فقط کافی است برای دقایقی در پیاده‌روهای شهرتان قدم بزنید. برچسب‌هایی بر کف سنگ‌فرش‌ها نقش بسته است که گاهی باعث می‌شود گام‌های‌تان را بلندتر بردارید تا کثیف نشوند اما این‌ها فقط یک تبلیغات است. تبلیغات در طول تاریخ یکی از مهمترین عوامل فروش محصولات بوده و همچنان خواهد بود. حال اینکه پیشرفت شیوه تبلیغات و از سوی دیگر خلاء قانونی باعث شده تا سطح پیادهروها و دیوارها به ظاهری زننده تبدیل شوند.
تبلیغات تلویزیونی همچنان با قیمت‌های میلیونی در جعبه جادویی به نمایش در می‌آید. حال اینکه بسیاری از شرکت‌ها هزینه کافی برای ورود به ثانیه‌های چند ده میلیونی تلویزیون ندارند، از این رو بیلبورد‌های شهر جایگاه بعدی است. هرچند در ماه‌های اخیر در شهری مانند تهران بیشتر بیلبوردها با طرح‌هایی از شهرداری تهران به اجاره می‌رفت و گویا شرکت‌های داخلی و خارج تمایل خود به تبلیغات از طریق بیلبوردها را از دست داده‌اند.
لکه ننگ تبلیغات بر ظاهر شهر
در این بین کاغذ هم نقش اساسی در تبلیغات بازی می‌کند. تِراکت‌هایی که به میزان ده‌ها هزارتایی به چاپ می‌رسد و در سطح شهر پخش یا روی دیوارها نصب می‌شود از جمله راه‌های است که بیشتر شرکت‌های ایرانی برای کاهش هزینه تبلیغات انتخاب کرده‌اند. اگر در پیاده‌رو شهر خود، به خصوص مناطق شلوغ قدم بزنید، خواهید دید دیوارها و کف خیابان‌های شهر را تبلیغات برداشته. کلانشهرها بیش از شهرهای کوچک با این مشکل مواجه هستند. برای‌شان فرقی نمی‌کند، با چسب نواری باشد یا سیریش یا انواع چسب‌های مایع؛ آنها وظیفه‌شان این است که این کاغذ‌ها را روی دیوار یا کف خیابان بچسبانند. به عنوان نمونه در شهری مانند تهران، در مسیر میدان انقلاب به هر سویی که بروید، تبلیغات حرف اول را می‌زند و کف پیاده‌رو و دیوارها نقش اساسی را در‌این‌باره بازی می‌کنند.
تبلیغاتی که در قالب کاغذ‌های A4 و A3 با چسب و سیریش بر دیوارها، کف خیابان و پیاده‌رو، تیرهای چراغ برق و هرجایی که قابلیت نصب را داشته‌باشند، می‌نشینند تنها برای دیده شدن. این نوع از تبلیغات نه تنها هزینه‌های بسیاری را برای صاحبان‌شان به همراه دارد، بلکه موجب زشتی ظاهری شهرها می‌شوند.
از سوی دیگر در شبانه‌روز ماموران شهرداری‌ها زمان زیادی را برای جمع‌آوری آنها صرف می‌کنند. برخی از این برچسب‌ها و پوستر‌ها به گونه‌‌ای چنگ بر زمین زده‌اند که نیاز است ماموران شهرداری با کاردک و ابزارهای اینچنینی آنها را از سطح شهر جمع‌آوری کنند. اتفاقی که بسیار هزینه‌بر خواهد بود. حال اینکه ممکن است آن تبلیغات کاغذی به طور کامل پاک نشود؛ مانند لکه ننگی از تبلیغات بر قامت دیوارها و پیاده‌روهای شهر!
قانونی که می‌تواند اصلاح شود
در حالی مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران از کاهش معنادار آلودگی بصری ناشی از تبلیغات غیرمجاز در پیادهروها، طی سال‌های اخیر خبر می‌دهد که هنوز چهره پایتخت از تبلیغات کاغذی رهایی نیافته است. یکی از اصلی‌‌ترین راه‌های جلوگیری از نصب تبلیغات در سطح شهر به صورت کاغذی مبنای قانونی آن است.
