جانمایی نادرست تابلوهای میراث فرهنگی؛ گردشگران سردرگم در راه پاسارگاد

جانمایی نادرست، بد و نصب تابلوهای معرفی میراث جهانی پاسارگاد در چند روز گذشته به ویژه روزهای تعطیل نیمه خرداد، مایه آزار گردشگران و بازدیدکنندگان و سردرگُمی بیشتر آن‌ها شده است. همچنین به انگیزه آگاهی رسانی های اَندک و ضعیف سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور، گردشگران و بازدیدکنندگان در روزهای تعطیل پشت درهای بسته محوطه جهانی پاسارگاد جا ماندند.

کارشناسان و پژوهشگران، میراث جهانی پاسارگاد را نگین و دردانه یادمان های تاریخی فرهنگی کشور می‌دانند که شهریار بزرگ هخامنشی (کوروش) در آن آرمیده است. بی گمان محوطه باستانی پاسارگاد را باید یکی از برجسته‌ترین و ارزشمندترین یادگارهای نیاکانی کشور دانست که نزد پژوهندگان و مردم از جایگاه ویژه ای برخوردار است. با این همه، میراث جهانی پاسارگاد با دشواری هایی رو به رو بوده که گاهی مایه آزار گردشگران و بازدیدکنندگان است و سردرگُمی آن ها را به دنبال دارد.

جانمایی نادرست تابلوهای میراث فرهنگی

یکی از دشواری هایی که به تازگی گردشگران و بازدیدکنندگان میراث جهانی پاسارگاد با آن رو به رو بوده‌اند، جانمایی نادرست، بد و ناکارآمد تابلوهای معرفی میراث فرهنگی پاسارگاد است که مایه سردرگُمی بیشتر بازدیدکنندگان از این یادمان جهانی شده است. یکی از این تابلوها که اندازه کوچکی هم دارد و بر سر دوراهی قرار گرفته، در چند روز گذشته و در تعطیلات نیمه (خرداد) گردشگران و بازدیدکنندگان را سردرگم کرده است. نبود دقت، کار کارشناسی و نظارت در ساخت اندازه و جای نصب تابلو، باعث شده تا بسیاری از بازدیدکنندگان و گردشگران چندین بار مسیر را به اشتباه رفته و تنها پس از پُرس و جو از مردم بومی یا پشت سرگذاشتن آزمون و خطا در مسیریابی، بتوانند این دشواری را رفع کنند.

تابلو دیگری که در مسیر جلوتر جانمایی شده، خود داستانی است که نشان از نبود نظارت و کار کارشناسی بوده و مهم تر از همه، کج سلیقگی فردی را به نمایش می گذارد. همین گونه که در نگاره (تصویر) دیده می شود، تابلو در بدترین جای ممکن قرار گرفته و گمراهی و سردرگمی بیش از پیش بازدیدکنندگان و گردشگران را به دنبال دارد. همچنین این تابلوها باید گویای شناخت یک اثر تاریخی برای بینندگان باشد و نیاز است توضیحات بیشتری روی تابلو نوشته شده و تنها به نام آن یادمان تاریخی بَسنده نشود. از همین روی از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و پایگاه میراث جهانی پاسارگاد انتظار می رود که هرچه زودتر نسبت به جانمایی تابلوها و اصلاح اندازه ها اقدام کرده وكار کارشناسی انجام دهد تا از سردرگمی هزاران بازدیدکننده در آینده پیشگیری کند.

نگارنده با بررسی های انجام داده، دریافته است که نصب تابلوها از سوی پیمانکار اداره راه و شهرسازی انجام گرفته است. هرچند که این اقدام زیر نظر سازمان میراث فرهنگی بوده و مدیران این سازمان بايد نظارت مستقیمی روی عملکرد پیمانکار داشته باشند. اما مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در گفت و گو با روزنامه قانون با پذیرفتن جانمایی نادرست و اشتباه انجام گرفته در نصب تابلوها بر ضرورت اصلاح آن ها پافشاری (تاکید) کرد.

حمید فدایی افزود: « نصب تابلوهای میراث فرهنگی مجموعه جهانی پاسارگاد پروژه ای است که به تازگی انجام شده و بناست که در مسیر جاده های اصلی و راه ورودی به محوطه چندین تابلو نصب و راه اندازی شود تا گردشگران و بازدیدکنندگان بهتر و آسان تر بتوانند به این محوطه تاریخی دست پیدا کنند. دو تابلویی که در مسیر ورودی به محوطه پاسارگاد نصب شده، از سوی پیمانکار درست جانمایی نشده و به زودی تابلوها جا به جا و نقص های آن اصلاح مي‌شود و در آینده ای نه چندان دور، بیننده دستاوردهای خوبی در این پروژه خواهیم بود».

