در پی اعلام اوپک مبنی بر کاهش تولید، افزایش قیمت نفت را شاهد بودیم. اما روند افزایش قیمت ادامه پیدا نکرد و با اعلام آمار ذخایر آمریکا قیمت جهانی نفت کاهش یافت به‌طوری که هر بشکه نفت اکنون در سطح ۶۶ دلار معامله می‌شود. در این میان دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا سقوط قیمت نفت را نتیجه عملکرد خودش می‌داند و این در حالی است که به عوامل تاثیر‌گذار در بازار که باعث شدند، قیمت نفت از بالاترین سطح چهار ساله اخیر خود در ماه گذشته سقوط کند، اشاره‌ای نکرده است.
این روزها شاهد نوسان در قیمت نفت هستیم، برخی‌ها این روند کاهشی را نتیجه ناتوانی اوپک در کاهش تولید می‌دانند، در حالی‌که ترامپ کاهش قیمت نفت را به خود نسبت می‌دهد و دلیل آن‌هم عدم علاقه‌اش به اوپک، سازمان کشورهای صادرکننده نفت و سیاست‌های آمریکا بر علیه ایران می‌داند و بسیاری از کارشناسان هم نظر مشابه دارند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که مهم نیست دلیل این کاهش قیمت چیست، چیزی که حائز اهمیت است تاثیر احتمالی آن بر بازار نفت و در نهایت اقتصاد کشورمان در این دوره حساس است.
نفت سال‌های زیادی در ایران به عنوان منبع درآمدی به حساب می‌آید و حالا این کاهش و افزایش را از هر بعدی که نگاه کنیم می‌توانیم تاثیرش را در اقتصاد ایران ببینیم.
نرسی قربان، کارشناس بین‌المللی انرژی در خصوص دلیل کاهش قیمت نفت در روزهای اخیر به «ابتکار» می‌گوید: «کاهش قیمت نفت هیچ ربطی به اعمال آمریکا ندارد، این سقوط به علت عرضه بیش از حدی بوده است که در چند ماه گذشته از طرف عربستان، روسیه، عراق و تولید زیاد در آمریکا به وجود آمده است.
پس می‌توانیم بگوییم کاهش قیمت حاصل این اقدام بوده و ربطی به ترامپ و دولتش ندارد. قبل از این جریان‌ها همه منتظر به صفر رسیدن نفت ایران بودند، اما این اتفاق نیفتاد و در عین حال هشت کشور برای خرید معافیت گرفتند و همین کار توقع کسانی که منتظر به صفر رسیدن نفت ایران بودند عوض کرد».
این کارشناس با اشاره به رابطه کاهش قیمت نفت جهانی بر بازار نفت کشورهای دیگر می‌گوید: «تاثیر کاهش قیمت نفت در بازار جهانی شامل تمام کشورها می‌شود و این سقوط برای یک یا دو کشور نیست. در صورتی که قیمت جهانی نفت افت کند قطعا قیمت در بازار ایران، عربستان و آمریکا هم روند کاهشی را در پیش می‌گیرد».
قربان از میزان اثرگذاری کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران می‌گوید: «تحول روزانه و نوسان قیمتی نفت طی چند ماه اخیر را نباید در نظر گرفت. ما برای بررسی تاثیر نفت در اقتصاد کشورمان باید آن را در دراز مدت مد نظر قرار بدهیم. نکته مهمی وجود دارد و باید به آن توجه شود، بودجه‌ای را که تعیین می‌کنند، برای سال آینده است و در این شرایط باید پیش‌بینی کنند که در سال آینده متوسط قیمت نفت چه خواهد بود و بر مبنای تصور و پیش‌بینی خودشان به تعیین بودجه بپردازند. به نظر من در شرایط کنونی احتمالا بودجه را طبق قیمت قبلی نفت مشخص کنند».
وی خاطرنشان می‌کند: «اگر بخواهیم مشخص کنیم که کاهش قیمت نفت در نهایت به نفع ایران است یا به ضرر، در ابتدا باید بگوییم تمام این ماجرا به این بستگی دارد که نگاه‌مان به این مسئله چگونه باشد. در صورت کاهش قیمت نفت، طبیعی است که درآمدهای ارزی کشور کم خواهد شد و در شرایطی که درآمد ارزی کم شود از آن طرف قدرت سرمایه‌گذرای در برنامه افت پیدا خواهد کرد. با بررسی این مسائل به این نتیجه می‌رسیم که روند این جریان به نفع اقتصاد ایران نخواهد بود».
حسن مرادی، کارشناس انرژی مسیر کاهش قیمت نفت را از آمریکا جدا می‌داند و می‌گوید: «نمی‌توان کاهش قیمت را در راستای اعمال آمریکا دانست. عوامل مختلفی این مسئله را با خود درگیر می‌کند و به‌طور مستقیم بر روی قیمت تاثیر می‌گذارد. مسئله مهمی که وجود دارد این است که آمریکا نتوانست اتفاق جهانی را برای بایکوت ایران انجام دهد و ایران طبق روال گذشته ظرفیتی را که در سطح جهانی داشت همچنان دارد و عرضه نفت در بازارهای جهانی همچنان ادامه دارد و این خود به تنهایی می‌تواند یکی از علت‌ها باشد. در این میان باید بگویم شاید دلیل مهم این کاهش قیمت در سطح جهانی عدم توانایی کنترل آمریکا بر روی نفت ایران باشد که به شکل غیر مستقیم خود را نشان می‌دهد».
مرادی از تاثیر کاهش قیمت بر اقتصاد ایران می‌گوید: «کاهش قیمت نفت در شرایط کنونی کشور تا حدودی می‌تواند به نفع ایران باشد. اما با توجه به حجم فروش ما، چنین کاهشی تاثیر آن‌چنانی نخواهد داشت». وی می‌افزاید: «چنین افت قیمتی نتیجه افزایش قیمت گذشته است. در گذشته افزایشی بنابر دلایل مختلف ایجاد شد که حالا این افزایش درحال برگشت است. شاید برای مدت طولانی هم نباشد».
مرادی کاهش عرضه نفت را دلیل کاهش ارزآوری به کشور می‌داند و می‌گوید: «در صورتی که عرضه نفت کشور کم شود در مقابل از درآمدهای دولت به شدت کاسته می‌شود. در گذشته چون عرضه کم بود و بعد زیاد شد حالا درصورت کم شدن عرضه نفت آن درآمد اضافی را از دست خواهیم داد. در این شرایط که کشور دچار تحریم است، شاید بخش اضافی درآمد را از دست بدهیم و ارزآوری‌مان کم شود اما در بیس کار ما تغییری ایجاد نخواهد شد و می‌توانیم روند کاری‌مان را ادامه دهیم».
در رابطه با کاهش قیمت نفت عده‌ای از کارشناسان بر این عقیده هستند که دلایل اقتصادی از عمده‌ترین دلیل نزول قیمتی نفت است و عرضه و تقاضا جهانی این کالا باعث افت قیمتی نفت شده اما در مقابل عده‌ای نیز تضاد و تناقض‌های سیاسی و آسیب‌پذیری اقتصاد کشورهایی به مانند ایران را دلیل اصلی نزول قیمتی نفت معرفی می‌کنند اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که این افت قیمت تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد و این روند تا چه حد بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ هر چند که به عقیده بسیاری از کارشناسان نمی‌توان بر این کاهش‌های کوتاه مدت دلخوش بود و باید منتظر ماند و نتیجه کار را در دراز مدت دید.
نویسنده:کیمیا نجفی
- 6
- 9
