جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳
۱۲:۱۰ - ۲۹ آبان ۱۳۹۶ کد خبر: ۹۶۰۸۰۷۳۷۱
مسکن، راه، عمران

نگاهی به ساختمان های مسکن مهر که در زلزله های کمتر از ۷ ریشتر دچار آسیب‌ شدند

مسكن مهر,اخبار اقتصادی,خبرهای اقتصادی,مسکن و عمران

در زلزله مرداد ۹۱ ورزقان در آذربایجان شرقی به واحدهای در حال ساخت مسکن مهر خسارت وارد شد

 

در زلزله مرداد ۹۳ مورموری در آبدانان، بسیاری از سازه های مسکن مهر دچار آسیب جدی شدند

 

در زلزله ۹۲ بستک در هرمزگان، مجتمع مسکن مهر ۲۰۰ واحدی آفتاب و مسکن مهر ۴۰۰ واحدی آشیانه خسارت دیدند

 

در زلزله اخیر بجنورد در اردیبهشت ۹۵ نیز، ساختمان های مسکن مهر آسیب جدید دیده و غیرقابل سکونت شدند

 

تبدیل پروژه های مسکن مهر به خانه دوم و همچنین ثبت نام از شهرهای دیگر در برخی پروژه ها، از عواقب عدم هدف‌گذاری صحیح مخاطبان است.

 

مسكن مهر، مسكن بي‌مهر، قبرستان مهر و ... واژه‌‌هايي هستند كه اين روزها در شبكه‌هاي اجتماعي بسيار ديده مي‌شوند. داستان هشتگ مسكن بي‌مهر، آن شبي كه هزاران تن از هموطنان‌مان در زير آوار مسكن مهر سرپل‌ذهاب ماندند، درست شد. زلزله‌اي آمد و خانه‌هاي مستضعف‌ترين قشر جامعه را ويران كرد. ويراني كه در پي آن يك پرسش، ذهن تمامي ايرانيان را به‌خود مشغول كرد؛ چگونه دولت خانه‌هايي اينچنين سست و پوشالي را به فقيرترين قشر جامعه تحويل داده است؟ پرسشي كه ‌بهانه‌اي سياسي براي تاختن دولت‌هاي فعلي و گذشته به يكديگر شده و تاكنون مديري، مسئوليت اين فاجعه را بر‌عهده نگرفته است.

 

ايران روي يکي از دو کمربند زلزله خيز جهان واقع شده است؛ به همين دليل وقوع زلزله در آن را باید امري طبيعي دانست. کمربند زلزله ۹۰ درصد از خاک کشور ما را در برگرفته اما آنچه حايز اهميت است، وضعيت اسفبار و بی کیفیت در شیوه ساخت‌وساز شهرها و روستاهای کشور است که این بی‌کیفیتی در صنعت ساختمان در کنار گسل‌هاي فراوان و بروز زلزله‌هاي مکرر سبب شده تا ما با تلفات جاني و خسارت هاي مالي فراواني در مناطق مختلف کشور روبه‌رو باشیم .زلزله اخیر در دو استان کرمانشاه و ایلام که با خود تلفات انسانی و خسارات فراوان مالی به‌ويژه در بخش مسکن به همراه داشت، سبب شد تا بار دیگر توجه افکار عمومی به ضعف و مشکلات صنعت ساختمان و نوسازي بافت فرسوده جلب شود.در این میان آنچه بیش از تخریب ساختمان‌های فرسوده و قدیمی زیر ذره بین قرار گرفت، فرو ریختن دیوارهای بناهایی نوساز و به ظاهر استوار به نام مسکن مهر بود . متاسفانه ساختمان‌های مسکن مهر در برابر دیدگان مردمی فروریخت که تصور و انتظار کیفیتی مطلوب و مستحکم از آن داشتند.

 

سريال تكراري تخريب مسكن مهر در زلزله‌ها

ساخت واحدهای مسکن مهر با مشارکت تعداد بسیاري از پیمانکاران و سازندگان کوچک و بزرگ و با سطح توانايی مالی و دانش تجربی و فناوری متفاوت صورت گرفته است. شاید یکی از اهداف اين كار، ایجاد فضايی رقابتی میان سازندگان و كسب دانش در حين انجام کار، انتقال تجارب، ثبت رکوردهای جدیدی در سرعت ساخت در مقیاس انبوه و نیز تجربه‌های جدید در به‌کارگیری برخی سازه‌ها و فناوری‌های جدید در ساخت مسکن بود اما شاید بتوان گفت که این هدف باعث آسیب به کیفیت ساخت و ساز این طرح شد. مسكن مهر سرپل ذهاب تنها قرباني زلزله در اين سال‌ها نبوده است؛ مسكن مهر بسياري از شهرهاي كشور در اثر زلزله آسيب ديده يا تخريب شده‌اند اما تنها به‌دليل آنكه اين آسيب يا تخريب‌ قبل از واگذاري واحدها به مالكان بوده و خسارت جاني درپي نداشته است،

