بی سابقه بودن کمبود نیروی کار در ۴۳ سال اخیر ژاپن

گزارش نرخ سالانه بیکاری ژاپن در ماه نوامبر، کمترین میزان این نرخ از سال ۱۹۹۴ میلادی را ثبت کرد. نرخ بیکاری این کشور در حالی به ۷/ ۲ درصد کاهش یافته که کمبود نیروی کار در ۴۳ سال اخیر بی‌سابقه بوده است و سایه بی‌تورمی کماکان بر اتمسفر اقتصادی سرزمین خورشید تابان حاکم است.

«هیروهیکو کورودا»، رئیس بانک ژاپن، در نشست بانکی پایان سال میلادی، ۶۰ ماه پیاپی رشد اقتصادی را در نهایت با افزایش میل خانوار به هزینه کردن و تولید تورم همراه دانست و شرایط اقتصادی ژاپن را مناسب توصیف کرد. با این حال کمبود نیروی کار، کاهش بهره‌وری و فقدان تورم مورد نیاز، تداومرشد اقتصادی ژاپن را با علامت سوال مواجه کرده‌ است. شرایط مشابه اقتصاد ژاپن در دهه ۹۰ میلادی، این دوره را به «دهه گمشده» معروف کرده بود.

شرایط فعلی که در اقتصاد ژاپن رخ داده، از احتمال پدید آمدن دومین «دهه گمشده» حکایت دارد.بازارهای جهانی که در حالت نیمه‌تعطیل به سر می‌برند، دیروز با ثبت روند خطی طلا و دلار همراه شدند. اونس طلا پس از آنکه صبح سه‌شنبه را با رشد ۴ دلاری استارت زد، در ادامه روز تحرک خاصی نداشت و حول قیمت ۱۲۷۹ دلاری نوسان می‌کرد. بازار ارزهای دیجیتالی نیز با جبران افت قیمت روزهای پیشین همراه شد تا فرضیه درهم شکستن بازار این ارزها تحقق نیابد.

  رکورد ۲۴ ساله نرخ بیکاری

نرخ بیکاری ژاپن در شرایطی به کمترین میزان خود در طول ۲۴ سال اخیر رسیده که کمبود نیروی کار ممکن است وضعیت بحرانی برای اقتصاد این کشور ایجاد کند. شرکت‌های ژاپنی برای اجتناب از کمبود نیروی انسانی که می‌تواند منجر به کاهش راندمان آنها ‌شود، قراردادهای مادام‌العمر را به کارمندان خود پیشنهاد می‌دهند؛ اما انعقاد اینگونه قراردادها کمکی به جبران کمبود نیروی کارنخواهد کرد.

کمبود نیروی انسانی در ژاپن به بدترین وضعیت خود در ۴۳ سال اخیر رسیده است. کاهش زاد و ولد و به‌طور کلی رشد منفی جمعیت ژاپن، زمانی که اقتصاد این کشور پنجمین سال توأم با رشد را تجربه می‌کند، تناقض خاصی در فضای اقتصادی این کشور به‌وجود آورده است. بروز این پارادوکس، اقتصاددانان و سیاست‌مداران توکیو را به واکنش واداشته است و باعث آغاز اعتراض مدیران شرکت‌های معتبر ژاپنی در خصوص خالی بودن موقعیت‌های مهم شغلی شده است.

نرخ بیکاری در ماه نوامبر (میانه آبان تا آذر ماه شمسی)، یک دهم درصد کاهش یافت و به ۷/ ۲ درصد رسید که از ماه دسامبر سال ۱۹۹۴ بی‌سابقه بود. دهه ۹۰ میلادی به دلیل کمبود نیروی کار شدید به «دهه گمشده» (Lost Decade)، معروف شده بود؛ اما به نظر می‌رسد دوره جدیدی در اقتصاد ژاپن پدید آمده که ممکن است دهه گمشده دیگری به‌وجود آورد. معضل کمبود نیروی کار در دوره‌ای که ژاپنی‌ها در حال بازیابی قدرت اقتصادی خود هستند، نگرانی‌ از قطع شدن زنجیره رشد اقتصادی را افزون کرده است.

«هیروهیکو کورودا»، رئیس بانک ژاپن در آخرین نشست سال ۲۰۱۷ میلادی، توجه زیادی به آمار بیکاری نشان نداد و بیشتر تلاش کرد تا ریکاوری اقتصادی را مورد تاکید قرار دهد. وی در سخنرانی خود گفته بود: «ریکاوری اقتصادی با دوره زمانی آن مشخص می‌شود، فاز اخیر ریکاوری که از سال ۲۰۱۲ میلادی آغاز شده، تاکنون ۶۰ ماه متوالی از رشد بی‌وقفه اقتصادی را ثبت کرده است.»

نسبت فرصت‌های شغلی ایجاد شده به جمعیت جویای کار، از ۵۵/ ۱ به عدد ۵۶/ ۱ رسیده که از سال ۱۹۷۴ که به دوره رشد برق‌آسای اقتصاد ژاپن معروف بود، بی‌سابقه است. در حالی که «شینزو آبه»، نخست وزیر ژاپن و کورودا، رئیس بانک این کشور، تمایل زیادی به ادامه روند انبساطی در جهت تداوم رشد اقتصادی دارند، نیروی کار ژاپنی‌ها روبه کاهش است. این فقدان نیروی کار می‌تواند زنجیره رونق اقتصادی آبه را از تحقق یافتن دور کند.

