستورات لازم برای اجرایش داده شد اما هرگز به مرحله اجرا نرسید، در این برنامه مورد استقبال دیگر کشورها قرار خواهد گرفت و مسیر آزمون و خطای خود را با پشتیبانی های تبلیغاتی طی خواهد کرد.

 چرا اغلب برنامه‌ها و سیاست‌های سینمای کودک در شورای راهبردی عملیاتی نشد؟

اغلب برنامه‌ها و سیاست‌هایی که در شورای راهبردی سابق "سینمای کودک و نوجوان" مورد بررسی و تصویب قرار گرفتند متاسفانه عملیاتی نشدند و اکنون دیگر باور دارم برای اجرای هیچ طرح فرهنگی و سینمایی نباید به تشکیلات دولتی متکی شد. حیرت انگیز بود که حدود یک سال از عمر آن شورا و حتی رئیس سازمان سینمایی وقت و وزیر ارشاد به بحث درمورد تفکیک سینمای کودک از سینمای نوجوان و پاسخ دادن به اعتراضات فاقد تحلیل برخی دوستان دست‌اندر کار جشنواره و یا انتقادهای بی‌اساس و جهت دار برخی سایت‌های همیشه مخالف طی شد.

این بحث‌های فرسایشی چه در تشکیلات دولتی و چه در بخش خصوصی، جز اتلاف وقت و ماندن در نقطه قبلی هیچ حاصلی تا کنون نداشته و بنظر من دیگر وقت آن رسیده که یک یا چند نهاد خصوصی، مستقلا و متکی به امکانات خود، به ایجاد جریان اکران فیلم های کودک و نوجوان ایرانی در خارج از کشور بپردازند و مصون از آسیب رسانه‌هایی که معلوم نیست چرا بجای حمایت و تشویق و تبلیغ، پیوسته تخریب می‌کنند و همچنین مستقل از سازمان های دولتی مسئولی که نیازهای آنی و آتی کودکان برایشان اولویت کافی ندارند، خود وارد میدان شوند؛ ولو اینکه توان اقتصادی اقدام گسترده‌ای را در بدو امر نداشته باشند.

بهترین مثال در این مورد "شورای کتاب کودک" است که تاکنون در حوزه ادبیات و دانش بچه‌های این سرزمین، کاری کارستان کرده و به مدد تلاش بی وقفه آگاهان و عاشقانی چون شادروان توران میرهادی و اکنون خانم انصاری و همکارانشان، گام‌های بلند و موثری در ایران برداشته و اکنون بعنوان مرجعی معتبر در دنیا شناخته می‌شوند.

بی تردید یاران جوان "خانه ادبیات و هنر کودکان" در کنار مشاوران و حامیان مجرب آن، که سالها در حوزه ادبیات و هنر کودکان کارهای نظری و اجرایی ماندگاری کرده‌اند، می‌توانند به اتفاق هم اندیشان کشور میزبان، موسسین مناسبی برای چنین جریانی باشند. جریانی که برای اطلاع رسانی به مخاطبان بالقوه خود، محتاج عبور از موانع گزینشی رسانه ملی یا نامه‌نگاری‌های مرسوم در ادارات آموزش و پرورش نباشد و با تکیه به ارزش ذاتی هدف و حرکت خود، مشتاقان زیادی را در کشورهای مختلف، برای همکاری و خدمت به فرهنگ و هنر کودکان و نوجوانان پیدا کند.

تاسیس چنین مرکزی در چه مرحله‌ای است؟

یکی از نمایندگان "خانه ادبیات و هنر کودکان" تاکنون سه بار برای بررسی‌های اولیه به ترکیه سفر کرده و از مکان‌هایی که همکاران ترک پیشنهاد داده بودند بازدید کرده است و نمونه‌های مناسب‌تر را برای تصمیم گیری نهایی انتخاب کرده است. بزودی من نیز به اتفاق دو نفر دیگر از همکارانی که برای مشارکت در این کار اعلام آمادگی کرده‌اند، جهت مذاکره و تصمیم‌گیری به استامبول خواهیم رفت. جالب است که در همین مرحله مقدماتی، یکی از آورده‌های قابل اعتنای همکاران ترک، استفاده از تبلیغات تلویزیونی در ترکیه با پوشش‌های جهانی است؛ دقیقا برعکس شرایطی که ما در ایران داریم و سالهاست این معضل توسط هیچ وزیر و معاون و رئیسی مورد حل و فصل قرار نگرفته است.

به هرحال امیدوارم برای دستیابی به موفقیت‌های مشترک با همه فیلمسازان کودک، شرایط انجام این کار برای ما مهیاتر از آنی باشد که پیش‌بینی می‌کنیم.