 

بازتابي در رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي نداشت. براساس آمار، در زلزله مرداد ۹۱ ورزقان در آذربایجان شرقی به واحدهای در حال ساخت مسکن مهر خسارت وارد شد که به‌دليل عدم مهار دیوارها بوده است. در جریان زلزله مرداد ۹۳ مورموری در آبدانان، بنا به اظهارات معاون ستاد مدیریت بحران کشور، بسیاری از سازه های مسکن مهر دچار آسیب جدی شده اند که این آسیب‌ها نشان از اجرا و نظارت نامناسب این واحدهای مسکونی دارد. در زلزله دوازدهم دی ۹۲ بستک در هرمزگان، مجتمع مسکن مهر ۲۰۰ واحدی آفتاب و مسکن مهر ۴۰۰ واحدی آشیانه خسارت دیدند که براساس مشاهدات میدانی، بیشترین خسارات ناشی از شکست دیوار و آسیب دیدگی در طبقه‌های زیرین بوده است. همچنین در زلزله اخیر بجنورد در اردیبهشت ۹۵ نیز ساختمان‌های مسکن مهر آسیب جدید دیده و غیرقابل سکونت شدند. موارد فوق با توجه به وجود آیین نامه‌ها و ضوابط مرتبط با موضوع زلزله در ساخت و ساز، نشان از عدم اجرای صحیح و نظارت بر فرآیند ساخت و ساز دارد.

 

اما و اگرهاي مسكن مهر

مسكن مهر باهدف خانه‌دار شدن فقيرترين قشر جامعه كليد زده شد. در همان ابتداي كار، بسياري از كارشناسان مديريت شهري نسبت به آينده طرح خوشبين‌ نبودند؛ اين بدبيني به‌دليل نحوه اجراي طرح بود كه بسياري از ابتدايي‌ترين اصول شهرسازي در آن ناديده گرفته شده بود. معاون مسکن، وزارت راه و شهرسازی به «قانون» با اشاره به اينكه تایید نقشه‌های طرح مسکن مهر در بسیاری از موارد روند متداول در کشور را طی نکرده است، گفت:« شهرداری‌ها برای پروژه‌های مسکن مهر بدون هیچ‌گونه کنترل، اضافه مجوزها و تاییدات لازم را صادر می کردند. در مقابل باعدم استفاده از روند گردش کار فنی، روندهای اداری گردش کار زايدی مانند نیاز به مراجعه به دفترخانه برای تایید نقشه ها اضافه شده است».

 

حامد مظاهریان به تلاش برای کاهش هزینه‌ها اشاره کرد و افزود:« به منظور کاهش هزینه ها و سرعت بخشی به فرآیند انجام کار در مواردی نیاز به نظارت ها و تاییدیه‌ها و استانداردهای اجباری حذف شده است. ساز و کار انتخاب پیمانکار مبهم و غیر یکسان بوده است. انتخاب پیمانکار در ابتدا بدون مناقصه و در صورت انجام مناقصه، با درنظر گرفتن توان مالی پیمانکار انجام می گرفت. بسیاری از پیمانکاران، تجربه پروژه‌های انبوه را نداشتند. در مواردی حتی پیمانکار رتبه انبوه سازی نداشته و با مساعدت کارفرما واجد شرایط شده است. براساس مصوبات طرح، مصالح و محصولات باید دارای گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می بودند. در بازدیدهایی که توسط کارشناسان این مرکز انجام شده، به ‌دليل صرفه جویی در هزینه ها در موارد بسیاری از مصالح و محصولات بدون گواهینامه استفاده شده وهمچنين جعل گواهینامه نیز در مواردی دیده شده است».

 

مظاهریان به نقش سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز در طرح مسکن مهر اشاره کرد و گفت: «پروژه های مسکن مهر دارای مهندس ناظر معرفی شده توسط سازمان های نظام مهندسی ساختمان بوده و در خصوص میزان قصور صورت گرفته در امر نظارت مساکن مهر آسیب دیده باید با دیدی تخصصی و فنی به موضوع نگاه کرد و فرصت لازم را برای طی شدن فرآیندهای کارشناسی مربوطه قايل شد».

