اگرچه بدعهدی عراق و تنش‌های سیاسی ایجادشده در این کشور بارها تجار ایران را دچار مشکل کرده است اما آمارها نشان می‌دهد در ۶ ماه نخست امسال بیش از سه میلیارد و ۲۷۷ میلیون دلار صادرات از ایران به عراق انجام شده که براساس آن، عراق دومین مقصد صادرات کالاها و خدمات ایرانی پس از چین بوده است.
این در حالی است که براساس اظهارات دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق تا پایان شهریور امسال نزدیک به یک میلیارد دلار صادرات به اقلیم کردستان انجام شده که معادل صادرات کشورمان به ترکیه یا کشورهای آسیای میانه است. از این رو علاوه بر حفظ بازار کلی عراق، حتی حفظ بازار اقلیم کردستان نیز برای ایران حائز اهمیت است.
با توجه به اینکه روابط اقتصادی و تجاری ایران و عراق روابطی دیرینه است که باید بیش از حال حاضر گسترش پیدا کند، مسوولان دو کشور برای برگزاری همایشی برای بررسی روابط اقتصادی و تجاری دو کشور تمام تلاش خود را انجام دادند. بر این اساس همایش بزرگ تجاری ایران و عراق دیروز با حضور مقامات تجاری و اقتصادی دو کشور در تهران برگزار شد.
در این همایش که محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رییس‌جمهور و ولید حبیب الموسوی، معاون وزیر بازرگانی عراق حضور داشتند، به نقاط ضعف و قوت دو کشور درخصوص روابط اقتصادی دوجانبه اشاره شد. اگرچه طبق گفته معاون وزیر صنعت در این همایش، صادرات ایران به عراق در شش ماهه نخست امسال پنج درصد افزایش یافته است اما معاون وزیر بازرگانی عراق در واکنش به این موضوع گفت: روابط تجاری ایران و عراق همسنگ روابط اقتصادی نیست.
البته این روابط امروز به سطح ۶ میلیارد دلار رسیده که پیشرفت خوبی داشته اما در مقابل ۲۰۰ میلیارد دلار روابط تجاری موجود در عراق رقم کمی به حساب می‌آید. همچنین «راجح الموسوی» سفیر عراق در ایران بر این باور است که تجارت ایران و عراق باید بسیار بیشتر از سطح موجود باشد در حالی که به نظر می‌رسد دو طرف در این زمینه کوتاهی می‌کنند. این در حالی است که به گفته برخی کارشناسان، قابلیت تجارت ۲۰ میلیارد دلاری میان دو کشور وجود دارد.
همچنین در این همایش در مورد نطق جدید ترامپ و موضع‌گیری او در مقابل ایران و برجام، از جانب معاون اقتصادی رییس‌جمهور صحبت‌هایی به میان آمد به‌طوری که محمد نهاوندیان به‌طور شفاف اعلام کرد: سخنرانی ترامپ نه تنها تاثیر التهاب‌برانگیزی بر بازارهای ایران نداشت، بلکه فعالان سیاسی به سخنرانی ترامپ پاسخ دادند و فعالان اقتصادی ایران سخنرانی وی را سراسر لفاظی و بی‌ادبی دانستند. وی همچنین با بیان اینکه اهمیت زمانی این اجلاس بسیار بالاست، گفت: بعد از ناکامی و نابودی تروریسم تکفیری در عراق، در حال حاضر وقت صحبت کردن از اقتصاد و توسعه اقتصادی است.
عزم جدی دو کشور برای توسعه تجارت
معاون اقتصادی رییس‌جمهور در همایش بزرگ تجاری ایران و عراق با بیان اینکه بعد از ناکامی و نابودی تروریسم تکفیری در عراق الان وقت صحبت کردن از اقتصاد و توسعه اقتصادی است، اظهار کرد: حاصل این مجاهدت در دفاع از استقلال و تمامیت عراق باید در شکوفایی حوزه اقتصادی دیده شود، از این جهت هم ایران به‌عنوان یکی از همسایگان اصلی عراق مثل دیگر همسایگان و جامعه جهانی در این نقطه زمانی بر یکپارچگی عراق تاکید می‌کند و معتقد است لازمه توسعه عراق وحدت ملی و تمامیت ارضی است اما برای اینکه این همایش‌ها همچنان برپا باشد، باید به گذشته این همایش‌ها نگاه شود.
