با تزریق اجناس احتکار شده قیمت‌ها شکسته می‌شود؟

همیشه در مواقع حساس عده‌ای منفعت‌طلب بدون در نظر گرفتن شرایط بد جامعه به فکر سود خود هستند. احتکار امری پر سابقه است و مختص به یک دوره زمانی خاص نیست. این روزها هم که خبرهای اقتصادی، باعث تلاطم در بازار ایران شده و بسیاری را به فکر احتکار انداخته است. اما احتکار چه ضربه‌ای به اقتصاد وارد می‌کند؟ آیا با تزریق اجناس احتکاری، قیمت‌ها شکسته خواهد شد؟

هر روز بحث قیمت‌ سرسام‌آور کالاها و شرایط بد اقتصادی داغ‌تر می‌شود، در این اوضاع آشفته بازار، احتکار اجناس راه را برای تورم و افزایش قیمت‌ها هموارتر می‌کند و ترس از کم‌یاب شدن اجناس ضروری را در دل مردم می‌اندازد. در چنین شرایطی است که محتکر با انبار کردن اجناس و گاهی فروش آن به قیمت چندین برابر قیمت اصلی، بازار را به سود خود و ضرر مصرف‌کننده برهم می‌زند و تنش را راهی بازار می‌کند. 

وارد شدن اجناس احتکار شده به بازار

خبر بازگردانده شدن اجناس احتکار شده به بازار و شکسته شدن قیمت‌ها توسط محمود هاشمی، نایب رئیس اتاق اصناف ایران نور امیدی را در دل‌ها روشن کرد. حال این سوال پیش می‌آید که آیا با وجود عواملی مانند قیمت دلار و تعداد احتکار‌کنندگان ممکن است قیمت‌ها شکسته شود و بازار به ثبات برسد؟ ابراهیم نکو، نماینده سابق مجلس و دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» می‌گوید: آمار و گزارش هایی که درمورد احتکار اجناس توسط رسانه‌ها منتشر می‌شود باعث می‌شود اتتظار مردم بر این باشد که اجناس احتکار شده وارد بازار شود و بازار را کنترل کند و در نهایت باعث کاهش قیمت‌ها و ثبات بازار شود. 

او می‌افزاید: گرانی معمولا به دنبال نایاب شدن برخی کالاها به‌وجود می‌آید. طبق گزارش‌های اعلام شده، مقدار کالاهای احتکاری قابل توجه و چشم‌گیر است و وقتی این مقدار از کالا به بازار تزریق ‌می‌شود باید به دنبالش کاهش قیمت را شاهد باشیم. اما متاسفانه اتفاقی را که در حال حاضر شاهد آن هستیم این است که تزریق این‌گونه کالاها به بازار یا خیلی کم صورت می‌گیرد و یا اصلا وارد نمی‌شود. به دلیل همین کمبودها و کاستی‌ها شاهد پدیده‌ دیگری هستیم که اگر مورد توجه مسئولان قرار نگیرد می‌تواند به بحران تبدیل شود و آن این است که اگر کالا‌های کشف شده وارد بازار نشود تعادل عرضه و تقاضا از بین می‌رود. به این‌صورت که عرضه کاهش و تقاضا افزایش پیدا می‌کند، نتیجه در چنین شرایطی هجوم مردم و خرید برخی‌ از کالاها از ترس نایاب و گران‌تر شدن خواهد بود و در این بازار عرضه جوابگوی تقاضا نخواهد بود. من معتقدم کسانی که دائم خبر از کشف انبارهای احتکار شده می‌دهند باید هر چه زودتر این اجناس را به بازار تزریق کنند در این‌صورت مردم کمبودها را احساس نمی‌کنند و می‌توان جلوی بحران‌های دیگر در آینده را گرفت. 

