انیمیشن ایران در جهان بهعنوان بخشی از یک صنعت بزرگ، به آن صورت شناخته شده نیست و جایگاهی ندارد. آنچه باعثشده انیمیشن ایران در جهان پیش رود، انیمیشنهای کوتاه تجربی یا سینمایی است که در جهان حرفهایی برای گفتن دارند. رویکرد غالب جشنوارههای هنری هم بیش از آنکه بخواهد تکنیک باشد، محتواست.
عمده تکنیکهایی که در انیمیشنهای ایرانی ارائهشده، خیلیخاص نبوده و انیمیشنهای مینیمالتر بیشتر در خارج از کشور شناخته شدهاست. آن چیزی که باعث شده انیمیشنهای ایرانی خارج از این محدوده جغرافیایی ما شناختهتر شدهباشد، بیشتر اشخاصی هستند که به صورت مستقل در این حوزه کار کرده و از این بابت در دنیا بازتاب داشتهاند. از سوی دیگر در مسائل تکنیکی در کارهای کوتاه میتوانیم خیلی موفق باشیم، اما در کارهای بلند صرف تکنیک و دانستن بخشهایی از نرمافزارها و حتی تکنیکهای پیادهسازی و مباحث آمیخته با هنر مطرح نیست. بیشتر از اینکه این بخشها مؤثر باشد اصول مدیریت و سرپرستی این مجموعهها و فرهنگهایی که در این فضای کاری موجود است، بسیار مهم میشود و برای مخاطب بهعنوان یک صنعت، آن را باورپذیر میکند.
بهعنوان مثال برخی وظایف در خارج از ایران و در این صنعت کاملا شناخته شدهاست؛ مانند مدیرتولید برای انیمیشن، کارگردان فنی، سرپرست انیمیشن، سرپرست گروه نورپردازی یا شبیهسازی و... اگر قرار باشد در صنعت انیمیشن دنیا اثری ساخته شود، برای یک کار کیفی مناسب دهها انیماتور وجود دارد، اما در ایران بهشدت فقدان این شاخه و هنر وجود دارد. اصولا بهرغم گروهها و شبکههای اجتماعی که صدها و هزاران علاقهمند با زمینه تخصصی به انیمیشن وجود دارد، ما شاید کمتر از انگشتهای دو دست انیماتور خوب داشته باشیم که هم مسلط به نرمافزار باشد و هم به هنر انیمیشن. وقتی میخواهد یک کار کیفی یا صنعتی انجام شود این مسائل جزو همان امکاناتی میشود که برای ساخت انیمیشن نیاز است.
در مورد تکنیک هم زوایای مختلفی مانند نرمافزار مطرح است. از سوی دیگر نکته مهمتر از خود نرمافزار فرهنگ استفاده از نرمافزارهاست. بسیاری از فیلمها و انیمیشنها لزوما توسط افرادی ساخته میشوند که بهصورت تخصصی در بخشهای مختلف آن نرمافزار کار میکنند تا اینکه جنرالیست باشند. به همین دلیل خیلی متخصص هستند. در ایران کمتر این اتفاق پیش میآید. در مقولات دیگر مانند بحث سختافزار ومقیاس که پیرامون آن در دنیا وجود دارد که از جمله رندرها هستند ،مطرح میشود. مسائلی که استفاده از آنها در ایران بسیار هزینهبر است و با وجود تمامی پیشرفتها چندان با امکاناتی که خارج از ایران وجود دارد، قابل قیاس نیست.
البته باز هم باید به این نکته تاکید کرد که اکنون کارهای خوبی در ایران در حال انجام است و میتوان امیدوار بود روندی که با وجود فیلمهای سینمایی انیمیشن در حال اتفاق افتادن است، انیمیشن را بهسمتی میبرد که برای خود مستقل باشد و یکی از شاخصهای آن برای تبدیل شدن به یک صنعت بزرگ است. شاید یکی از بزرگترین مشکلات ساخت انیمیشن این باشد که بسیاری از آدمهای مستعد در ایران وجود دارند اما عملا این فضای صنعتی شکل نگرفته که وابسته به ارگان یا سازمانی نباشد و بتواند به صورت مستقل برای خود، انیمیشنی را تولید و ارائه کند.
مشکل بزرگی که از گذشته در این رشته وجود دارد این است که همواره جستوجو برای بانی و حامی مالی وجود داشتهاست؛ چون ساخت انیمیشن کاری گران و پرهزینه است و نمیتوان راحت کار خود را انجام داد. به همین دلیل انیمیشنهای کوتاه امکان بهتری برای ساخته و ارائه شدن پیدا میکنند. چرا که بحث انگیزه و علاقه و مباحث شخصی در آن وجود دارد تا اینکه فروش و صنعت و درآمدزایی اولویت داشته باشد. از سوی دیگر بیشترین کاری که نهادها میتوانستند برای حمایت از این قضیه کنند این بود که برخی از آنها از ابتدا هیچ کاری نمیکردند و این بهترین کمک بود! برخی نهادها هم میتوانستند بهترین کمک خود را در بحث فرهنگسازی روی عموم برای پذیرفتن انیمیشن و انتشار آثار داشته باشد.
اگر چنین کارهایی انجام میشد، این چرخه میتوانست با استقلال خود آثار خوبی تولید کند. متاسفانه این شاخه از سوی سینماگران نیز جدی گرفته نمیشود. بزرگترین راهکاری که برای بقای این هنر وجود دارد، استقلالی است که میتواند از تولید و اکران فیلمهای سینمایی گرفته شود. به این ترتیب چرخه تولید فیلمهای انیمیشن شکل میگیرد و در بلندمدت شاید بتواند این شاخه را در ایران نیز به استقلال برساند.
*کارگردان فنی انیمیشنهای «آنتراکت» و «تمام زمستانهایی که ندیدم»
- 20
- 5