پنجشنبه ۰۹ فروردین ۱۴۰۳
۱۳:۰۰ - ۳۰ تير ۱۳۹۷ کد خبر: ۹۷۰۴۰۸۴۲۲
میراث فرهنگی و صنایع دستی

محوطه باستانی «برم دلک» در سكوت مسئولان درحال تخريب است

برم دلک,اخبار فرهنگی,خبرهای فرهنگی,میراث فرهنگی

انفجارهای سهمناک پِی در پی در معدن شن و ماسه و در حریم کوهی و چشم انداز سنگ نگاره های باستانی «بَرم‌دِلَک» شیراز، لرزه بر اندام بی دفاع پادشاهان ساسانی انداخته که روزگاری در آبادانی این منطقه کوشیدند و تهدیدی جدی برای یادمان‌های ملی و نیاکانی ما به شمار می‌آید. امروزه تاریخ، هویت و فرهنگ دیرینه ارزشمند ما به بهانه زیاده خواهی هایِ سوداگران قدرت و ثروت و از سوی برخی از افراد خصوصی و نهادهای دولتی، فدای سوداگری و سودجویی آنان شده و تیشه به ریشه کهنسال خود می زنیم.

 

میراث کهن شهرستان شیراز با نام «بَرم دلَک» که محوطه ای باستانی بوده و سه سنگ نگاره ارزشمند ساسانی را در درون خود جای داده و پژوهشگران و باستان شناسان، آن را هویت و آبرو و پشتوانه فرهنگی شیراز و شناسنامه بالنده و غرورآمیز مردم این سرزمین به شمار می آورند، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی روزگار را سپری می‌کند. درچندین سال گذشته بر اثر نامهربانی‌های مدیران و سرپرستان دستگاه ها و نهادهای دولتی گوناگون و دست‌اندازی ها (تعرضات) به این محوطه بی همتای باستانی، روزی نبوده که خبرهای ناگواری را از میراث ساسانیان در خبرگزاری ها و روزنامه‌ها نشنویم. اگر بخواهیم دشواری‌ها و چالش‌های پیش روی محوطه تاریخی - فرهنگی بَرم دِلک را جدا جدا و یکی یکی بازگو کنیم، باید مثنوی هفتاد مَنی را پر کرده و روزها و شب های پِی در پی درباره آن بنویسیم که در اینجا نمی گنجد.

 

محوطه باستانی بَرم دلک، این روزها به پاشنه آشیل سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان شیراز تبدیل شده و میراث ساسانیان هر روز با چالشی رو به رو بوده و تهدید می شود. می توان گفت که سازمان میراث فرهنگی در پی همکاری نکردن دیگر نهادها و اُرگان های شهری مانند شهرداری و به بهانه های تکراری نبود بودجه و کمبود نیرو، محوطه باستانی برم دلک را به حال خود رها کرده و به سادگی نیز از کنار آن گذشته است. هرچند که سازمان میراث فرهنگی با اعتراض ها و انتقادهای کُنشگران میراث فرهنگی در چندین سال گذشته، اقدام های اَندک و ناچیزی را انجام داده است، ولی هیچ کدام از این کارها گِره‌گشا نبوده و نتوانسته است مَرهمی بر زخم های ژرف و اَنبوه میراث ساسانیان باشد و از دردهای بی شمار آن بکاهد. گواه این سخنان نیز، وضعیت آشفته و پر درد و رنج امروز محوطه برم دلک است.

 

غبار فراموشي بر بَرم دلَک

همان گونه که در بالا آورده شد، دشواری های محوطه باستانی بَرم دلکِ شیراز بی پایان است. از ریختن زباله های خانگی و صنعتی در حریم میراث ساسانیان تا ضایعات مصالح ساختمانی (نخاله) درجای جای محوطه و به ویژه ورودی آن که نزدیک دو سال است شهرداری به بهانه پهن کردن و ساماندهی جاده، راه را بر اندک گردشگران و بازدیدکنندگان بسته است!