بیژن عبدی، اقتصاددان نیز در این‌باره می‌گوید: در ابتدا ما باید دقت کنیم که وقتی یک جنسی احتکار می‌شود ریشه این کار کجا است. این که چه کسانی اجناس را احتکار می‌کنند، اجناس با چه ارزی خریداری می‌شود و چه کانالی این اجناس را عرضه می‌کنند هنوز شفاف نیست، وقتی منشاء این مسئله مشخص نیست نمی‌توانیم بگوییم که ورود این اجناس می‌تواند باعث از بین رفتن مشکلات و کاهش قیمت ‌شود یا خیر! با کشف چند انبار و وارد کردن اجناس این انبارها به بازار نمی‌شود با اصل مشکل مبارزه کرد همان‌طور که گفتم باید با منشاء آن مقابله کرد.

هجوم برای خرید

در حالی که این روزها شایعاتی درمورد نایاب و گران شدن برخی از اجناس به میان آمده، شرایط بد اقتصادی را طاقت‌فرساتر و مردم را به احتکار اجناس ضروری‌شان وادار کرده است. احتکار اجناس از سوی مردم چه مشکلاتی را می‌تواند به دنبال داشته باشد؟

نکو با تاکید بر متضرر شدن مردم می‌گوید: متاسفانه یک بی‌اعتمادی میان مردم و دولت‌مردان به‌وجود آمده است که این بی‌اعتماد تحت عملکرد مسئولان و بی‌ثباتی شعارها تشکیل شده است. شاید با برگرداندن این اعتماد بشود مردم را متقاعد کرد که خرید مازاد کالا به‌ جز ضرر رسیدن به خود مردم و بازار نتیجه دیگری ندارد و دپو کردن اجناس توسط مردم باعث می‌شود که شرایط به شدت مخرب‌تر شود. علاوه‌بر آن انبارها، عرضه و تقاضا هم از تعادل خارج می‌‌شود. باید اقداماتی در این زمینه صورت بگیرد تا بتوان با مشکلات مقابله کرد، اگر اقداماتی صورت نگیرد، در آینده نه چندان دور نمی‌توانیم پاسخگوی شرایط به وجود آمده باشیم. عبدی با اعتقاد بر اینکه اگر اصل مسئله شفاف نشود و با آن برخورد نکنند نمی‌توان مشکلی را در این زمینه حل کرد می‌گوید: بحث احتکار اجناس ضروری توسط مردم یک بحث گسترده‌ است که قطعا به اقتصاد ضربه شدید وارد می‌کند. وقتی جامعه دچار یک ترس روانی می‌شود و نگرانی نایاب و گران شدن کالاها به وجود می‌آید مردم تلاش بیشتری برای خرید کردن برخی از اجناس می‌کنند. در برخی از شرایط با وجود پر بودن انبارها، به‌طور متعدد شاهد این اتفاق بوده‌ایم برخلاف نظر خریداران این دپو کردن شرایط را بدتر می‌کند.

راه بیرون آمدن از بحران

در شرایطی که احتکار یکی از دغدغه‌های اصلی شرایط فعلی است چه کار دیگری جز مقابله با آن می توان برای شکستن قیمت‌ها انجام داد نکو در پاسخ به این پرسش می‌گوید: ما در یک محاصره اقتصادی قرار گرفته‌ایم این واقعیتی است که باید بپذیریم! حلقه‌های این حصار هر روز تنگ‌تر می‌شود و در نتیجه اختلافات درونی ما هم بیشتر می‌شود. در چنین شرایط علاوه‌بر ترخیص کالاها، اگر وحدت در بین مسئولان و مردم شکل بگیرد بسیاری از مشکلات را می‌توانیم حل کنیم و با یک استراتژی و برنامه جدید می‌توانیم به راحتی از بحران‌ها عبور کنیم و این حصر را بشکنیم. باید توجه داشته باشیم که مشکلات با مسکن‌های موقتی حل نمی‌شود و باید به دنبال یک راه‌کار اساسی باشیم.

کیمیا نجفی