این روزها همه از نوسانات بازار ارز صحبت می‌کنند. تقریبا هیچ شغلی نیست که از آفت بی‌ثباتی اقتصادی در امان مانده باشد. موسیقی هم از این قاعده مستثنی نیست. بالا رفتن قیمت دلار و نوسان شدید آن باعث شده تهیه‌کنندگان موسیقی خصوصا آن دسته که در پی تدارک برگزاری کنسرت هنرمندان خارجی در ایران هستند، از صرافت این کار بیفتند. اما برگزار شدن یا نشدن کنسرت موسیقی هنرمندان غیرایرانی در کشور چه تاثیراتی بر موسیقی ایرانی دارد؟
اولین زمزمه‌های حضور خارجی‌ها روی صحنه موسیقی ایرانی در سال ۸۷۷ با شنیده شدن اسم «کریس دی‌برگ» همراه بود. گرچه هرگز این خواننده مشهور ایرلندی در ایران برنامه‌‌ای اجرا نکرد اما این اتفاق، سرآغازی شد برای تلاش تهیه‌کنندگان موسیقی در جهت برگزاری کنسرت‌های موسیقی هنرمندان خارجی در ایران. حالا چند سالی است که خارجی‌ها بسیار راحت‌تر از گذشته در ایران برنامه اجرا می‌کنند؛ کیتارو، جیپسی کینگز و گروه رامبرانت شاید از جمله مطرح‌ترین این افراد باشند.
تهیه‌کنندگی موسیقی و برگزاری کنسرت هم مانند بسیاری از فعالیت‌ها یک فعالیت اقتصادی- هنری است و ادامه حیاتش به ثبات اوضاع اقتصادی بستگی دارد، خصوصا آن دسته از تهیه‌کنندگانی که با خارجی‌ها سر و کار دارند. حالا با نوسان قیمت ارز، این فعالیت اقتصادی-فرهنگی نیز با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده است.
زیر ساخت‌ها فراهم است
شاید بد نباشد قبل از هر چیز زیرساخت‌های برگزاری چنین کنسرت‌هایی را در کشور بررسی کنیم. رامین صدیقی، تهیه‌کننده موسیقی در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: حداقل زیرساخت‌های مورد نیاز برای برگزاری چنین کنسرت‌هایی خوشبختانه در کشور فراهم است و در این زمینه مشکلی نداریم. اگر زمان‌بر بودن یا نبودن فرآیندهای اداری را کنار بگذاریم، ما در زمینه مکان، امکانات صدا و هم متخصصان برگزاری کنسرت کمبودی نداریم.
محسن رجب‌پور، تهیه‌کننده موسیقی نیز پیش از این درباره تجهیزات اجرای کنسرت در ایران به «ابتکار» گفته بود: ما در بحث تجهیزات موسیقی در سطح +A هستیم. ما در زمینه تجهیزات ضبط صدا و نور‌پردازی یک سر و گردن از کشورهای همسایه و خاورمیانه جلوتر هستیم. از این نظر چیزی کم نداریم. ما فقط در پیدا کردن سالن با ظرفیت بالا مشکل داریم. ما سالنی نداریم که ظرفیت بالا داشته باشد که بتوانیم هزینه دستمزد هنرمند را با تعداد فروش بلیت‌ها تامین کنیم، به همین دلیل اگر قرار باشد هنرمندانی در سطوح بالا در کشور برنامه اجرا کنند مجبوریم با بالا بردن بهای بلیت‌ها این هزینه را جبران کنیم.
فشار مضاعف به تهیه‌کنندگان
اما برگزاری چنین کنسرت‌هایی در شرایط کنونی آیا برای برگزارکندگان صرفه اقتصادی دارد؟ صدیقی می‌گوید: سودآور بودن یا نبودن چنین فعالیت‌های اقتصادی- فرهنگی‌ای با ثبات شرایط اقتصادی در جامعه رابطه مستقیم دارد. چون از زمانی که با هنرمند مورد نظر برای برگزاری کنسرت وارد مذاکره می‌شویم تا روی صحنه رفتن او شاید دوره مستلزم گذشت دوره زمانی ۸ یا ۹ ماهه باشد. ما باید دستمزد این هنرمند را با ارز رایج خارجی پرداخت کنیم. بنابراین بی‌ثباتی قیمت ارز باعث اختلال شدید در محاسبات و برآوردهای ما میشود.