 

از رویش خار و خاشاک در کنار سنگ نگاره های ساسانی و رِخنه عوامل بیولوژیکی (گُل سنگ ها) بر روی نگارکندها (نقش برجسته ها) که تهدیدی جدی برای سنگ‌نگاره ها به شمار می آید تا یادگاری نویسی با رنگ و خَراش با اشیای نوک تیز مانند کارد بر روی نگارکندهای شهریاران ساسانی و بدترازهمه، هدف تیر قراردادن نگارکندها در گذشته ازسوی افراد بومی و پرتاب سنگ به سوی یادگارهای نیاکانی که نشانه ای از فرومایگی و نابِخردی مردمان را به نمایش گذاشته است، همگی از دشواری های چند سال گذشته این یادمان باستانی است.

 

دشواری های محوطه برم دلک در همین جا پایان نمی یابد و تازه آغاز راه است! زمستان سال ۹۵ بود که شهرداری در پِی اجرای طرحی نسنجیده و نادرست و بدون هماهنگی و گرفتن پروانه کار از سازمان میراث فرهنگی در عَرصه و پشت کوهی که سنگ نگاره ها در آن تراشیده شده، اقدام به گودبرداری و کَندن پایین کوه کرده بود که با رفت و آمد نگارنده به سازمان میراث فرهنگی و آگاهی رسانی به هنگام به مدیران و سرپرستان فنی سازمان و پیگیری‌های فراوان که به بازدید کارشناس میراث فرهنگی از این بخش و محوطه انجامید، کار متوقف شد.

 

اما همچنان جای زخم ها بر تن رنجورکوه و گودها برجای مانده است و می تواند در آینده تهدیدی برای میراث ساسانیان باشد. کَند و کاوهای غیرمجاز سودجویان اَموال فرهنگی به بهانه های پوچ و خیال‌اَنگیز یافتن گنج نیز، درد مشترک همه یادمان های تاریخی - فرهنگی کشور است که جا دارد کارشناسان و جامعه شناسان و روان شناسان تا دیر نشده، چاره ای ریشه ای برای آن بیابند.

 

هرچند که به باور نگارنده یکی از اَنگیزه های چنین دست اَندازی هایی، نبود آگاهی رسانی و ضعف تبلیغات سازمان میراث فرهنگی و مهم‌تر از همه، دشواری‌های مالی و اقتصادی است که کمر مردم را در برابر فشارها خم کرده است. پرورش زنبور در نزدیکی و حریم و ورودی محوطه برم دلک که به تازگی روی داده، از شگفتی ها و دیگر چالش های پیش روی میراث کهن شیراز است که صحنه ناخوشایند و ناهمخوانی را به نمایش گذاشته و ترس از گزیدگی زنبورها، مانعی برای دیدن یادگارهای ساسانیان به شمار می آید. این‌ها تنها بخشی از دشواری های محوطه برم دلک بود که گذرا و چکیده به آن پرداختیم.

 

سنگ نگاره بهرام دوم شکسته شد

اما بی گمان تازه ترین چالش میراث ساسانیان که شاید بدترین رخداد روی داده در چند سال گذشته بوده، آسیب‌رسانی و شکستگی نگارکَند بهرام دوم است که جای بَسی افسوس و دریغ دارد و دل هر دوستدار تاریخ و فرهنگ ایرانی را به درد آورده و با دیدن آن، آه از نهادش بلند شده و خواهد گریست.

 

سودجویان اموال تاریخی - فرهنگی و قاچاقچیان به بهانه های پوچ و خیال انگیز یافتن گنج دراقدامی اندوه بار و به تازگی به سنگ نگاره های ساسانی برم دلک دست یازیده و بالای سر و رو به روی نگارکَند بهرام دوم را که در میانه (وسط) سنگ نگاره ها جای گرفته ، شکسته و به آن آسیب جدی وارد و چهره یادگار ساسانیان را خدشه دار کرده اند. با این همه، نگارنده برپایه خویشکاری (وظیفه) ملی خود با رفتن به سازمان میراث فرهنگی و نشان دادن نگاره ها (تصاویر) وضعیت امروز محوطه باستانی برم دلک را به آگاهی مدیران و سرپرستان این سازمان رسانده و خواستار توجه بیشتری به آن شده است.

