بررسی معاملات بورس انرژی ایران

رکوردشکنی ارزش معاملات هفتگی در بازار فیزیکی بورس انرژی را می‌توان مهم‌ترین خبر این روزهای این بازار به شمار آورد که نشان‌دهنده تداوم تقویت این بازار مالی است. تقابل بیشتر عرضه و تقاضا، کشف قیمت‌ها به‌صورت عادلانه و همچنین فاصله گرفتن از برخی مکانیزم‌های دولتی و پذیرش واقعیت‌های بازار مواردی است که در چارچوب رشد حجم و ارزش معاملات در بورس انرژی در دسترس خواهد بود. ثبت معاملات هفتگی بیش از ۱۳۶ میلیارد تومان از جمله مواردی است که در هفته گذشته محقق شد که رکورد ارزش معاملات هفتگی سال جاری به شمار می‌رود.

در هفته گذشته در بازار فیزیکی بورس انرژی شاهد رشد ۸۷ درصدی ارزش معاملات و همچنین تقویت ۶۳ درصدی حجم داد و ستد بودیم که موجب شد هفته‌ای رویایی در بورس انرژی به ثبت برسد؛ آن هم در شرایطی که حجم عرضه‌ها ۵/ ۲۳ درصد کاهش یافت. این وضعیت نشان‌دهنده جذابیت خرید در بازار فیزیکی بورس انرژی بود و به نظر می‌رسد خوش‌بینی‌های موجود باز هم در این بازار تداوم یابد.رشد قیمت نفت خام در بازارهای جهانی را می‌توان داده بسیار مهمی در روزهای اخیر به شمار آورد که بر اغلب قیمت‌های بازار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی تاثیرگذار بوده اگرچه هنوز هم خوش‌بینی‌ها به تداوم رشد قیمت نفت و فرآورده‌ها وجود دارد.

ذات رشد بهای نفت خام به بالاترین حد در ۲۷ ماه اخیر خود سیگنالی جذاب برای تقویت معاملات به شمار می‌آید آن هم در شرایطی که حفظ سطوح قیمتی در این شرایط در کنار برخی پیش‌بینی‌ها از تداوم رشد قیمت‌ها می‌تواند خریداران بیشتری را به این بازار وارد سازد و البته حداقل خروجی آن نیز تلاش متقاضیان خرید برای ثبت معامله و دریافت محموله‌های مورد نیاز خود خواهد بود تا حداقل تاثیرپذیری را از رشد قیمت‌ها متحمل شده و همچنین با فرض رفتارهای سفته بازی و واسطه گری نیز سودآوری بیشتری را برای معاملات تجاری خود داشته باشد. این وضعیت را می‌توان یکی از دلایل مهم رشد حجم معاملات و همچنین تقویت ارزش داد و ستد در بازار فیزیکی بورس انرژی به شمار آورد.

به‌عنوان مثال در هفته گذشته ۸۵ درصد از حجم عرضه‌های موجود در بازار فیزیکی بورس انرژی مورد معامله قرار گرفته که خود بالاترین درصد معاملات در ۷ هفته اخیر محسوب می‌شود. این وضعیت در کنار احتمال رشد عرضه‌ها در بستر بورس انرژی می‌تواند به رشد بیشتری در این بازار منجر شود. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که حجم مهمی از معاملات از طریق محموله‌های بزرگ دریایی به ثبت می‌رسد که با فرض نوسان قیمت‌های جهانی و انتظار برای وجود عرضه‌های بزرگ، باز هم داده مطلوبی در بورس انرژی است اگرچه باید به واقعیت‌های فنی معاملات نیز توجه بیشتری داشت. به‌صورت کلی این موارد را می‌توان محرک مهمی برای بورس انرژی به شمار آورد که احتمالا در روزهای آینده شواهد بیشتری از آن در دسترس خواهد بود.