براساس ماده ۹۲ قانون شهرداری‌ها: «نوشتن هر نوع مطلبی یا الصاق هر نوشته‌ای بر روی دیوارهای شهر که مخالف مقررات انجمن شهر باشد ممنوع است، مگر در محل‌هایی که‌شهرداری برای نصب و الصاق اعلانات معین می‌کند و در این محل‌ها فقط باید به نصب و الصاق آگهی اکتفا کرد و نوشتن روی آن نیز ممنوع است. متخلف علاوه بر تادیه خسارت مالکین به پرداخت پانصد هزار تا یک میلیون ریال جریمه محکوم خواهد شد.»
حال اینکه گویا هنوز ضعف‌هایی در قانون دیده می‌شود. برزین ضرغامی، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران در این‌باره گفته است: «به دلیل نارسایی موجود در مقررات قانونی و فقدان اصلاحات لازم در آن، سازمان زیباسازی با تهیه پیش‌نویس لایحه اصلاح ماده ۹۲ قانون شهرداری‌ها و ارسال آن به مرجع ذی‌صلاح درصدد رفع کمبود و نارسایی قانونی است. البته سازمان زیباسازی شهرداری تهران علی‌رغم ضعف‌های قانونی، تلاش می‌کند تا با اختصاص برخی از سازه‌های تبلیغاتی به موضوعات آموزشی، شهروندان را نسبت به عواقب این نوع از آلودگی بصری آگاه کند.»
گفتنی است، در سال‌های اخیر تبصره‌هایی قرار بود به این قانون افزوده شود که هنوز وضعیت آن نامشخص است، علی‌رقم کاهش تبلیغات کاغذی و چسبی در سطح شهرها همچنان شرکت‌ها برای تبلیغات اقدام می‌کنند. بیشترین مکان‌هایی که در کلانشهرها تبلیغات چسبی روی آن نصب می‌شود، شامل دیوارها، نماها، جداره‌ها، کف پیادهروها و پیاده‌راه‌ها، درخت‌ها، انواع مبلمان شهری نصب شده، کافو‌های پست، کیوسک‌های تلفنی، پایه چراغ ها، تیرهای برق و ایستگاه‌های اتوبوس می‌شود.
آمارها خبر از کاهش تبلیغات غیرمجاز می‌دهند
براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران، در سال ۹۳ حدود ۸۴۳ پرونده در ارتباط با تخلفات تبلیغات غیرمجاز در سطح شهر راهی شورای حل اختلاف تهران شد و نتیجه این پرونده‌ها ۱۳۷ فقره صدور رای قطعی بود.
همچنین در سال ۹۴ با کاهش بیش از ۴۰ درصد تعداد شکایت‌ها به ۴۶۶ مورد رسید که تعداد ۱۰۹ فقره به صدور حکم منتهی شد و ۴۴ فقره با مراجعه مستقیم متخلف به سازمان زیباسازی شهرداری تهران و پرداخت خسارت قانونی مختومه اعلام شد.
این آمار در ابتدا خبر از کاهش قابل توجه شکایت می‌دهد اما به طور دقیق نمی‌توان آن را مبنایی برای کاهش این نوع از تبلیغات دانست. هرچند عواملی چون افزایش قیمت کاغذ و محصولات اولیه تهیه تبلیغات اینچنینی نیز در کاهش تبلیغات تاثیر داشته است.
با این وجود هنوز هم پوسترهایی بر سطح پیادهروها و به طور کلی معابر علاوه بر ظاهر ناپسندی که به شهر می‌دهند، باعث بروز مشکلات محیط زیستی و البته اصراف نیز در کشور شده است.
انتظار می‌رود، نهادهای قانون‌گذار در کنار پرداخت به دغدغه‌های سیاسی و اقتصادی کشور توجه بیشتری به قوانین ریز و درشت در جامعه نیز داشته باشند؛ تا با وضع قوانین شهرها رنگ آرامش را ببینند چرا که نمایی از یک شهر شلوغ از نظر ظاهری در ابتدا موجب برهم زدن آرامش ساکنینش می‌شود، یعنی هم مردم و هم مسئولان!
پویان خوشحال
- 9
- 5