 

انفجار در معدن، تهدید میراث ساسانیان

اما در حریم کوهی سنگ نگاره های ساسانی بَرم دلک معدن شن و ماسه برپا شده است و انفجارهای پی در پی در کوه، افزون بر نابودی طبیعت و زیست بوم، لرزه بر اندام بی‌دفاع یادگارهای ساسانیان انداخته و تهدیدی جدی برای آن ها به شمار می آید. همچنین صدای بلند انفجارها مایه آزار باشَندگان (ساکنان) منطقه برم دلک شده و آنان را بی تاب کرده است.

 

فرشاد ۳۵ ساله که از باشندگان منطقه برمِ دلک است با گلایه های فراوان از کارکرد گفت : « صدای بسیار بلند انفجارها امان مردم منطقه را بریده و اعتراض های ما تا کنون رَه به جایی نبرده است. از سویی، در برخی از خانه ها که به کوه نزدیک تر هستند نشانه هایی از ترک و شکاف ها روی دیواره خانه دیده می شود. اینجا کسی پاسخگو نیست و آسایش از مردم منطقه گرفته شده است. همچنین جای شگفتی دارد که در بالای سر سنگ نگاره های تاریخی انفجار انجام می‌گیرد زیرا با هر بار انفجار، لرزه در کوه پدید می آید که برای این آثار زیان بار است».

 

درهمین زمینه نیز، یکی از کارشناسان میراث فرهنگی که نخواست نامش آشکار شود، پیشتر به ما گفته بود : «با نگرش به رُخدادهایی که در محوطه باستانی بَرم دلک روی داده است، باید شهرداری از سازمان میراث فرهنگی پروانه کار می گرفت. اما شهرداری هیچ گونه درخواست آگاهی ای از میراث فرهنگی نگرفته است. عرصه و حریم این محوطه تاریخی و ملی مورد دست اندازی جای گرفته است. همچنین معادن را به بخش خصوصی در کشور می‌دهند که کار بسیار نادرستی است و چشم انداز طبیعی شهر را از میان می برد.

 

به ویژه در گذرهایی مانند «بَرم دِلک» که ویژه گردشگری است. حیف است که چشم اندازهای طبیعی ما دستخوش زیادی‌خواهی های افرادی ویژه شود. با این کار، آن بخشندگی را که زمین به ما داده است از میان می بریم. گفتمان مهم دیگر، موضوع آثار تاریخی است که در منطقه وجود دارد و انفجار در حریم کوهی سنگ نگاره های ساسانی، تهدیدی جدی برای آن ها به شمار می آید و در آینده ای نه چندان دور چالش بزرگی را پیش روی این یادمان تاریخی قرارخواهد داد.

 

یکی از گفتمان های دیگر درباره آثار صخره ای این است که در چشم انداز و بستر طبیعی خودش پدید آمده است و ما نباید با اقدام های نسنجیده و کارشناسی نشده، مایه دگرگونی در آن مکان شویم. بی گمان با ویرانی جداره کوه، آن ویژگی که همان پدیداری اثر در کوه است از میان خواهد رفت. هر اندازه ما بتوانیم در چشم انداز و بستر کوه کمتر دخالت کنیم به سود خود ما و آثار تاریخی است. از دیدگاه من، انفجار در معدن شن و ماسه و حریم کوهی سنگ نگاره‌های ساسانی «بَرم دلک» گناهی نابخشودنی است و آسیب های برگشت ناپذیری را در پِی خواهد داشت».

 

انفجارها آسیب رسان نیست!