درهای بسته پاسارگاد در تعطيلات

موضوع دیگری که دارای اهمیت است و باید به آن پرداخته شود و چند سالی است که با رشد گردشگری و نیاز و توجه مردم به سفر و شعار دولت مبنی بر توسعه گردشگری، به یکی از دشواری‌های پیش روی سازمان میراث فرهنگی و یادمان ها و محوطه های مهم و پربازدید تاریخی تبدیل شده است، تعطیلی هایی است که در سال و بر پایه قانون مُصوب ۶ روز وجود دارد. هر چند امکان دارد گاهی بنا بر رُخدادهای غیرمنتظره به شمار این تعطیلی‌ها در سال افزوده شود. شاید در نگاه نخست این موضوع به خودی خود، دارای ارزش چندانی نباشد و مدیران سازمان میراث فرهنگی در پاسخ بگویند ارتباطی به ما ندارد و تصمیمی است که دولت گرفته است و همه نهادها و سازمان ها باید قانون را اجرا کنند.

اما بی‌گمان در درازمدت آسیب و ضربه آن دامان خود سازمان میراث فرهنگی و دولت و بدتر از همه، یادمان های تاریخی که همین گونه هم مهجور هستند را خواهد گرفت. نگارنده در بازدید میدانی خود در تعطیلات هفته پیش، شاهد سرگردانی گردشگران و بازدیدکنندگان در هوای گرم روزهای پایانی فصل بهار و درهای بسته شده میراث جهانی پاسارگاد روی مردم بود که مایه آزار آن ها، دلسردی،؛ نا امیدی و ناراحتی بیشتر مردم شده بود. واقعیت آن است که آگاهی رسانی سازمان میراث فرهنگی در این موضوع بسیار ضعیف بوده و بازتاب چندانی در میان مردم نداشته است و تنها در چندین روزنامه و خبرگزاری به این رویداد پرداخته شده است.

رسانه ملی (تلویزیون و رادیو) به عنوان قوی ترین و قدرتمندترین رسانه فراگیر کشور که افراد بسیاری برنامه هایش را دنبال می‌کنند، باید به این موضوع ورود پیدا می کرد ولی این رسانه همچنان و به مانند همه موضوع های مهم دیگر فرهنگی به سادگی از کنار این امر گذشت. از سویی با پیشرفت تکنولوژی و روی کار آمدن راه های ارتباطی نوین و گرفتاری‌های کاری و نبود مطالعه در میان مردم (که دیگر روزنامه نخوانده و از خبرگزاری ها بازدید نمی‌کنند)، بهترین روش برای بهره‌گیری از تبلیغات و آگاهی رسانی افزون بر رسانه ملی، همگامی با تکنولوژی های نوین که بخش گسترده ای از آن شبکه‌های اجتماعی بوده، است.

همچنین نباید فراموش کرد که گردشگران فرنگی و داخلی دیگر استان ها که بدون تورهای جهانگردی و نا آگاهانه به بازدید یادمان های تاریخی در چنین روزهایی (تعطیلات) می روند، دیگر شانس دیدن آن را از دست خواهند داد و حتي گاهی تا پایان زندگی چنین زمان و فرصتی را نخواهند يافت و این جاست که به عمق موضوع و فاجعه رخداده پِی خواهیم برد كه از دید اقتصادی نیز زیان های فراوانی دیده ایم. به دید نگارنده دست کم می توانستیم انبوه گردشگران مشتاقی را که پشت درهای بسته میراث جهانی پاسارگاد مانده بودند و تنها حسرت دیدار آرامگاه بنیان‌گذار بزرگ ترین شاهنشاهی ایران و جهان را در دل و سر داشتند، فراهم کرد و با اندیشه ، خردمندی، برنامه ریزی و هماهنگی راه ورود و بازدید همین تک بنا را برای آن ها آماده کرده و از این موضوع به درستی عبور کنیم. اما به مانند همیشه ناکارآمدی سازمان میراث فرهنگی خودنمایی می کرد و هزاران گردشگر پشت درهای بسته میراث جهانی پاسارگاد جا ماندند و با خاطره تلخي این شهر را ترک کردند.

موضوع تعطیلی یادمان‌های تاریخی و فرهنگی در استان زرخیزی همچون پارس (فارس) که بیشترین شمار یادمان های تاریخی ثبتی کشور را داراست، به اندازه ای بوده که در چند روز گذشته صدای اعتراض شورای شهر شیراز را هم بالا برده و خواستار راه چاره ای از سوی سازمان میراث فرهنگی در این باره شده‌اند؛ چرا که به باور هَموندان (اعضای) شورای شهر شیراز می توان از فرصت به دست آمده در چنین تعطیلی هایی به سود شهر و استان بهره برد و به معرفی و شناخت بیشتر یادمان های تاریخی پرداخت و در جذب گردشگر نیز، سهم بسزایی را به دست آورد.