صدیقی ادامه می‌دهد: نوسانات چندماهه اخیر بازار ارز صدمات بسیاری به فعالیت تهیه‌کنندگان موسیقی فعال در زمینه برگزاری کنسرت هنرمندان خارجی در کشور زده است. بخش زیادی از مخارج این افراد به ارز پرداخت میشود، در حالی که ارز مورد نیاز باید از طریق درآمد ریالی تامین شود. زمانی که درآمد ریالی کاهش پیدا می‌کند، طبیعتا تامین دستمزد هنرمند که با ارز پرداخت میشود به سختی فراهم میشود. گاهی تهیه‌کننده در پی این نوسانات مجبور است هزینه‌ای سه برابر برآورد خود را بپردازد. بنابراین فشار مستقیم به تهیه‌کننده وارد میشود. جایز هم نیست که برگزارکننده از خودش سلب مسئولیت کند و فشار را عینا به مردم منتقل کند و برای جبران هزینه سه برابر شده‌‌اش، قیمت بلیت را سه برابر افزایش دهد.
آسیب به دیپلماسی فرهنگی
نوسانات قیمت ارز بخشی از مشکلات برای برگزاری کنسرت هنرمندان خارجی در ایران است. حالا با اجرای تحریم‌های بانکی، پرداخت‌ها هم با مشکل مواجه خواهند شد. تمام این مسائل در نهایت احتمالا منجر به برگزار نشدن کنسرت‌های این هنرمندان برجسته در کشور میشود. اما این اتفاق چه پیامدی را برای موسیقی ما به دنبال خواهد داشت؟ صدیقی می‌گوید: برگزار نشدن این کنسرت‌ها تنها به موسیقی ما ضربه نمی‌زند، بلکه علاوه بر آسیب بر موسیقی به دیپلماسی فرهنگی ما هم لطمه وارد می‌کند.
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که رابطه‌ها دو طرفه هستند، وقتی رابطه از یک سمت به دلایل مختلف قطع شود، نمی‌شود انتظار داشت که از سوی مقابل این رابطه استمرار داشته باشد. به همین دلیل با نیامدن این هنرمندان مراودات فرهنگی ما دچار اختلال میشود. از سوی دیگر دعوت از هنرمندان خارجی فقط به دلیل سرگرمی انجام نمی‌شود. در این پروسه تجربیات و دانش بسیار زیادی منتقل میشود و همه این موارد با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهند شد.
داخلی‌ها هم نمی‌توانند در خارج برنامه اجرا کنند
نوسانات ارز نه‌تنها بر برگزاری کنسرت هنرمندان خارجی در داخل تاثیر می‌گذارد، بلکه برگزاری کنسرت هنرمندان داخلی در کشورهای دیگر را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با توجه به اینکه قیمت بلیت‌ها در خارج از کشور به دلار محاسبه میشود، آیا این نوسانات برای هنرمندان داخلی هم آسیب‌زا بوده است؟ صدیقی در این خصوص می‌گوید: قاعدتا تاثیر دارد. اصولا پایین آمدن ارزش پول یک کشور، هیچ گاه به نفع هیچ کس نخواهد بود. البته در همه فعالیت‌های اقتصادی تمایل بر این است که محصول یا خدمات به خارج از کشور هم فروخته شود. چون این اقدام ارزآوری خواهد داشت. بنابراین همه تهیه‌کنندگان دوست دارند هنرمندشان در خارج از کشور هم برنامه اجرا کند اما در این زمینه رقابت بسیار زیاد است. وقتی بنیه تهیه‌کننده به دلیل پایین آمدن ارزش پول داخلی تضعیف شود، فرصت‌هایی که برای او ایجاد میشود به همان نسبت دچار مشکل خواهد شد.
او ادامه می‌دهد: اصولا شرایط بد اقتصادی و تحریم‌ها بر فعالیت‌های اقتصادی تاثیر می‌گذارد. در چنین شرایطی حتی سفر کردن، ویزا گرفتن برای هنرمندان و ... با مشکل مواجه خواهد شد. تمام این موانع هم هزینه‌بر هستند و هم زمان‌بر و انرژی‌بر.
شاید در بحبوحه مشکلات عدیده معیشتی، برگزار شدن یا نشدن کنسرت هنرمندان خارجی در نگاه اول اهمیت چندانی نداشته باشد، اما از بین رفتن پل ارتباطی بین فرهنگ‌ها به سختی قابل جبران خواهد بود.
فاطمه امین‌الرعایا
- 16
- 1