اما مدیرکل سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان پارس (فارس) دیدگاه دیگری دارد و در کمال شگفتی و پیشتر به ايرنا گفته بود : « فعالیت معدن‌های شن و ماسه در این محدوده که گفته شده است زمینه نابودی آثار تاریخی را فراهم کرده در گذشته نیز مطرح بوده که در بررسی کارشناسان میراث فرهنگی و بر پایه گزارش هایی که ارائه کرده اند، فعالیت این معدن ها از منطقه تاریخی بَرم دلک فاصله دارد و تاثیری بر ویرانی این آثار ندارد!».مصیب امیری افزوده است : « بررسی آثار فعالیت معدن‌های شن و ماسه در محوطه برم دلک دوباره انجام می گیرد و چنانچه در پی آن اثر ویران کننده ای بر این میراث ساسانی گزارش شود، بی گمان از فعالیت این معدن ها پیشگیری می شود».

 

معدن های شن و ماسه باید تعطیل شوند

به باور کارشناسان و باستان شناسان فعالیت معدن های شن و ماسه نه در کوتاه مدت، بلکه در دراز مدت تاثیر بد خود را نشان خواهد داد و مایه نابودی میراث ساسانیان خواهد شد و باید هرچه زودتر از دنباله کار آن ها پیشگیری کرد.

 

در همین زمینه و پیشتر یک باستان شناس نیز، ضمن ابراز نگرانی از برپایی معدن های شن و ماسه در حریم کوهی و تاثیر بد آن روی سنگ نگاره های ساسانی گفت : « سنگ نگاره های پدیدار شده در کوه بَرم دلک در یکی دو دهه گذشته به انگیزه عوامل طبیعی و گذشت زمان و رسیدگی نکردن دچار ترک و شکاف های ژرفی شده اند و انفجار در بالای کوه، بی گمان این ترک ها را افزایش خواهد داد».

 

علی رضا جعفری زند در دنباله سخنانش افزود:«محوطه باستانی برم دلک یکی از محوطه های ارزشمند و بی‌مانند (منحصربه فرد) کشور و شهرستان شیراز است که شوربختانه در گوشه ای رها شده و ناشناخته مانده است و آثار تاریخی ارزشمندی در پیرامون آن جای دارد. به گمان من، این محوطه یک کُلونی از آثار تاریخی ارزشمند است. به ویژه از دوره تاریخی آثار فراوانی داریم.

 

حتي آثاری از دوره «باکون» در پیرامون محوطه شناسایی شده است. به هر روی انفجارها در حریم کوهی سنگ نگاره ها بسیار خطرناک است و گُسل‌ها و شکاف های میان سنگ نگاره ها به ویژه میان سنگ نگاره بهرام دوم و شاهپوریکم ساسانی را گسترش داده و بیشتر خواهد کرد و باید هر چه زودتر از دنباله کار معدن های شن و ماسه پیشگیری شود».جعفری زند در پایان گفت : « محوطه ارزشمند برم‌دلک باید زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی فضاسازی و ساماندهی شود تا پس از آن بتوانیم طرح های حفاظتی را در آنجا اجرا کنیم».

 

نگرانی مقام رهبری از پدیده کوه خواری

برپایی معدن های شن و ماسه در کوه جدا از آسیب‌های وارده به آثار تاریخی، پدیده ای به نام کوه خواری را به دنبال خواهد داشت. پدیده ای که صدای مقام رهبری را نیز درآورده و در ۱۷ اسفند ۹۳ در دیدار با دست اندرکاران و مدیران سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی گفته بود :« پدیده زمین خواری و به تازگی کوه خواری و ساخت‌وساز در بلندی ها (ارتفاعات)، بسیار رنج آور و اندوه بار است و باید در قانون، این گونه کارها جُرم به شمار آید و افرادی که از آن بهره نادرست می برند، بدون هیچ چشم پوشی مورد پیگرد قضایی قرارگیرندو اگر در دستگاه ها کوتاهی انجام گیرد، باید با عوامل این کاستی هم به شدت برخورد شود».

