در روزهای اخیــر روزنامه انگلیسی گاردیــن، گزارش جالبی درباره کلماتِ غیرقابل ترجمه به انگلیسی منتشر کرد که در آن، زبا‌ن‌شناسان از سراسر دنیا و از فرهنگ‌های گوناگون، معدود کلمات زبان و فرهنگ‌های مختلف که معادل انگلیسی‌شان وجــود ندارد را، ردیف کرده‌انــد.
درباره جایگاه «تعارف» در زندگی ما، کلمه ای که معادل انگلیسی ندارد
یک مفهوم و هزار دردسـر!
تعدادی کلمه و مفهوم روسی، تک و توک کلمات و مفاهیم چینی، تعدادی کلمه پرتغالی و اسپانیایی و کلماتی از دیگر زبان‌ها؛ اما فکر می‌کنید کلمه و مفهومِ فارسی این فهرست، چیست؟ کلمه و مفهوم «تعارف»! رفتاری که احتمالا فقط در فرهنگ فارسی‌زبان‌ها معنا دارد و به هرگونه نداشتن صراحت که می‌تواند در رفتار و گفتارمان نمود داشته باشد، گفته می‌شود.
نداشتن صراحتی که گاهی، فقط گاهی شیرین است و خیلی وقت‌ها خسته‌کننده و دردسرساز. برخی ریشه تعارف بین فارسی‌زبان‌ها را به فرهنگ تعریف و تمجید و مدیحه‌سرایی ادیبان و شاعران در دربار پادشاهان مرتبط می‌دانند و معتقدند با همه‌گیر شدنِ این ادبیات بین مردم کوچه و بازار، تعارف تبدیل به عادت و فرهنگ شد و برخی هم این نداشتن صراحت را به ادب و نجابت ایرانی‌ها و تلاش برای احترام متقابل، تعبیر می‌کنند.
براساس اهمیتِ این مفهوم در فرهنگ آداب معاشرتمان هم هست که انواع و اقسام ضرب‌المثل و اصطلاحات درباره تعارف، ساخته و خلق شده و در موقعیت‌های مختلف استفاده می‌شود: از «تعارفِ آب‌حمومی» و «تعارف شاه‌عبدالعظیمی» تا «تعارف اومد و نیومد داره» و «از تعارف کم کن و بر مبلغ افــزای». به هرحال، اگر در ایران متولد شده باشید و در ایران زندگی می‌کنید، محال است با مفهوم تعارف، آشنا نبوده و سر و کله نزده باشید.
بیشترمان لحظات آزاردهنده‌ای را تجربه کردیــم که مایل به گفتنِ حرفی، انجامِ کاری، رفتن به جایی نبودیــم و به دلیل تعارف توی دردسر افتادیم؛ یا وقت‌هایی که پیشنهاد های صادقانه‌ای از اطرافیانمان دریافت کردیــم و با این تصور که تعارف است، رد کردیم. گزارش گاردین از این نظر قابل تامل است که ما فارسی‌زبان‌ها را با یک سوالِ مهم مواجه می‌کند: «این نداشتن صراحتِ جاری در کلام و رفتار روزانه‌مان، از کجا می‌آید و چه آسیب‌هایی در پی دارد؟»
- 10
- 7