موارد ذکر شده را می‌توان سیگنال مهمی برای این بازار به شمار آورد زیرا احتمال رشد حجم و ارزش معاملات در آبان ماه را تقویت کرده و می‌تواند رکوردهای جدیدی را به ثبت برساند. رکورد ارزش معاملات ماهانه در بازار فیزیکی بورس انرژی در سال‌های اخیر رقمی نزدیک به ۳۶۰ میلیارد تومان است که این رقم از ارزش معاملات را می‌توان رکورد تاریخی این بازار به شمار آورد. حال در شرایطی که زمینه‌ها برای تقویت معاملات وجود داشته و تاکنون ارزش معاملات‌ آبان ماه به رقمی نزدیک به ۳۳۶ میلیارد تومان افزایش داشته می‌توان این گونه استناد کرد که فاصله چندانی تا شکسته شدن رکورد ارزش معاملات ماهانه در تاریخچه بازار فیزیکی بورس انرژی باقی نمانده است. با توجه به بررسی معاملات ماه‌های اخیر احتمال رشد ارزش معاملات و رسیدن به رقمی نزدیک به ۳۷۵ میلیارد تومان برای آبان ماه چندان هم دور از ذهن نیست یعنی می‌توان از هم اکنون پیش‌بینی کرد که ماه جاری زمان شکسته شدن رکورد تاریخی ارزش معاملات این بازار است.

  تقابل عرضه و تقاضا و تقویت شرایط رقابتی

وضعیت معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی به سمت تقابل بیشتر عرضه و تقاضا در حرکت است و این به معنی آن است که رقابت برای خرید در این بازار افزایش یافته و خریداران حاضر هستند مبلغ بیشتری برای خرید محموله‌های خود بپردازند. به‌عنوان مثال در هفته قبل از تعداد کل معاملات، ۲۲ درصد آن را رقابت قیمتی خریداری شد و در هفته قبل از آن هم ۳۸ درصد از معاملات با رشد قیمت رو به رو شدند. این شرایط نشان می‌دهد که بورس انرژی به جایگاه مورد نیاز یعنی فضایی برای کشف قیمت‌ها به‌صورت آزادانه نزدیک‌تر شده است.

البته نوسان قیمت نفت خام و حجم عرضه‌ها و رفتار خریداران خود سیگنال‌های مهمی به شمار می‌آید که بر تعیین قیمت‌ها و حجم رقابت تاثیرگذار خواهد بود. البته ذات رقابت را تنها نمی‌توان در افزایش قیمت‌های مورد معامله جست‌وجو کرد زیرا در بسیاری از بازارها شاهد برتری عرضه بر تقاضا هستیم که خود دلیلی متقن برای کاهش قیمت‌ها، رقابتی شدن تولید و همچنین عادلانه‌تر شدن قیمت‌ها به شمار می‌رود.

به‌عنوان مثال در هفته گذشته سوخت کوره سبک پتروشیمی تبریز در رینگ داخلی رشد ۲۰ درصدی را به ثبت رساند که رکورددار رشد قیمت‌ها بود اما در همین زمان عرضه برق شرکت تولید نیروی جنوب غرب صبا- نیروگاه خرمشهر با ۳۶/ ۱۸ درصد کاهش نرخ رو‌به‌رو شد تا جایی که در نهایت بهای هر کیلووات برق مصرفی در این بازار به نزدیکی ۴۵ تومان رسید اگرچه در یک معامله دیگر از سوی همین عرضه‌کننده حتی قیمت ۴۳ تومان (بدون احتساب هزینه نقل و انتقال) هم ثبت شد.

به نظر می‌رسد این وضعیت را باید تجدیدنظری جدی در شرایط معاملاتی در بازار برق به شمار آوریم زیرا با نقش‌آفرینی بیشتر نیروگاه‌های تولید برق در کنار حضور قوی‌تر واحدهای خریدار در فرآیند عرضه و تقاضا می‌توان قیمت‌های جدیدی را برای بازار برق به ثبت رساند. این وضعیت در کل می‌تواند بازاری جدید و قیمت‌هایی نوین را به ثبت برساند که نوعی تغییر فاز یا حتی دگردیسی بازار برق به شمار می‌رود. ذات تعیین قیمت برق در بستر بورس انرژی برای واحدهای مصرف‌کننده بزرگ یا حتی شرکت‌های خرده‌فروشی‌ (‌مشابه شرکت‌های توزیع فعلی) به صراحت تصدی‌گری دولت در این عرصه را محدود کرده و در نهایت بازار است که حتی قیمت برق را تعیین خواهد کرد. در گزارش‌های بسیاری به این موارد و ساز و کارهای آن اشاره کردیم که با توجه به جذابیت‌های اقتصادی آن توجه مجدد به این ساز‌و‌کار قویا توصیه می‌شود.