 

وضعیت اندوه بار محوطه باستانی برم دلک تا به اندازه‌ای است که صدای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و به تازگی فریاد استاندار را هم در آورده است.برم دلک، دیر زمانی است که فراموش شده است. کسی صدای ناله ها و فریادهای شاهان ساسانی را نمی شنود. یادگارهای ساسانیان با مرگ دست و پنجه نرم می کنند و من و تو را فرا می خوانند. میراث ساسانیان در برم دلک را امروز دریابیم، شاید فردا دیر باشد. نگذاریم هویت ملی و شناسنامه بالنده شهرستان شیراز برای همیشه از چهره تاریخ پاک شود. «برم دلک» را دریابیم .

 

محوطه تاریخی - فرهنگی «بَرم دلک» در هشت کیلومتری خاور (شرق) شیراز قرارگرفته و نگاره های سه پادشاه ساسانی در سینه کوه تراشیده شده است. سنگ نگاره‌های ساسانی بَرم دلک با شماره ۷۱ در ۱۵ دی ۱۳۱۰ خورشیدی به ثبت ملی رسیده اند.

 

 

ghanoondaily.ir
  • 11
  • 6
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
پاوان افسر بیوگرافی پاوان افسر بازیگر تازه کار سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: ۲۷ تیر ۱۳۶۳ 

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر 

آغاز فعالیت: ۱۳۹۲ تاکنون

تحصیلات: لیسانس رشته ی مدیریت بازرگانی

ادامه
امین پیل علی بیوگرافی امین پیل علی بازیکن تازه نفس فوتبال ایران

تاریخ تولد: ۱۷ دی ۱۳۸۱

محل تولد: گیلان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک

تیم: تیم ملی فوتبال ایران

شماره پیراهن: ۱۵

ادامه
ابوطالب بن عبدالمطلب زندگینامه ابوطالب بن عبدالمطلب پدر امام علی (ع)

تاریخ تولد: ۳۵ پیش از عام‌الفیل

محل تولد: مکه

دیگر نام ها: عبدالمطلب، عبدالمناف، عمران

دلیل شهرت: رئیس قبیله بنی هاشم، پدر امام علی (ع)، عمو و حامی حضرت محمد (ص)

درگذشت: سال دهم بعثت

آرامگاه: مکه در گورستان ابوطالب

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
موسی التماری بیوگرافی موسی التماری بازیکن فوتبال اردنی

تاریخ تولد: ۱۰ ژوئن ۱۹۹۷

محل تولد: امان، اردن

حرفه: فوتبالیست

باشگاه کنونی: باشگاه فوتبال مون‌پلیه فرانسه

پست: مهاجم

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
اوسمار ویرا بیوگرافی اوسمار ویرا سرمربی تیم پرسپولیس

تاریخ تولد: ۳ ژوئیه ۱۹۷۵

محل تولد: ریو گرانده دو سول ، برزیل

حرفه: سرمربی تیم فوتبال

باشگاه کنونی: پرسپولیس

آغاز فعالیت: سال ۱۹۹۴

ادامه
اوستون ارونوف بیوگرافی اوستون ارونوف بازیکن فوتبال ازبکی در تیم های ایرانی

چکیده بیوگرافی اوستون ارونوف

نام کامل: اوستون رستم اوگلی اورونوف

تاریخ تولد: ۱۹ دسامبر ۲۰۰۰

محل تولد: نوایی، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک تهاجمی

باشگاه کنونی: پرسپولیس

ادامه
اکرم عفیف بیوگرافی اکرم عفیف بازیکن برتر تیم ملی قطر

تاریخ تولد: ۱۸ نوامبر ۱۹۹۶

محل تولد: دوحه، قطر

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: السد قطر

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه

انواع ضرب المثل درباره شتر در این مقاله از سرپوش به بررسی انواع ضرب المثل درباره شتر می‌پردازیم. ضرب المثل‌های مرتبط با شتر در فرهنگها به عنوان نمادهایی از صبر، قوت، و استقامت معنا یافته‌اند. این مقاله به تفسیر معانی و کاربردهای مختلف ضرب المثل‌هایی که درباره شتر به کار می‌روند، می‌پردازد.

...[ادامه]
ویژه سرپوش