به گزارش «تابناک»،قرار نیست این گزارش یک متن فمنیستی یا تلاشی باشد برای احیای حقوق از دست رفته و یا حتی به رخ کشیدن موفقیت های نسبی زنان در قریب به چهل سالی که از استقرار جمهوری اسلامی می گذرد. این گزارش نگاهی گذارست به میزان مشارکت زنان در فعالیت های مدنی و اجتماعی و سهمی که زنان به آن دست یافته اندو البته بررسی چرایی توسل چهره و گروه هایی سیاسی به مسائل زنان در ایام انتخابات و فراموشی تقریبی ان بعد از رسیدن به موفقیت!
زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و بر‌اساس نگرش دموکراتیک، تمامی افراد جامعه، بدون در نظر داشتن جنسیت و موقعیت اجتماعی، حق مساوی تصمیم‌گیری و دخالت در امور جمعی را دارند. در هر جامعه، زنان نیمی از پیکره‌ی جامعه را تشکیل می‌دهند، بعلاوه‌ی اینکه زنان نقش مهم را در سامان‌دهی زندگی خانوادگی و اجتماعی دارند.
شمار زنان پای صندوق ها رای و مشارکت هایشان در راهپیمایی ها و حضور های نمادینی که در روزهای مهم کشور به ثبت می رسد گواه فعالیت و تمایل آنها به داشتن حضوری آگاهانه در عرصه سیاسی – اجتماعی کشور است .
زنان در عرصه علمی، فرهنگی و اجتماعی هم صاحب کرسی و رقیب مردان محسوب می شوند و آمارهای ارایه شده از سوی مسئولان مرتبط نیز گواه این ادعاست . اما همین که پای بحث به کرسی های اجرایی و تصمیم گیری باز می شود ، بحث از زنان و نیمه دیگر جامعه به جنس دوم تغییر جهت می دهد. زنان به جنس دومی پس از مردان تعبیر و تفسیر می شوند که حضورشان و ابقای شان در فضای سیاسی-اجتماعی کشور نیازمند حمایت رجال سیاسی قرار می گیرد و به نظر می رسد همین موضوع باعث شده است که اخیرا بحث سهمیه های جنسیتی در انتخابات از سوی زنان فعال در عرصه سیاست هر دو جناح اصلی کشور مطرح شود.
فرقی نمی کند انتخابات شوراهای شهر و روستا باشد یا انتخابات مجلس شورای اسلامی و حتی ریاست جمهوری. کارزار انتخابات که باشد سهمیه زنان و حقی که باید به آنها اعطا شود در لوای سهمیه احزاب به زنان برای حضورشان درکرسی های اجتماعی مطرح می شود.
فصل انتخابات که می رسد قاب های انتخاباتی احزاب فرقی نمی کند اصولگرا و یا اصلاح طلب، پر می شود از داعیه سپردن کرسی های اجرایی به زنان. زنان صاحب نظر احزاب میدان دار می شوند و مردان سیاسی پشت شعارهای کوبنده زنان هم طیفشان با مشت های گره کرده شعارهای انتخاباتی برای حضور زنان می‌دهند. این همه ماجراست و عایدی که از این تبلیغات می شود تغییر چندانی در آمار به ثبت رسیده – درمورد صاحب کرسی شدن زنان - ایجاد نمی کند.
حضور زنان در پاستور از دولت چهارم تا امروز
حضور زنان در عرصه اجرایی کشور پس از انقلاب در دولت اول هاشمی رفسنجانی که دیگر جنگ ۸ ساله ایران و عراق هم پایان یافته بود بیش از هر زمان دیگر خود نمایی کرد. هاشمی با گشایش دفتر همسر رئیس جمهوری در پاستور باعث افزایش حضور زنان در نهاد ریاست جمهوری شد و سکانداری امور زنان وخانواده را به همسرش «عفت مرعشی» سپرد. در دوران ریاست جمهوری او به زنان میدان بیشتری داده شد. او در شعارهای انتخاباتی اش بر حضور زنان در کابینه به عنوان وزیر و یا معاونت ریاست تاکید می کرد، اما آنچنان که نزدیکانش می گویند به دلیل مخالفت اعضای هیات دولت بر حضور زنان در جلسات پاستور، تحقق این امر در دولت سازندگی مغفول ماند.
می گویند: هیات وزرا و معاونان دولت های سازندگی به دلیل اینکه می خواستند در جلسات راحت باشند و به خاطر شوخی ها ورفتارهای مردانه شان، اسباب ناراحتی زنان و معذب شدن خودشان را فراهم نکنند، از سپردن کرسی اجرایی به زنان در دولت های هاشمی جلوگیری کرده اند.
دولت اصلاحات که سرکار آمد طلسم حضور زنان در جلسات هیات دولت شکسته و معاونت محیط زیست به «معصومه ابتکار» سپرده شد .
حضور زنان در جایگاه معاونت های گوناگون ریاست جمهوری در دولت ها ادامه یافت تا اینکه «محمود احمدی نژاد» در دولت دومش طلسم به وزارت رسیدن زنان را هم شکست و «مرضیه وحید دستجردی» را به عنوان اولین وزیر زن پس از انقلاب راهی ساختمان وزارت بهداشت و درمان کرد.
در دولت «حسن روحانی» شمار معاونت هایی که به زنان رسید به ۴ رسید و دراین دولت برای نخستین بار سخنگویی وزارت امور خارجه به «مرضیه افخم» سپرده شد. او قریب به دوسال این سمت را بر عهده داشت و درنهایت به عنوان اولین سفیر زن جمهوری اسلامی راهی مالزی شد.