به‌عنوان مثالی دیگر می‌توان به معامله حلال ۴۰۲ در بازار فیزیکی بورس انرژی اشاره کرد که مدت‌ها است یکی از جذاب‌ترین عرضه‌های این بازار به شمار آمده و در رینگ داخلی و حتی رینگ بین‌الملل، اغلب عرضه‌ها با رقابت و رشد قیمت رو‌به‌رو بوده است. این شرایط نشان می‌ دهد که بازار ذات تعیین قیمت‌های رقابتی را پذیرفته و البته می‌توان با تقویت حجم عرضه‌ها به فروش بیشتری نیز دست یافت. نیاز به رشد عرضه این حلال در بورس انرژی حس می‌شود.

مهم‌ترین‌ رخدادهای بورس انرژی در روزهای اخیر

  رشد ۸۷ درصدی ارزش معاملات هفتگی در بازار فیزیکی بورس انرژی و رسیدن به بالاترین حد در سال جاری و ثبت رکورد بیش از ۱۳۶ میلیارد تومان.

  رشد حجم معاملات در بازار فیزیکی به ۷۳ هزار و ۷۰۲ تن که بیشترین حجم معامله هفتگی از اوایل خردادماه تاکنون است.

  ثبت عرضه ۸۶ هزار و ۹۳۰ تن در هفته گذشته که با ۵/ ۲۳ درصد کاهش کمترین حجم عرضه در ۳ هفته اخیر است که در کنار رشد حجم و ارزش معاملات از جذابیت محسوس خرید حکایت دارد.

  افزایش ۶۳ درصدی حجم معاملات در هفته قبل به نسبت هفته پیش از آن و همچنین کاهش ۵/ ۲۳ درصدی حجم عرضه‌ها در این بازه زمانی

  معامله ۸۵ درصدی عرضه‌ها در بازار فیزیکی در هفته گذشته که بالاترین درصد معامله در ۷ هفته اخیر است.

  تقابل محسوس عرضه و تقاضا در بورس انرژی و ثبت ۴۵ معامله در هفته قبل که ۱۰ مورد از آن با رقابت به ثبت رسید. یعنی ۲۲ درصد از معاملات با رشد قیمتی رو‌به‌رو بوده‌اند.

  خوش‌بینی به رشد بیشتر حجم و ارزش معاملات در روزهای آینده که می‌تواند احتمال شکسته شدن رکورد ماهانه ارزش معاملات را در آبان ماه مطرح سازد.

  معامله ۳۳۶ میلیارد تومان در آبان ماه (تاکنون) که این رقم با فرض جذابیت‌های بازار پتانسیل شکستن رکورد قیمتی ۳۶۰ میلیارد تومانی (رکورد تاریخی بورس انرژی) را در ذات خود نهفته دارد.

  انتظار برای تقویت حجم عرضه در بازار فیزیکی بورس انرژی که به دلیل رشد قیمت نفت خام جذابیت بیشتری را در این بازار شاهد هستیم.

  تقویت جذابیت معاملات برق در بازار فیزیکی که نشان دهنده حضور هر چه بیشتر خریداران نهایی برق در این بازار است.

  رقابت قیمتی برای معامله برق تا جایی که حتی شاهد کاهش محسوس قیمت‌ها بودیم که نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان بزرگ می‌توانند با خوش‌بینی بیشتری به این بازار وارد شوند.

  افزایش رقابت برای خرید انواع جذاب فرآورده‌های نفتی، گازی و پتروشیمی که موجب شد چهره جذاب‌تری در این بازار به ثبت برسد.

  تداوم جذابیت خرید حلال ۴۰۲ در بورس انرژی در شرایطی که این جذابیت خرید هنوز هم در این بازار وجود دارد.

  موفقیت اولین صندوق پروژه در بستر بورس انرژی در هفته‌های قبل که احتمال تداوم این شیوه تامین مالی را برجسته می‌سازد.

  معامله بیش از ۲/ ۱۲ میلیارد تومان برق در هفته گذشته در بازار برق بورس انرژی که از این میزان ۱۷۸ میلیون تومان آن در بازار فیزیکی رقم خورد.

  رشد قیمت جهانی نفت در هفته قبل و رسیدن به بیشترین رکورد قیمتی در ۲۷ ماه اخیر اگرچه باز هم وارد یک فاز تعدیل و تثبیت قیمتی شد.

محمدحسین بابالو