به نظر می‌رسد فیلم «لاله» بر اساس داستان زندگی لاله صدیق ورزشکار ایرانی، جنجالی‌ترین پروژه سینمایی در سال‌های اخیر بوده است. این فیلم به دلیل اما و اگرهای دنباله‌دار به سرانجام نرسید و سرنوشت آن تا امروز مبهم مانده است.
این فیلم سینمایی روایت زندگی لاله صدیق است که در رشته‌هایی نظیر خلبانی، رقابت‌های اتومبیل‌رانی رالی و سوارکاری بانوان ایران کسب افتخار کرده است. به این ترتیب پروژه «لاله» با حمایت شخص رئیس جمهور وقت در دستور کار قرار گرفت و اتفاقا همین نکته یکی از بخش‌های تاریک «لاله» بود. شنیده‌ها حاکی از آن است که اسدالله نیک‌نژاد طرح اولیه این فیلم را در آمریکا برای محمود احمدی‌نژاد خواند و همانجا موافقت او را جلب کرد. مراحل تولید «لاله» تا مدتی مسکوت بود تا اینکه ارسال پیامک با محتوای «فیلم سینمایی لاله به کارگردانی اسدالله نیک‌نژاد با سرمایه‌گذاری ۲.۵ میلیارد تومانی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تولید میشود.» سرآغازی برای ایجاد حساسیت اهالی رسانه شد و پروژه «لاله» را تا مدت‌ها سوژه اول رسانه‌ها کرد.
با افزایش حجم انتقادات مختلف به سیاست‌گذاری سازمان سینمایی و مرکز گسترش مستند و تجربی وقت، کمیسیون فرهنگی مجلس وارد ماجرا شد و در نهایت فیلم «لاله» تعلیق شد. در این گزارش نگاهی به مجموعه عوامل تاثیرگذار در بی‌سرانجامی یک پروژه میلیاردی خواهیم داشت.
حمایت نافرجام سازمان‌های دولتی
اسدالله نیک‌نژاد معروف به اسی نیک‌نژاد در آغاز انقلاب ۱۳۵۷ فعالیت‌های مستندسازی را در زمینه انقلاب آغاز کرد و در ادامه چند فیلم مستند از جریانات انقلاب را ساخت. بعد از آن وارد صدا و سیما شد و به عنوان نویسنده و کارگردان، سریال ۶۴ قسمتی «شما چه می‌گویید» و بعد از آن سریال «پاییز صحرا» کارگردانی کرد. سریال «پاییز صحرا» به دلیل نوع پوشش و گریم بازیگران جنجال‌های زیادی را در اوایل انقلاب ایجاد کرد. تا اینکه با اجازه‌نامه مستقیم از سوی امام خمینی(ره) پخش شد.
نیک‌نژاد که به هدف ادامه تحصیل برای همیشه به آمریکا مهاجرت کرد در سال ۱۹۹۴ «پاییز صحرا» را مجددا تدوین کرد و این فیلم را با ساخت موسیقی متن جدید و زیرنویس انگلیسی در آمریکا به نمایش گذاشت. این کارگردان با همه شبکه‌های تلویزیونی سراسری آمریکا تماس برقرار کرد. «پاییز صحرا» اولین سریال تلویزیونی بود که پس از انقلاب از شبکه تلویزیونی PBS پخش شد. نیک‌نژاد تا زمانی که طرح اولیه فیلم سینمایی «لاله» را با محمود احمدی‌نژاد در میان گذاشت، ارتباطی با سینمای داخل کشور نداشت. بنابراین بسیاری از اهالی سینما معتقد بودند که اختصاص بودجه میلیاردی مرکز گسترش مستند و تجربی برای این پروژه الویتی ندارد. چراکه بودجه ۲ و نیم میلیاردی برابر با دو سال بودجه مرکز برای تولید آثار مستند است. ضمن اینکه این رقم با گذشت زمان افزایش پیدا کرد و به رقم به هفت میلیارد تومان رسید. در راستای این دست انتقادات شفیع آقامحمدیان مدیر سابق مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بارها تاکید کرد، هزینه پنج میلیاردی در مقیاس با استانداردهای تولید در سینمای جهان رقم ناچیزی است.