کورودا در نشست بانکی آخر سال اعلام کرد که سرعت فاز ریکاوری اقتصادی از روند افزایش دستمزدها و تولید تورم پیشی گرفته و این نکته غیرقابل‌انکار است. در شرایطی که نرخ بهره هدف بانک ژاپن نزدیک به منفی یک دهم درصد است و تورم فاصله زیادی با هدف ۲ درصدی دارد. داده‌های تورمی ماه نوامبر، اندکی از حجم انتقادات نسبت به سیاست‌مداران پولی کاست. شاخص قیمت مصرف‌کننده در ماه نوامبر ۶ دهم درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش یافت؛ البته در‌صورتی‌که وزن تورم خوراکی‌ها و انرژی از این شاخص کاسته شود، رشد تورم ژاپن به ۳ دهم درصد می‌رسد که فاصله زیادی با هدف‌گذاری تورمی دارد.

کورودا در نشست بانکی، تقویت اقتصاد را به سود افزایش تورم دانسته بود و افزایش دستمزدها را در سال آتی منجر به افزایش تورم تلقی کرد. وی رشد اقتصادی را به‌عنوان اهرم تقویت‌کننده مکانیزم تولید تورم معرفی کرد و افزایش بهره‌وری نیروی کار را همزمان با رشد تمایل خانوار به هزینه کردن از نتایج این وضعیت عنوان کرد.

  طلا و دلار روی خط مستقیم

اونس طلا پس از سه روز تعطیلی، سه‌شنبه ۴دلار بیشتر از قیمت بسته شده جمعه معامله شد. پس از رسیدن ارزش هر اونس فلز زرد به ۱۲۷۹ دلار، روند قیمتی طلا کاملا خطی شد و با دامنه نیم دلاری حول محور ۱۲۷۹ دلاری نوسان کرد. این نوسان کم‌دامنه تا عصر روز سه‌شنبه ادامه یافت.

رقیب همیشگی طلا یا همان شاخص دلار نیز روند خطی را پیش گرفته بود و نشانی از تقویت بروز نمی‌داد تا فلز زرد در آستانه ثبت سومین هفته متوالی با رشد مثبت قرار بگیرد. کارشناسان بازار جهانی، خطی بودن نمودار طلا را طبیعی عنوان کردند و اثر طبیعی کریسمس و تعطیلات سال نو را عامل اصلی این پدیده دانستند. حجم معاملات بازارهای جهانی معمولا در روزهای نزدیک به سال نوی میلادی کاهش شدیدی را تجربه می‌کند و این کاهش حجم بالطبع بازارها را از تغییرات شدید باز می‌دارد.

  کشتی بیت‌کوین غرق نشد!

بازارهای سنتی در حالت نیمه‌تعطیل قرار گرفته‌اند؛ اما بازار ارزهای رمزنهاد بدون توجه به تعطیلات رایج سال نوی میلادی، فعالیت خود را ادامه می‌دهند. در حالی که بسیاری از تحلیلگران، روند فروش شدید بیت‌کوین را منجر به درهم شکستن بازار این ارز دیجیتالی پیش‌بینی کرده بودند، افزایش شدید عرضه بیت‌کوین پایان یافت.

افزایش رویایی قیمت بیت‌کوین و سایر ارزهای رمزنهاد محبوب، در هفته‌های اخیر، شرایطی را پدید آورده بود که معامله‌گران را به فروش ترغیب کرده بود. پس از آنکه هفته گذشته، بیت‌کوین به رکورد ۲۰هزار دلاری دست یافت، تعداد زیادی از دارندگان ارز دیجیتالی که به آستانه سود رسیده بودند، فروش را آغاز کردند. استارت خوردن عملیات فروش در همان دقایق ابتدایی باعث افت ارزش بیت‌کوین شد و موج ثانویه فروش را تولید کرد.

ترس از فروپاشی بازار بیت‌کوین و مشاهده روند افت لحظه‌به‌لحظه قیمت، دو دلیل افزایش جمعیت فروشندگان در فاز دوم بودند. رشد شیداگونه ارزش ارزهای رمزنهاد پس از این وقایع به فروش شیداگونه مبدل شد و قیمت هر بیت‌کوین را از قله ۲۰هزار دلاری به سراشیبی با انتهای ۱۰هزار دلاری روانه کرد. زمانی که این افت قیمت شدید بر بازار حاکم شد، برخی از تحلیلگران زمان فروپاشی بازار ارزهای دیجیتالی را اعلام کردند.

این عده، هجوم فروشندگان را در حدی دیده بودند که حتی به صفر رسیدن ارزش بیت‌کوین نیز محتمل بود؛ اما آنچه پس از این پیش‌بینی غیرعلمی رخ داد، بازگشت قیمت بیت‌کوین به ۱۵هزار دلار بود. سایر ارزهای رمزنهاد نیز بخشی از زیان خود را در طول دو روز اخیر جبران کردند.