مَهبَل یا واژن یا زِهراه یا زهدان‌راه یا نیامه مجرایی به طول چندین سانتیمتر در بخش درونی در دستگاه تناسلی زنانه است که مدخلی به بخش بیرونی دستگاه تناسلی (فَرْج) دارد. مهبل در آمیزش جنسی و زایمان کاربرد دارد.
فعالیت جنسی واژن
درطی فعالیت جنسی، درصورت تحریک اعصابی که در ورودی واژن (اطراف کلیتوریس) متمرکز هستند، لذت جنسی زنانه به وجود می‌آید. درطیبرانگیختگی جنسی، به‌ویژه با تحریک کلیتوریس، ماده خودروان‌کاری ترشح شده از سلول‌های دیواره‌های مهبل، از اصطکاک ایجادشده در اثرفعالیت‌های گوناگون جنسی می‌کاهد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند، بخش‌هایی از کلیتوریس به درون فَرج و مهبل گسترش می‌یابند.
واژن با برانگیختگی، معمولاً به‌سرعت تا ۱۰ سانتیمتر دراز میشود، اما میتواند در پاسخ به فشار، به دراز شدن ادامه دهد. هنگامی‌که زن کاملاً برانگیخته شد، چادر واژن (²/₃ انتهای واژن) در درازا و پهنا گسترش می‌یابد، درحالی‌که زهدان‌گردن (cervix) عقب میرود. دیواره‌های واژن از چین‌های کشسان نرم غشای مخاطی پوست تشکیل شده‌اند که با حمایت ماهیچه‌های لگنی به اندازه آلت تناسلی نر یا جسم دیگر قرارگرفته‌درآن کش می‌آیند یا جمع میشوند.
قطر سوراخ بیرونی آن در حدود ۲ سانتیمتر است. طول آن بین ۹ و ۱۱ سانتیمتر است و تحت زاویهٔ ۷۰ درجه نسبت به افق قرار دارد. درون آن به وسیله ماده‌ای لزج برای تساهل در ورود و خروج آلت تناسلی مردانه لیز و لغزنده میشود. همچنین خون عادت ماهانه از این مجرا خارج می‌گردد.
ترشحات واژن و عفونت واژن
یکی از شایع‌ترین علایم عفونت قارچی، ترشحات سفیدرنگی است که از ناحیه واژن خارج میشود. هم چنین ممکن است به رنگ سبز یا زرد هم باشد. مقدار این ترشحات میتواند زیاد یا کم باشد.
ترشحات طبیعی واژن در زنان را نباید با عفونت قارچی اشتباه گرفت. ترشحات طبیعی شبیه ترشحات زنان قبل از قاعدگی میباشد.
خارش و سوزش واژن
ناحیه تناسلی این بانوان معمولاً متورم میباشد و احساس خارش و سوزش در این ناحیه دارند. سوزش این ناحیه ممکن است شدید شود و شدت سوزش در هنگام رابطه جنسی با همسر و ادرار کردن بسیار بدتر میشود.
چرا ترشحات واژن گاهي بدبو مي‌شود؟
بدبو شدن ترشحات واژن به دليل قارچي شدن محيط داخل واژن است.عوامل فراواني مي‌توانند سبب رشد قارچها در واژن شوند که به عنوان مثال میتوان به موارد زير اشاره کرد:
۱- پوشيدن لباس‌هاي زير تنگ يا پلاستيکي که از عبور هوا جلوگيري کند میتواند سبب رشد قارچها در واژن شود.
۲- استفاده از ژل يا صابون واژينال که سبب به هم ريختن ph محيط شود.
۳- مشکلات هورموني در دوران قاعدگي، بارداري يا يائسگي
۴- برخي بيماري‌ها نظير ديابت يا مصرف برخي داروها مثل آنتي‌بيوتيک‌ها.
آيا شستن واژن پس از برقراري رابطه جنسي لازم است؟
براي پيشگيري از بروز عفونت‌هاي ادراري توصيه مي‌شود پس از اتمام رابطه جنسي خانم‌ها نيز توالت بروند و از صابون ملايم يا ژل مخصوص شستشو استفاده کنند. شستن داخل واژن بي‌فايده است و توصيه نمي‌شود.
آيا زايمان واژن را خراب مي‌کند؟
زايمان ممکن است کمي به فرج به دليل برشي که حين زايمان در اپيزيوتومي داده مي‌شود، آسيب برساند. به محض اتمام زايمان، ماهيچه‌ها و بافت‌هاي رحم و واژن مجددا جمع مي‌شوند البته همه چيز به نوع بافت و سن مادر بستگي دارد.