همچنین سازمان سینمایی و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در این سال‌ها تمام قد از ماهیت فیلم «لاله» و الویت ساخت آن دفاع کردند. با این‌همه حجم انتقادات تا حدی بالا گرفت که کمیسیون فرهنگی مجلس وارد ماجرا شد. جواد شمقدری، رئیس سازمان سینمایی و سیدمحمد حسینی، وزیر ارشاد دولت دهم برای پاره ای از توضیحات فراخوانده شدند. بر همین اساس مسئولان مربوطه متعهد شدند که اولویت‌های فرهنگی با فیلمنامه‌ای ایرانی در فیلم سینمایی «لاله» درنظر گرفته شود.
«لاله» حق مردم را ضایع کرد
با وجود اینکه عوامل سازنده فیلم سینمایی «لاله» شکل گرفت، همچنان مورد تایید واقع نشد. در گام نخست جلیل عرفان‌منش بازنویسی فیلمنامه را به عهده گرفت. بالاخره علیرضا سبط‌احمدی و پروانه پرتو پیش تولید «لاله» را در اسفند ۱۳۹۱ از سر گرفتند. با وجود اینکه بهاره کیان‌افشار به عنوان بازیگر نقش اول فیلم معرفی شد در ادامه راه به دلیل تسلط نداشتن به زبان انگلیسی از پروژه کنار رفت. از میان گزینه‌های مطرح شده سارا امیری بازی در نقش لاله را بر عهده گرفت. با پشت سر گذاشتن کش و قوس‌های فراوان به نظر می‌رسید پروژه ۷ میلیاردی «لاله» وارد مرحله تولید شده است. امید می‌رفت که ماحصل این پروژه جنجالی بر خلاف اکثریت قریب به اتفاق پروژه‌ها دولتی از کیفیت مورد توجهی برخوردار باشد. اگرچه این چشم‌انداز تا امروز محقق نشده است.
مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برخلاف حمایت‌های همه جانبه اعلام کرد که توانایی تامین بودجه ادامه این پروژه ندارد و از سویی دیگر بنیاد سینمایی فارابی به عنوان بازوی اجرایی وزارت ارشاد مسئولیت «لاله» را به عهده نگرفت. حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی در سال ۹۲ یک‌بار برای همیشه موضع سازمان سینمایی نسبت به این فیلم مشخص کرد: «به اعتقاد من قراردادهای بسته شده، قراردادهای عادلانه‌ای نبوده است و بنده به عنوان نماینده مردم ایران در سازمان سینمایی طبیعتا تمام تلاش خود را به کار می‌بندم که حقوق مردم ایران در ساخت پروژه‌هایی از این دست ضایع نشود. پروژه سینمایی «لاله» امروز به جایی رسیده است که همه با هم باید تلاش کنیم تا «لاله»هایی از این دست در سینمای ایران نروید و این مهمترین وظیفه بنده و تیم همراهم هست که با شفافیت و مشورت با سینماگران مسائل را حل و فصل کنیم. به هرحال پروژه‌هایی از این دست باعث دلسردی جمع سینمای ایران میشود و مهم این است که ساخت پروژه‌هایی از این دست تکرار نشود.»
نکته حائز اهمیت در روند «لاله» هزینه‌های گزافی است که از جیب مردم و مشخصا اهالی سینما خرج شد. سوال اینجاست که آیا با پاک کردن صورت مسئله، سرمایه به باد رفته، باز می‌گردد؟ در جریان پاسخ به این پرسش با مسئولان ذی‌ربط تماس گرفتیم اما هیچ‌کدام تمایلی به گفت‌و‌گو در این مورد به خصوص را نداشتند.
- 13
- 5
