به گزارش شرق، حسابرسان دارای مسئولیت‌های سنگینی هستند که متأسفانه در کشور ما چندان توجهی به ابعاد این مسئولیت نمی‌شود.
١- استانداردهای حسابرسی مقرر كرده که حسابرسان:
١/١- حسابرسی خود را به گونه‌ای طراحی كنند و انجام دهند که اول از کشف اشتباهات و تخلفات دارای اثر بااهمیت بر صورت‌های مالی اطمینان معقول کسب شود، ثانیا در برنامه‌ریزی و انجام رسیدگی‌های خود مراقبت‌های حرفه‌ای و تردید حرفه‌ای را به کار گیرند.
١/٢- هرگونه تخلف کشف‌شده و اصلاحات پیشنهادی خود را به کمیته حسابرسی هیئت‌مدیره صاحبکار گزارش کنند.
٢- انواع مسئولیت قانونی:
١/٢ مسئولیت کیفری (زیان عمومی)
٢/٢ مسئولیت مدنی (زیان خصوصی)
١. مسئولیت کیفری:
هرگاه فرد یا افراد بر اثر اعمال خود نظم اجتماع را مختل و جامعه را متضرر كنند. (زیان عمومی)
٢. مسئولیت مدنی:
هرگاه بر اثر کردار و رفتار فرد یا افرادی به دیگر فرد یا افراد جامعه خسارتی وارد شود. (زیان خصوصی)
٣. انواع مسئولیت مدنی:
٣/١-. مسئولیت عمومی: هرگاه بر اثر فعالیت روزمره فرد یا افراد به دیگر افراد جامعه زیـانی وارد شود، طبـق قـانون عامـل زیـان مسئول است.
٣/٢-. مسئولیت حرفه‌ای: مسئولیت صاحبان حرف به موجب قانون در مقابل کسانی که در رابطه با حرفه آنهـا دچـار خسـارت مي‌شوند.
٣/٣ -. مسئولیت قراردادی: هرگاه یک طرف قرارداد به علت تخلف از شرایط مندرج در قرارداد یعنی انجـام‌ندادن تعهـدات خـود یا انجام تعهدات به طور ناقص منجر به زیان طرف مقابل شود، مسئول است.
٤. مبانی نظری مسئولیت مدنی عبارت‌اند از:
٤/١- نظریه تقصیر که طبق قانون تقصیر شامل تعدی و تفریط است. قانون تفریط: ترک عملی که به موجب قرارداد یا متعارف برای حفظ مال غیر. تعدی: تجاوزكردن از حدود اذن یا متعارف نسـبت به مال غیر.
شخص زمانی مسئول است که در انجام اعمال خود مرتکب تقصیر یا خطایی شده باشد. درواقع شرط اصلی مسئولیت ارتکاب تقصیر و خطاست.
٤/٢ - نظریه خطر
٤/٣ - نظریه خطر مطلق
٥- ابعاد مسئولیت‌های چندگانه حسابرسان در محدوده قانون تجارت و قانون بورس و اوراق بهادار و قانون مدنی نیز عبارت‌اند از:
٥/١- مسئولیت حسابرسان در مقابل صاحبکاران: حسابرسان براساس عرف موجود مسئول هرگونه زیانی هستند که به دلیل اعمال‌نکردن مراقبت‌های حرفه‌ای به صاحبکار وارد مي‌کنند.
٥/٢- مسئولیت حسابرسان در مقابل اشخاص ثالث: حسابرسان به طور مستقیم مسئولیتی در مقابل اشخاص ثالث ندارند اما دارای مسئولیت عرفی هستند و اگر از طرف اشخاص ثالث متهم شوند، باید عدم اتهام خود را ثابت کنند.
٥/٣- مسئولیت حسابرسان در مقابل قوانین موضوعه: حسابرسان در مقام بازرس قانونی وفق مقررات ماده (١٤٨) قانون تجارت باید درباره صحت و درستی حساب‌ها اظهارنظر و تساوی حقوق صاحبان سهام را رعایت كنند، مضافا وفق مقررات موضوع ماده (١٢٩) اصلاحیه قانون تجارت باید معاملات مدیران را با شرکت گزارش کنند. همچنین در صورت اطلاع‌یافتن از وقوع هر جرمی حسابرسان در مقام بازرس موظف‌اند آن را به مرجع قضائی ذی‌ربط و مجمع عمومی شرکت گزارش كنند.
٥/٤- مسئولیت حسابرسان در مقابل سازمان بورس و اوراق بهادار: مسئولیت حسابرسان در مقابل سازمان بورس و اوراق بهادار همان مسئولیت‌های مندرج در دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار است.
٥/٥ - مسئولیت حسابرسان در مقابل جامعه حسابداران رسمی ایران: مسئولیت حسابرسان در مقابل جامعه حسابداران رسمی ایران، همان مسئولیت‌های مندرج در فصل سوم به بعد اساسنامه جامعه حسابداران دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار است.