 

مسكن مهر، طرحي فاقد مطالعات علمي

در ابتدا طرح مسکن مهر را باید گسترده ترین برنامه ساخت و عرضه متمرکز مسکن در تاریخ کشور دانست که از سال ۸۶ با هدف احداث یک و نیم میلیون واحد مسکونی و افزایش آن به حدود دو میلیون و سیصد واحد کلید خورد.این طرح که می توان آن را به‌عنوان یک چرخش ساختاری در سیاست‌گذاری و تمرکز بر هدف تامین واحدهای مسکونی ملکی برای گروه‌های کم درآمد قلمداد کرد، در ابتدا تصور می شد که می تواند فرصت های بی شماری را براي تامین مسکن در اختیار دولت قرار دهد.

 

متاسفانه طرح مسکن مهر، فاقد اسناد مطالعاتی و پشتیبان علمی معتبر است.هیچ سند مکتوب و معتبری در هیچ یک از زمینه‌های اقتصادی،اجتماعی و برنامه‌ریزی فضايی پیش از اجرای طرح در دسترس نیست. تنها چهارسال پس از تصویب و اجرای طرح ، مجموعه ای از مقالات در دفاع از اهداف اقتصادی و اجتماعی آن و با تاکید برآثار تبعی اجرای طرح بر متغیرهای اقتصاد کلان چون رشد اقتصادی،سرمایه گذاری و اشتغال و بهره وری زمین انتشار یافت.

 

اگر چه در این طرح در موارد متعددی به نتایج مطالعات طرح جامع مسکن در سال ۸۵ استناد شده است اما ابعاد و شیوه سازماندهی طرح مسکن مهر که ساخت سالانه ۵۰ تا ۶۰ هزار واحد مسکنی برای گروه های کم درآمد با هدف گذاری مشخص و مدیریت و نظارت دولت را توصیه کرده ، مغایرت بنیادین دارد. بنابراين در طرح مسکن مهر انتظار برآن بود تا طرحی با این ابعاد گسترده دست کم در مواردی مانند نیاز سنجی جغرافیایی مسکن، برآورد توان مالی گروه های کم درآمد برای خرید مسکن، برآورد مقیاس ممکن و برنامه زمانی مناسب، مکان یابی وشناسایی منابع و زیرساخت ها و ویژگی های اقلیمی و فنی مورد نیاز از پشتیبانی اسناد علمی و مطالعاتی معتبر برخوردار باشد.

 

مکان یابی اشتباه؛ پاشنه آشيل مسکن مهر

ساکنان یک مسکن خوب باید به نیازهای درونی و بیرونی مانند آب آشامیدنی سالم،دفع فاضلاب،برق،گاز،مخابرات و سیستم جمع آوری و دفع زباله ،شبکه معابر،مراکز تامین خدمات اجتماعی و فرهنگی،مراکز اداری،بهداشتی و درمانی،مراکز تجاری،مراکز فعالیت، اشتغال ،کسب درآمدوفضای سبز مناسب دست پیدا کنند و عدم دسترسی کافی به این عوامل ،هریک گونه‌ای از فقر و نابرابری شهری را رقم خواهد زد و آثار و پیامدهای سوئی در خانواده‌، محیط اجتماعی در کوتاه و بلند مدت خواهد داشت و بخش بزرگی از این آثار، غیرقابل جبران خواهد بود.

 

معاون مسکن وزارت راه و شهرسازی با تاكيد بر جانمايي اشتباه در پروژه‌هاي مسكن مهر به «قانون» گفت:« طرح حاضر می‌توانست فرصت بی‌بدیلی را در جهت احیای بافت‌های مذکور از طریق توسعه میان بافتی فراهم آورد. اما متاسفانه اكنون در بسیاری موارد در فاصله میان مکان احداث پروژه مسكن مهر و محدوده ساخت‌وساز شهری، فرصتی برای گسترش سکونتگاه‌های خودرو فراهم شده است. عدم مطالعات ژئوتکنیکی و ساخت پروژه در بستر نامناسب از نظر جنس خاک و گسل های موجود در منطقه که نمونه‌های متعددی از آن گزارش شده است، مانند ساخت و ساز در مسیل‌ها، زمین گود و زراعی و پاره‌ای موارد باتلاقی، بدون در نظر گرفتن مسائل فنی و شیب طبیعی زمین بوده که اجرای پروژه را با مشکلات عدیده و صرف هزینه‌های زیرساختی همراه كرده است.

