تنور داغ مواد غذایی تقلبی

اگر به افکار عمومی رجوع کنیم، خیلی‌ها نسبت به سلامت مواد غذایی که در بازار عرضه می‌شود، بدبین هستند.

داستان دنباله‌دار سبزی‌هایی که با فاضلاب آبیاری می‌شود، فقط یک چشمه کوچک از ناسالم بودن مواد غذایی در دسترس است که خود عامل بروز بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر است.

کلاهبرداری‌ها در حوزه صنایع غذایی کم نیست. مثلا بندرت پیش می‌آید فروشنده‌ای، عسل طبیعی بفروشد و آن را با انواع قندهای مصنوعی، شیرین نکند. بسیاری از آبلیموهای صنعتی، حاوی اسیدسیتریک بالا هستند و حتی گاهی اصلا لیمویی در آنها به کار نرفته است. خیلی اوقات هم در مرحله تولید مواد غذایی، از رنگ‌ها و افزودنی‌های غیرمجاز یا نگهدارنده‌های غیرقانونی استفاده می‌شود.

نمونه مشهور تقلب‌های غذایی، وجود روغن پالم در شیر خوراکی است که با حساسیت رسانه‌ها، حالا استفاده از روغن پالم در شیر ممنوع شده و استفاده از این روغن گیاهی به استفاده در برخی صنایع غذایی مثل درست کردن بستنی‌ها محدود شده است.

استفاد از جوهر لیمو یا جوهر کاه در آبلیمو، اضافه روغن‌های ارزانقیمت در ظروف روغن گرانقیمت زیتون، اضافه کردن کاکل ذرت در زعفران، افزودن پودر استخوان یا مواد ازته غیرپروتئینی به فرآورده‌های گوشتی، ترکیب کردن شیر با وایتکس، افزودن جوش‌شیرین در نان و اضافه کردن پودر کدو به رب‌های خانگی، فقط یک چشمه کوچک از انواع و اقسام تقلب‌ها و تخلف‌های مواد غذایی است که جان و مال مردم را نشانه‌رفته است.

البته نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد ایران هم این‌گونه تقلب‌ های غذایی را تکذیب نمی‌کند و تصریح می‌کند: بیشترین نگرانی ما مربوط به تقلب در بخش غذا در سطح بازار است، زیرا بیشترین تقلب‌ها مربوط به صنایع غذایی است.

این مقام مسئول برای جلوگیری از این‌گونه تخلفات، یادآوری می‌کند: ما در سازمان ملی استاندارد ایران به دنبال اجرای سیاست یکپارچه‌سازی کنترل غذا در حوزه‌های کیفیت، ایمنی و اصالت‌سنجی مواد غذایی هستیم.

از سوی دیگر، مریم هاشمی، متخصص صنایع غذایی در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است باوجود این‌گونه تقلب‌ها، مردم حق دارند نگران سلامت مواد غذایی خود باشند.

به گفته او، رسانه‌ها و دیگر نهادهای فرهنگ‌ساز باید با توان بیشتری به میدان بیایند تا به مردم آگاهی ببخشند و آنها را به سمت مطالبه‌گری برای افزایش سلامت مواد غذایی سوق دهند.

این عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، وابسته به وزارت جهاد کشاورزی بر این باور است که نباید فکر کنیم افزایش سلامت و کیفیت مواد غذایی، فقط وظیفه یک یا چند نهاد خاص است، بلکه باید عزم ملی در میان باشد تا استانداردهای مواد غذایی ارتقا پیدا کند.

او مثال می‌زند: وقتی پای خاک و آب‌و‌هوای آلوده در میان باشد، طبیعی است که مواد غذایی ناسالمی تولید و بر سر سفره مردم توزیع می‌شود. بنابراین به همین راحتی می‌بینیم که تولید و توزیع مواد غذایی سالم، یک چرخه وسیع و طولانی است که باید همه نهادهای مسئول و مردم با یکدیگر مشارکت داشته باشند تا غذایی سالم بین مردم توزیع شود.