نهاوندیان افزود: طی ۱۴ سال گذشته در دوره عراق جدید و حاکمیت ملی در عراق همایش‌های مختلفی در ایران و عراق برگزار شد و کار مهم در مورد این همایش‌ها این است که به کارنامه آنها مراجعه کنیم و نقاط ضعف و قوت آن را بشناسیم و بدانیم عزم و عمل در کجا بوده و چه کاستی‌هایی وجود داشته است. وی با بیان اینکه سال‌های پر فراز و نشیبی را در این ۱۴ سال پشت سر گذاشتیم، گفت: سال‌های تنش سیاسی در عراق، فتنه‌انگیزی تکفیری‌ها و حضور بیگانگان در عراق را پشت سر گذاشتیم.
معاون اقتصادی رییس‌جمهور تصریح کرد: در این طرف هم در ایران طی سال‌های گذشته تحریم‌های شدید را پشت سر گذاشته‌ایم و امروز عراق متحدتر از همیشه و ایران تواناتر از همیشه عزم این را دارند که همکاری اقتصادی را قوی‌تر دنبال کنند.
کمترین میزان آسیب‌پذیری اقتصاد ایران
معاون اقتصادی رییس‌جمهور گفت: شاید یک زمان یک خلا و یک تهدید تحریمی در فلان مجمع سیاسی جهانی و فلان دولت نگرانی‌هایی در بازارهای ایران ایجاد می‌کرد اما در حال حاضر با افتخار نه فقط در صحنه سیاست، بلکه در صحنه اقتصاد شاهد این هستیم که میزان آسیب‌پذیری اقتصاد ایران از ارائه‌های ایران‌ستیزانه به کمترین میزان رسیده است.
نهاوندیان بیان داشت: ما ظرف چند روز گذشته شاهد بودیم با وجود تبلیغات فراوان در مورد سخنان رییس‌جمهور آمریکا و با تهدیدات صورت‌گرفته که ایشان استراتژی جدید در قبال ایران و توافق برجام خواهند داشت، سخنرانی ترامپ نه تنها تاثیر التهاب‌برانگیزی بر بازارهای ایران نداشت، بلکه فعالان سیاسی و اقتصادی ایران به سخنرانی ترامپ پاسخ دادند. وی افزود: این نشان می‌دهد که سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر اقتصاد ایران موثر واقع شده و نشان می‌دهد که دولت و مردم در اقتصاد ایران همگام، همراه و هم هدف حرکت می‌کنند.
۵ محور اولویت‌دار برای سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها
همچنین معاون وزیر بازرگانی عراق در این همایش اظهار کرد: ما نیازمند سرمایه‌گذاری در عراق هستیم چه بهتر که این سرمایه‌گذاری توسط ایران صورت گیرد. از این رو در بخش‌های صنایع، کشاورزی، سیلو و ساختمان‌سازی و ساخت مجتمع‌های مسکونی نیاز فراوانی برای همکاری با شرکت‌های ایرانی داریم.
ولی طبیب‌موسوی افزود: برای فعال کردن اقتصاد کشورمان استقبال می‌کنیم که شرکت‌های دیگر کشورها به‌ویژه شرکت‌های ایرانی در عراق حضور یابند اما همانطور که مقامات ایرانی می‌گویند برای توسعه این روابط باید مشکلات بانکی به صورتی منطقی حل شود.
معاون وزیر بازرگانی عراق ادامه داد: امیدواریم بتوانیم در کنار بهبود بخشیدن به روابط بانکی افزایش همکاری‌های دو کشور ایران و عراق شتاب بیشتری بگیرد و شرکت‌های ایرانی بیشتری در این کشور حضور یابند.