 

از دیگر موارد عدم توجه به مکان‌یابی طرح مسکن مهر می توان به ساخت وساز در زمین‌های کشاورزی، مشکلات زیست محیطی از جمله ورود آب‌های آلوده به آب‌های زیرزمینی به علت عدم پیش بینی شبکه فاضلاب، جداسازی طبقات اجتماعی و دور ساختن قشر محروم از خدمات شهری که حق همه شهروندان است، اشاره کرد».

 

برنامه‌ریزی تامین مسکن مهر بدون هماهنگی با طرح جامع مسکن

مظاهریان به عدم هماهنگی این طرح با طرح جامع مسکن اشاره کرد و گفت: «به علت عدم هماهنگی با طرح جامع مسکن ،تعداد کل واحدهای مسکن مهر در غالب استان‌های کشور بیش از نیاز و بدون توجه به طرح جامع مسکن برآورد شده است و به عبارت دیگر، در این استان ها مازاد واحد مسکونی وجود دارد. تبدیل پروژه های مسکن مهر به خانه دوم و همچنین، ثبت نام از شهرهای دیگر در برخی پروژه‌ها از عواقب عدم هدف‌گذاری صحیح مخاطبان است که موجب می شود باوجود تخصیص سرمایه قابل توجه، مشکل تامین مسکن اقشار کم درآمد همچنان به قوت خود باقی بماند».

 

مسکن مهر تغییر سبک زندگی

بر اساس پیش بینی ها قرار بر آن بود تا مسکن مهر پیشگام تغییر سبک زندگی برای دومیلیون خانواده ایرانی باشد. در همین رابطه معاون مسکن وزارت راه و شهرسازی اظهار داشت: «به علت عدم توجه به سبک زندگی و الگوهای معماری ایرانی و اسلامی، به خصوص در شهرهای میانی و کوچک، بسیاری از ساکنان این شهرها سکونت در خانه های مستقل خود که در بافت‌های فرسوده و بدون بسیاری از خدمات و تسهیلات هستند را به زندگی در ساختمان‌های آپارتمانی ترجیح می دهند. در این راستا، بسیاری از فرصت‌هایی که می توانست از سرمایه اجتماعی و مشارکت مردم هر محل در ساخت وساز بهره برده و سرمایه‌گذاری در تامین مسکن را با بهسازی بافت‌های فرسوده همراه کند، اکنون از دست رفته است.

 

برآورد هزینه های مسکن مهر برپایه اصول مهندسی

در طرح مسکن مهر، بنا براین بود که مستقل از شرایط هر پروژه، قیمت تمام شده برای متقاضیان یکنواخت در نظر گرفته شودکه در بسیاری از موارد برآورد قیمت توسط کارشناسان برای یک ساختمان اصولی بیش از آن مقدار بوده است. به‌همين دليل می‌توان انتظار داشت که تحمیل قیمت غیر واقعی، تبعاتی نظیر استفاده از مصالح ارزان‌تر غیر استاندارد، عدم رعایت ضوابط مقررات ملی، استفاده از نیروی کار ارزان و غیرمتخصص‌و عدم تحویل ساختمان به‌صورت کامل و آماده بهره‌برداري، داشته‌باشد».

 

ارزان‌هاي پردردسر

ملاک انتخاب نوع سیستم در بسیاری از پروژه‌ها تنها پایین بودن هزینه اولیه ساخت بوده است؛درحالی که اگر کل چرخه حیات ساختمان ملاک باشد، گاهی سیستم ساخت و سازهایي که قیمت اولیه آن مقدار بیشتري است، در کل چرخه حیات به مراتب اقتصادی‌تر است. در همین رابطه، سید کمال الدین شهریاری، عضو کمیسیون عمرانی مجلس، یکی از دلایل کیفیت پایین مسکن مهر را در سیاست دولت قبل بر ارزان تمام شدن مسکن مهر می داند و اظهار داشت: «به واسطه پافشاری دولت قبل برای ارزان تمام شدن این ساختمان ‌ها متاسفانه از نظر کیفیت بسیار پایین هستند؛ به ‌گونه‌اي که بعضی از این ساختمان ها قبل از بهره برداری علايم ناایمنی در آن ها ظاهر می شود».