تغذیه ناسالم؛ شیوع بیماری

بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، عامل بیش از ۷۵ درصد مرگ‌ها به بیماری‌های غیرواگیر برمی‌گردد؛ بیماری‌هایی که یکی از مهم‌ترین دلایل بروز آن، تغذیه ناسالم است.

پیشتر‌ مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در اظهارنظری قابل تامل، هشدار داده بود: ۸۰ درصد مردم تغذیه ناسالم دارند و ۴۴ درصد مرگ‌های قبل از ۷۰ سالگی به تغذیه نامناسب و بیماری‌های غیرواگیر ناشی از آن مرتبط است. به گفته زهرا عبداللهی، تغذیه سالم نقش بسیار مهمی در کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها دارد، به طوری که ۸۰ درصد بیماری‌های قلبی و عروقی و ۳۰ درصد سرطان‌ها با تغذیه سالم قابل پیشگیری هستند.

بی‌اهمیت مثل‌ نشان استاندارد

امروز را روز جهانی استاندارد نامگذاری کرده‌اند. استانداردها در حوزه صنایع غذایی بسیار کاربرد دارند؛ طوری که این روزها خیلی‌ها تلاش می‌کنند فرآورده غذایی را انتخاب کنند که نشان استاندارد داشته باشد، اما در این بین هنوز هم برای خیلی‌ها استاندارد بودن مواد غذایی اهمیت ندارد و مثلا نسبت به خرید اجناس فله‌ای از دستفروشان، حساسیتی ندارند.

محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم درباره وضع‌ استانداردهای مواد غذایی در ایران می‌گوید: مفهوم استاندارد از کشورهای توسعه‌یافته، وام گرفته شده و سپس این استانداردها با توجه به مولفه‌ها و متغیرهای داخلی، بومی‌سازی شده است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس تاکید می‌کند: استاندارد به معنای حداقل شرایط قابل قبول کیفیت یک محصول غذایی است و در واقع برخلاف تصور مردم، استاندارد بودن یک محصول غذایی الزاما به معنای کیفیت بالای آن فرآورده نیست. هر چند امکان دارد کیفیت یک فرآورده غذایی، بسیار بالاتر از استانداردهای تعریف شده باشد.

به گفته عزیزی، استانداردهای داخلی که برای صنایع غذایی در نظر گرفته‌ایم برای صادرات چندان کاربردی ندارد، زیرا هر کشور واردکننده مواد غذایی، استانداردهای خود را دارد و در نتیجه از کشور متقاضی صادرات مواد غذایی هم می‌خواهد که همان استانداردهای غذایی مورد نظرش را اعمال کند.

ما دو نوع استاندارد مواد غذایی در کشور داریم که عزیزی در توضیح آنها بیان می‌کند: در حوزه صنایع غذایی، یک استاندارد اجباری داریم که همه تولیدکنندگان ملزم به رعایت آن هستند و یک استاندارد تشویقی داریم که اگر تولیدکنندگان مواد غذایی، این استانداردها را رعایت کنند، می‌توانند نشان‌های مختلفی را روی محصول خود درج کنند که این استانداردهای تشویقی معمولا در برخی حرفه‌ها مثل قنادی، کاربرد بیشتری دارد.

عزیزی به یکی از مشکلات حوزه استاندارد صنایع غذایی اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی اوقات پیش می‌آید که بین سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد درباره سلامت یک محصول، اختلاف نظر پیش می‌آید که برای رفع این مشکل در کشور نیاز است یک تفاهم و همکاری بین این دو سازمان وجود داشته باشد و نهادهای فرادستی نیز به این اختلاف نظرها نظارت کنند.

به هر حال، کارشناسان صنایع غذایی تاکید دارند تا وقتی غذای سالم در اختیار همگان قرار نگیرد و استانداردهای موادغذایی رعایت نشود، نمی‌توان امیدی به کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر در جامعه داشت. ارتقای استانداردهای مواد غذایی، کف انتظارات مردمی است که توقع دارند حداقل محصولات غذایی سالم را به خانه ببرند و غذای ناسالم، قاتل جانشان نشود.