موسوی با بیان اینکه عملیات تروریستی در عراق اکنون که به‌طور کامل برداشته شده است، تصریح کرد: عراق فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای دارد و به دنبال آن است که به صادرات و واردات خود اهتمام و توجه بیشتری کند.
صادرات ۱۰ درصدی سیمان
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با بیان اینکه امنیت برای حضور شرکت‌های ایرانی در عراق بسیار بیشتر از قبل شده است، گفت: این امنیت به ویژه در استان‌های جنوبی و مذهبی بیشتر به چشم می‌خورد و همچنین مناسب بودن قیمت تمام‌شده کالاهای ایرانی باعث شده است تا توان رقابتی کالاهای ایرانی در عراق افزایش یابد.
علی یزدانی گفت: اراده قوی بین مردم و مسوولان دو کشور برای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی به صورت چشمگیری هویداست. بر این اساس مردم ایران علاقه ویژه‌ای به ائمه اطهار در کشور عراق دارند و از سوی دیگر، مردم عراق هم رغبت زیادی در تعامل با ایران و استفاده از کالاهای ایرانی دارند. این تعاملات به ویژه بعد از حمله داعش به عراق بیشتر شده و دوستی و مودت مردم ایران نسبت به مردم عراق بیش از پیش برای آنها مسجل شده است.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی اظهار داشت: واردات کشور عراق از ۹۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ به کمتر از ۴۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ رسیده است، به‌طوری که واردات از ترکیه ۳۷ درصد و از چین ۱۶ درصد کاهش داشته است.
وی افزود: با وجود اینکه ۱۰ درصد از صادرات ایران به عراق را سیمان تشکیل می‌داد و در عراق هم واردات آن محدود شده بود اما شاهد هستیم که صادرات ما به کشور عراق در شش ماهه گذشته با وجود کاهش شدید واردات عراق، باز هم پنچ درصد افزایش داشته است. در نهایت در شش ماهه اول امسال صادرات ما به این کشور به بیش از سه میلیارد و ۱۶۸ میلیون دلار رسیده است.
وی افزود: از سوی دیگر، پتانسیل‌ها و زمینه‌های همکاری دیگری بین دو کشور وجود دارد که نیازمند همکاری بخش‌های دولتی و خصوصی دو کشور است و برای رسیدن به این هدف لازم است، زیرساخت‌های لازم فراهم شود و زمینه‌های حضور شرکت‌های فنی و مهندسی ایرانی در تمامی استان‌های عراق فراهم شود.
یزدانی گفت: لازم است همسان‌سازی رویه‌ها و فرآیندهای تجاری و مساعدسازی محیط کسب و کار، تبادل کالا و محیط سرمایه‌گذاری، گسترش زیرساخت‌های مالی و بانکی و بیمه‌ای شامل خطوط اعتباری، تسهیلات، صدور بیمه‌نامه و ضمانت‌نامه‌ها و تشکیل صندوق‌های مشترک و استفاده از مرزهای محلی و تجارت بدون پول فراهم شود.
مشکلات زیرساختی باید هرچه زودتر حل شود
سعید اوحدی، دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق نیز با بیان اینکه مسایل حمل‌ونقل، گمرکی و بانکی از جمله موارد زیرساختی برای توسعه روابط اقتصادی دو کشور ایران و عراق است گفت: فعالان اقتصادی امروز امانتدار خون ریخته‌شده شهدا در عراق هستند.
وی اظهار کرد: در ماه گذشته همایش اقتصادی دو کشور را در کربلا برگزار کردیم که آثار ارزشمندی داشت. در چهل و چهارمین نمایشگاه بغداد، ایران حضوری پررنگ و بزرگ‌ترین غرفه را با حضور برندهای مختلف ایرانی خواهد داشت. این در حالی است که دومین اکسپو توانمندی‌های ایران در شهر آفتاب با حضور مسوولان عراقی برگزار خواهد شد.
دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق ادامه داد: ظرفیت خدمات فنی، مهندسی در عراق بعد از جنگ با داعش فراوان است که با توجه به ظرفیت‌هایی که ایران در این ارتباط و تجربه‌هایی که بعد از جنگ تحمیلی برای بازسازی داشته کم است و می‌توان این ظرفیت را افزایش داد.