فرصتی که دیگر از دست رفت و سوخت. در این میان، هر چند که مدیرپایگاه میراث جهانی پاسارگاد با پذیرفتن اصل موضوع تعطیلی ها هم‌رای با نگارنده است ولی می گوید : « تعطیلی یادمان های تاریخی و فرهنگی از پیش تعیین شده است و ارتباط چندانی با سازمان میراث فرهنگی ندارد و مانند قانون همه ساله اجرا می شود. اما امسال تعطیلی دینی که روز چهارشنبه هفته گذشته بود با تعطیلی سالانه ۱۴ خرداد هر سال برابر شد و ابعاد تازه ای به خود گرفت. از سویی، باید دانست که آژانس های مسافرتی و گردشگری و هتل داران از این موضوع آگاهی دارند و هیچ گاه در روزهای تعطیل، برنامه سفر گردشگری نمی گذارند. به هر روی ما بر پایه قانون و اختیارات خود عمل کرده ایم». با این همه، فدایی به آگاهی رسانی های ضعیف سازمان میراث فرهنگی و نبود بازتاب و نگرش نادرست رسانه ملی در این زمینه باورمند است و خواستار توجه به این موضوع شد.

داستان ساخت پادگان نظامی در حریم پاسارگاد

فدایی درباره ساخت پادگان نظامی در حریم پاسارگاد نیز به روزنامه قانون گفت : « موضوع ساخت پادگان نظامی در حریم پاسارگاد که به تازگی انجام گرفته است در آغاز راه بوده و هم اینک تنها فنس کشی آن انجام شده که آسیبی به حریم میراث جهانی پاسارگاد نمی زند. ولی با ساخت آن در آینده ممکن است به چالشی دیگر برخورد کنیم. در همین زمینه ما نامه‌نگاری هایی انجام داده و خواستار توجه بیشتر سپاه پاسداران به این موضوع شده ایم. البته آن ها در پاسخ به ما گفته‌اند که ما با موضوع حریم و چالش میراث جهانی آشنا نبودیم و نمی‌دانستیم که باید از سازمان میراث فرهنگی درخواست آگاهی (استعلام) بگیریم.

زیرا زمین مربوط به اراضی منابع طبیعی بوده و دشواری ویژه ای در این زمینه، نداشته ایم. اما بر پایه گفت و گوها بنا شده است که این نهاد نظامی با ما همکاری کند و در تصمیم گیری های خود تجدید نظر کند. به هر روی ما هم موضوع را به مرکز استان و سازمان کل میراث فرهنگی آگاهی داده ایم و به یاری پروردگار موضوع حریم پاسارگاد که از حساسیت بالایی برخوردار است در آینده ای نزدیک حل خواهد شد».

سرنوشت تیرهای برق در عرصه پاسارگاد

تیرهای برقی که در زمستان سال گذشته در کنار آرامگاه کوروش و عرصه میراث جهانی پاسارگاد سر برآورده از دیگر چالش‌های پیش روی یادگار نیک هخامنشیان است. در همین زمینه مدیرپایگاه میراث جهانی پاسارگاد گفت : « هم اینک از ادامه کار و برپایی بیشتر تیرهای برق پیشگیری شده و این پروژه متوقف است. هر چند که کشاورزان برای نیازهای روزانه خود مجبور به این کار شده بودند و خویشکاری (وظیفه) اداره برق بوده که به ما آگاهی و درخواست دهد. اما اداره برق بدون هماهنگی میراث فرهنگی تیرهای برق را در عرصه پاسارگاد برپا کرده بود. به هر روی ما باید از راهی مناسب و منطقی وارد چالش های حریم و عرصه میراث جهانی پاسارگاد شویم تا با همکاری خود مردم و دیگر نهادها بتوانیم آن ها را برطرف کنیم».

در پایان باید گفت که هرچند موضوع نصب تابلوهای میراث فرهنگی برای شناخت و معرفی بیشتر میراث جهانی پاسارگاد از سوی مدیر پایگاه میراث فرهنگی پاسارگاد به درستی شناخته شده که بیانگر درک و اهمیت موضوع نزد وی است ولی نبود نظارت بر کار پیمانکار آن را با چالش رو به رو کرده است. میراث جهانی پاسارگاد در ۱۳۵کیلومتری شمال شیراز قرار دارد و یکی از مهم ترین یادمان های تاریخی کشور و میراث جهانی ایران و آبرو و شناسنامه مردم به شمار می آید. همچنین برای نخستین بار در این محوطه با پردیس ایرانی رو به رو می شویم که دستاورد آن برپایی باغ های باشکوه ایرانی در دوره های پس از آن است و ارزش و اهمیت این محوطه را بیش از پیش می رساند.