 

حال با توجه به ثابت بودن هزینه ساخت، به کارگیری اصول مهندسی با ارزش به خصوص در مرحله طرح مفهومی پروژه‌ها می تواند بسیار مهم باشد؛ براي مثال‌ به جای افزایش فوق العاده هزینه ها در تامین سیستم تا سیسات، اعم از گرمایشی و سرمایشی با تمهیداتی می‌توان این هزینه‌ها را کاهش داد و به جای آن به ارتقا ي کیفیت مصالح و اجرای ساختمان توجه كرد. توجه به شرایط اقلیمی نیز در این میان اهمیت بسیاری دارد که در موارد بسیار در طرح مسکن مهر نادیده گرفته شده است.

 

سخن آخر

شاید مهم‌ترین نتیجه گیری برای طرح مسکن مهر،آن باشد که این طرح نتوانست پاسخگوی مهم‌ترین هدفش یعنی تحقق عدالت اجتماعی و نیز ارائه کیفیت مطلوب و مسکنی ایمن و امن برای مردم باشد. اگر خانه دار شدن به معنای محرومیت از خدمات روزمره شهری و رفاهی باشد، آن‌گاه نمی‌توان سیاست مسکن مهر را در جهت بسط عدالت اجتماعی دانست؛ چراکه عدالت اجتماعی به معنای دسترسی همگانی به تمامی ضروریات زندگی است و تامین برخی نیازها به بهای از دست دادن سایر فرصت‌ها‌تنهابه بسط عدالت منجر نمی شود. از آنجا که در مساکن احداثی، خدمات زیربنایی و روبنایی شهری اولیه نظیر تامین آب شرب یا سیستم فاضلاب دچار مشکل است و از سوی دیگر ایمنی و کیفیت لازم در ساخت این خانه ها مشاهده نمی شود، بنابراين غرض اصلی طرح یعنی بسط عدالت اجتماعی مخدوش شده است.

 

 

 

 

ghanoondaily.ir
  • 10
  • 3
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
پاوان افسر بیوگرافی پاوان افسر بازیگر تازه کار سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: ۲۷ تیر ۱۳۶۳ 

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر 

آغاز فعالیت: ۱۳۹۲ تاکنون

تحصیلات: لیسانس رشته ی مدیریت بازرگانی

ادامه
امین پیل علی بیوگرافی امین پیل علی بازیکن تازه نفس فوتبال ایران

تاریخ تولد: ۱۷ دی ۱۳۸۱

محل تولد: گیلان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک

تیم: تیم ملی فوتبال ایران

شماره پیراهن: ۱۵

ادامه
ابوطالب بن عبدالمطلب زندگینامه ابوطالب بن عبدالمطلب پدر امام علی (ع)

تاریخ تولد: ۳۵ پیش از عام‌الفیل

محل تولد: مکه

دیگر نام ها: عبدالمطلب، عبدالمناف، عمران

دلیل شهرت: رئیس قبیله بنی هاشم، پدر امام علی (ع)، عمو و حامی حضرت محمد (ص)

درگذشت: سال دهم بعثت

آرامگاه: مکه در گورستان ابوطالب

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
موسی التماری بیوگرافی موسی التماری بازیکن فوتبال اردنی

تاریخ تولد: ۱۰ ژوئن ۱۹۹۷

محل تولد: امان، اردن

حرفه: فوتبالیست

باشگاه کنونی: باشگاه فوتبال مون‌پلیه فرانسه

پست: مهاجم

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
اوسمار ویرا بیوگرافی اوسمار ویرا سرمربی تیم پرسپولیس

تاریخ تولد: ۳ ژوئیه ۱۹۷۵

محل تولد: ریو گرانده دو سول ، برزیل

حرفه: سرمربی تیم فوتبال

باشگاه کنونی: پرسپولیس

آغاز فعالیت: سال ۱۹۹۴

ادامه
اوستون ارونوف بیوگرافی اوستون ارونوف بازیکن فوتبال ازبکی در تیم های ایرانی

چکیده بیوگرافی اوستون ارونوف

نام کامل: اوستون رستم اوگلی اورونوف

تاریخ تولد: ۱۹ دسامبر ۲۰۰۰

محل تولد: نوایی، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک تهاجمی

باشگاه کنونی: پرسپولیس

ادامه
اکرم عفیف بیوگرافی اکرم عفیف بازیکن برتر تیم ملی قطر

تاریخ تولد: ۱۸ نوامبر ۱۹۹۶

محل تولد: دوحه، قطر

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: السد قطر

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
ویژه سرپوش