اوحدی با اشاره به برگزاری مراسم اربعین حسینی در کشور عراق اظهار کرد: هیچ کنسولگری و سفارتی در دنیا نداریم که سه میلیون ویزا را ظرف دو روز صادر کند.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به مشکلات زیرساختی همکاری‌های اقتصادی دو کشور ایران و عراق گفت: در بخش‌های گمرکی، حمل و نقل و زیرساخت‌ها مشکلاتی برای فعالیت‌های اقتصادی دو کشور و همکاری‌های مشترک وجود دارد که این مسایل زیرساختی باید از پیش روی پای فعالان اقتصادی برداشته شود. از این‌رو خواهان توسعه پایدار در کشور دوست و همسایه خود هستیم.
تجارت ۲۰ میلیارد دلاری شدنی است
همچنین رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در این همایش گفت: اگر مشکلات بانکی، حمل‌ونقل و گمرک برای تجارت میان دو کشور حل شود، تجارت ۲۰ میلیارد دلاری بین دو کشور شدنی است.
یحیی آل‌اسحاق با تاکید بر اهمیت رشد توسعه روابط اقتصادی دو کشور، رابطه ایران و عراق را تاریخی و استراتژیک دانست که به حال و آینده مربوط است. وی گفت: عزم مسوولان در رده‌های مختلف دو کشور رشد همه‌جانبه در این حوزه است، به ویژه در مسایل نظامی و امنیتی دو کشور ایران و عراق همچون دو برادر هستند که در سنگرهای مختلف فعالند.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق ادامه داد: عزم دو ملت در همه حوزه‌ها بر این است که در اولین فرصت مسایل اقتصادی دو کشور بالاتر از سطح فعلی رشد کند چراکه قسمت عمده پایداری روابط به رشد و توسعه اقتصادی مربوط است. اگر بتوانیم روابط اقتصادی و مشکلات ایران و عراق را حل کرده و راه‌های توسعه عملی اقتصادی را برای دو کشور فراهم کنیم حتما این روابط پایدارتر خواهد شد.
آل اسحاق از مسوولان دو کشور خواست که به روابط اقتصادی توجه بیشتری داشته باشند و همچنین اظهار کرد: احساس می‌شود فضایی که برای توسعه اقتصادی است سرعت رشدی به اندازه سایر حوزه‌ها ندارد لذا از فعالان اقتصادی و مسوولان انتظار داریم به آهنگ رشد اقتصادی و حل مسایل آن توجه کنند تا این مسایل سریع‌تر حل شود.
حضور کارخانه‌های سیمان ایرانی در عراق
دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز از احتمال حضور دوباره کارخانجات سیمان ایرانی در عراق خبر داد. حمید حسینی اظهار کرد: اخیرا خبرهایی مبنی بر احتمال از سرگیری صادرات سیمان به عراق به گوش می‌رسد. در صنعت سیمان ۸۰ میلیون تن ظرفیت‌سازی کرده‌ایم که اکنون از ۵۲ میلیون تن آن استفاده می‌شود. سیمان ایران به عراق صادر می‌شد که از سال گذشته قطع شد اما کارخانجات ایرانی خواهان برقراری دوباره صادرات به کشور عراق هستند.
او درباره صنعت دارو نیز گفت: ما توانایی تولید ۵۰ میلیارد تن دارو را داریم که ۴۰ میلیارد تن تولید می‌کنیم. کل سهم ما در مورد دارو در بازار عراق یک درصد است در حالی که پزشکی ایران در دنیا شناخته شده است. البته اخیرا تلاش‌هایی برای افزایش سهم صنعت دارو در عراق صورت گرفته است.
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در رابطه با صنعت خودروسازی بیان کرد: در صنعت خودرو ظرفیت خالی زیادی داریم. سایپا اولین برند ایرانی بود که در عراق شناخته شد. هم‌اکنون هم شاهد حضور پررنگ این برند در بازار عراق هستیم.