٦ -حوزه مسئولیت‌های حسابرسان در مقابل صاحبکاران و اشخاص ثالت کدام‌اند؟
٦/١- سهل‌انگاری که عبارت است از انجام‌ندادن وظایف طبق استانداردهای حرفه‌ای یا اعمال‌نکردن مراقبت‌های حرفه‌ای که در این حوزه موضوع به دو بخش سهل‌انگاری متقابل (سهل‌انگاری که شاکی مرتکب شده و به زیان وی تمام شده است؛ در این نوع اتهام حسابرسان با اثبات اینکه در رسیدگی‌های خود مرتکب سهل‌انگاری نشده‌اند یا سهل‌انگاری آنان عامل زیان صاحبکار نبوده، اتهام خود را رد کرده و ثابت می‌کنند که علت زیان صاحبکار سهل‌انگاری خود صاحبکار بوده است نه حسابرس) و سهل‌انگاری نسبی (زمانی که سهل‌انگاری طرف حسابرس و صاحبکار توأمان صورت گرفته باشد) تقسیم می‌شود.
٦/٢ – قصور که عبارت است از نبود کمترین دقت، نشانه‌ای از بی‌توجهی کامل فرد به مسئولیت‌های حرفه‌ای خود و بی‌توجهی عمده یک حسابرس نسبت به استانداردهای حسابرسی.
٦/٣ – تقلب یعنی تحریف حقایق بااهمیت با اقدامات عمدی از سوي صاحبکار که می‌داند مطلبش حقیقت ندارد یا ارائه حقایق با کمال بی‌توجهی نسبت به صحت آن به قصد فریب و زیان دیگران؛ مثل دست‌کاری، جعل یا تغییر اسناد و مدارک یا حذف آنها به عمد، مسئولیت مدیریت در مقابل تقلب و اشتباه.
٧- مسئولیت صاحبکار و حسابرس در مقابل تقلب و اشتباه:
مسئولیت اصلی پیشگیری و کشف تقلب و اشتباه با مدیریت واحد مورد رسیدگی است بنابراين مسئولیت پیشگیری از تقلب و اشتباه با حسابرس نیست اما حسابرسی سالانه عاملی بازدارنده برای وقوع تقلب و اشتباه محسوب می‌شود. هنگامی که حسابرسان رسیدگی خود را طبق استانداردهای حسابرسی انجام داده باشند، نباید حسابرس را مسئول کشف‌نکردن اشتباهات و تخلفات موجود دانست. حسابرسان تنها در صورتی مسئول هستند که رسیدگی خود را با سهل‌انگاری انجام داده باشند.
٨- ریسک در حسابرسی:
ریسکی که حسابرسان چه در مقام حسابرس (مؤسسه حسابرسی) و چه در مقام بازرس قانونی با آن مواجه هستند، ناشی از عملکردی است که ممکن است موجب صدمات مالی به استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی شود. در حقیقت، ریشه این ریسک در تعریف حسابرسی به خاطر مسئولیتی است که قانون و مقررات برای حسابرسان وضع كرده و بر مبنای آن حسابرسان مسئول صدمات و خسارات مالی وارده به ذی‌نفعان گزارش حسابرسی هستند.
حسابرسان با خریدن بیمه مسئولیت یا پوشش ریسک مسئولیت ناشی از اجرای عملیات حسابرسی باید خود با ادعاهای ذی‌نفعان گزارش حسابرسی که بسیار زیاد هستند، مقابله کنند. مسئولیت حسابداران رسمی، به‌خصوص مسئولیت رفتار حرفه‌ای آنها از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. زیرا اولا تعداد بالقوه زیان‌دیدگان ناشی از عملکرد نادرستشان نسبت به سایر حرفه‌ها از جمله پزشکان و وکلا بسیار بیشتر است. هزاران سرمایه‌گذار یا اعتبار‌دهنده می‌توانند زیان‌دیدگان ناشی از عملکرد حسابداران رسمی در انجام وظایفشان باشند. ثانیا هزینه، تنها موضوع مورد توجه در این زمینه نخواهد بود. این کوتاهی می‌تواند حسن شهرت وی و جامعه حرفه‌ای آن را که شرط بقاي حرفه است، به‌شدت به خطر بیندازد.
بیمه مسئولیت حرفه‌ای حسابداران رسمی:
با عنایت به موارد پیش‌گفته بالا و حوزه فعالیت عمومی حسابرسان به‌ویژه در بازار پول و سرمایه بیمه مسئولیت مؤسسات حسابرسی باید یکی از الزامات اساسنامه‌ای جامعه حسابداران رسمی قرار گیرد. خوشبختانه در دهه اخیر برخی مؤسسات بیمه‌ای کوشش كردند پوشش بیمه مسئولیت مدنی حسابرسان را در قالب قراردادهای خاص و با استفاده از تجارب مؤسسات بزرگ حسابرسی جهان و مؤسسات بیمه‌ای ذی‌ربط فراهم كند که ارتقای این قراردادها در شرایط فعلی که ادعاهای فراوانی علیه حسابرسان مطرح می‌شود، الزامی است.
- 10
- 1