حسینی همچنین بسته شدن مرزهای ایران و کردستان عراق را یادآور شد و گفت: این خبر ممکن است برای بازرگانان ایرانی خوب نباشد اما این موضوع به مسایل کردستان با عراق کمک می‌کند. پس ما هم از این موضوع حمایت خواهیم کرد. البته تجار ایرانی با مشکلات تعرفه روبه‌رو هستند که امیدواریم دولت مرکزی عراق مشکلات تعرفه را حل کند.
پیشنهاد تاسیس شعبه بورس‌کالای ایران در عراق
همچنین مدیر عامل بورس کالای ایران با حضور در این همایش گفت: با تاسیس بورس کالای مشترک بین دو کشور ایران و عراق می‌توان زمینه عبور از مبادلات سنتی به یک روند تجاری مدرن را ایجاد کرد.
سلطانی‌نژاد با بیان اینکه در دنیای امروز باید به سمت تجارت مدرن حرکت کنیم چراکه عمق بازار با افزایش رقابت و شفافیت بیشتر می‌شود، گفت: در فضای فعلی تجارت بر مبنای فاینانس انجام می‌شود و به این ترتیب منابع مالی مورد نیاز برای تجارت از خود بازار تامین می‌شود.
وی افزود: بورس کالای ایران بستر تجارت مدرن را فراهم می‌کند. باید به این نکته توجه داشت که عدم شفافیت در مبادلات فعلی تجاری هر چند با نگاه ساده‌بینانه به نفع بازرگانان است اما نمی‌توان از این نکته غفلت داشت که عدم شفافیت قطعا موجب مداخله غیرضروری نهادهای مختلف شده و ریل‌گذاری تجارت را بر هم می‌زند.
سلطانی‌نژاد با بیان اینکه عراق باید از واردات کالای مصرفی اجتناب و به سمت واردات کالاهای واسطه‌ای برای قرار گرفتن در مسیر توسعه حرکت کند، گفت: بورس‌کالای ایران می‌تواند بستر لازم را برای ایجاد این فضا مهیا کند.
مدیر عامل بورس کالا با بیان اینکه باید کالای استاندارد از ایران به کشور عراق صادر شود، گفت: برای رسیدن به این هدف باید بسترهای خدمات بیمه‌ای و انبارهای مرزی برای نگهداری کالا در مسیر ترانزیتی بین دو کشور ایجاد شود.
درخواست برای راه‌اندازی بانک مشترک
سفیر جمهوری عراق در تهران نیز خواستار راه اندازی یک بانک مشترک بین دو کشور انجام مراودات اقتصادی و تجاری با پول رایج طرفین (ریال و دینار) و برداشته شدن ویزا برای حضور اتباع دو کشور شد تا بتوان سطح روابط اقتصادی تهران و بغداد را گسترش داد.
راجح الموسوی یادآور شد: در سال ۲۰۰۴ میلادی کمیته مشترک ایران و عراق تشکیل شد و نمایشگاهی در کنار آن شکل گرفت که امید است آنچه در آن اجلاس نهایی شد، پیگیری شود. به گفته این مقام مسوول، تجارت ایران و عراق باید بسیار بیشتر از سطح موجود باشد و به نظر می‌رسد دو طرف در این زمینه کوتاهی می‌کنند.
راجح الموسوی، امکانات اقتصادی ایران را بسیار زیاد و شگفت‌انگیز توصیف کرد و گفت: شاید عراقی‌ها اطلاع چندانی از این امکانات نداشته باشند و به نظر می‌رسد کمتر از ۱۰ درصد این پتانسیل‌های شناسانده شده است.
وی با اشاره به مشکلات بانکی، گمرکی، صدور ویزا و... هر دو طرف ایرانی و عراقی را مقصر این مشکلات برشمرد و گفت: رفع همه این مشکلات نیازمند تصمیم قطعی و جدی و سپس اجرای آن است.
گفتنی است این همایش از دیروز آغاز شده و امروز نیز با حضور دیگر مسوولان در سالن اجلاس سران برگزار خواهد شد.
- 11
- 3