نگاهی به سهم زنان در مجلس شورای اسلامی
شمار زنان از مجلس اول تا مجلس چهارم به انگشت یکدست هم نمی رسید، صاحب نظران علت را روزهای انقلابی و همچنین وقوع جنگ تحمیلی می دانستند،جنگ که تمام شد این شمار در مجلس پنجم دستخوش تغییر قابل توجهی شد. در پی شعارهایی که در فضای سیاسی کشور داده می شد، یکباره شمار زنان به ۱۴ نفر رسید . رقمی که در ۴ دوره مستمر دیگر مجلس شورای اسلامی بی رقیب بود و در نهایت در مجلس دهم شکسته شد. نکته دیگر اینکه حضور زنان در هیئت‌رئیسه مجلس اول تا نهم فقط یک‌بار اتفاق افتاده است، تا مجلس پنجم به دلیل پایین‌بودن تعداد آنان در مجلس، هیچ‌گونه نماینده زنی در هیئت‌رئیسه مجلس حضور نداشت، ولی برای اولین‌بار، «سهیلا جلودارزاده» (نماینده دوره پنجم، ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی) منشی هیئت‌رئیسه مجلس ششم شد که در هر چهار اجلاسیه این دوره از مجلس حضور داشت.
نکته قابل توجه دیگر درباره حضور زنان در مجلس اینکه ۹ دوره گذشته مجلس شورای اسلامی تنها ۵۰ زن توانسته‌اند به پارلمان راه پیدا کنند؛ چراکه ۲۸ نماینده از ۷۸ نماینده زن، به صورت تکراری در مجلس حضور داشته‌اند؛ در این میان ۲۷ نماینده (بدون محاسبه تکرار حضور در دوره‌های مختلف)، از حوزه انتخابیه تهران بوده‌اند.ارزیابی‌ها نشان می‌دهند بیشترین حضور نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی از کلان‌شهر تهران بوده و حضور نمایندگان زن مجلس از سایر کلان‌شهر‌ها کمتر بوده است. این سهم در شهرهای بزرگ و کوچک گاهی به صفر می‌رسد و برخی شهرهای بزرگ کشور در ۹ دوره مجلس هیچ نماینده زنی نداشته‌اند، که از این پدیده با عنوان مشارکت سیاسی کانونی نام می‌برند.
زمزمه های سپردن کاندیداتوری جبهه اصولگرایان به یک زن
قریب به دوسال از برگزاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و افزایش حضور زنان در بهارستان می گذرد و حالا که زمان انتخابات ریاست جمهوری رسیده زمزمه های برای سپردن و شاید اعلام حمایت از یک کاندیدای زن از سوی جبهه اصولگرایان مطرح شد؛ موضوعی که اگرچه خیلی زود توسط دستجردی و برخی دیگر از اصولگرایان تکذیب شد، اما برای زنان یک موفقیت نسبی به شمار می رود؛ چراکه طرح نام یک زن به عنوان کاندیدای احتمالی و مورد اقبال یک طیف سیاسی هم تاکنون بی سابقه بوده است.
«مرضیه وحید دستجردی» گزینه است که نامش به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی این جریان به گوش رسید؛ هرچند که او خود این احتمال را تکذیب می کند . البته در این میان یک ابهام قانونی برای حضور کاندیداهای زن در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد چرا که به گفته «عباسعلی کدخدایی» سخنگوی شورای نگهبان صلاحیت زنان برای ریاست جمهوری محل تردید است و تاکنون شورای نگهبان در اینباره جمع بندی دقیقی نداشته است .
نگاه احزاب و گروه های سیاسی در رقابت های انتخاباتی پیش رو به زن بیش از هر زمان دیگری محسوس است به ویژه اینکه این نگاه در جبهه اصولگرایان پررنگتر خودنمایی می کند، آنچنان که آنها هم سخن از حمایت از کاندیداتوری یک زن به میان می آورند و هم سخنگویی جبهه مردمی نیروهای انقلاب را به یک زن سپرده اند.
سهم خواهی زنان اصلاح طلب در انتخابات شهر وروستا
این روزها بازار رقابت های شورای های شهر و روستا همگام با انتخابات ریاست جمهوری داغ است ، شاید این انتخابات در سایه انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفته باشد، اما برگزاری نشست ها و گردهمایی های شهر خبر از حضور جدی احزاب در این رقابت ها می دهد، رقابت هایی که زنان شانس بیشتر برای تصاحب کرسی هایش دارند؛ هرچند که بازهم سهم‌شان در فهرست های انتخاباتی با رقبای مردشان برابری نمی کند.
موارد مذکور سیر گذار و اجمالی حضو زنان در عرصه سیاست و تصاحب کرسی های اجرایی و نمایندگی است ، حال اینکه در انتخابات اردیبهشت ماه که قرار است دو انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری و پنجمین دوره انتخابات شهر و روستا برگزار شود ، باید منتظر ماند و دید در پس شعارهای انتخاباتی اخیر احزاب اصولگرا و اصلاح طلب، سهم زنان در این کارزار چه تغییر خواهد کرد .
هرچند حضور زنان در کارزارهای رقابتی به ژست های انتخاباتی تعبیر و توصیف می شود، اما انتخابات فرصت خوبی است که زنان بتوانند توسط آن آرمان‌ها و خواست‌های حقوقی و سیاسی خویش را بروز دهند و حمایت‌شان را از طریق رای و سهم‌گیری فعال و با تشخیص ضروریات و نیازهای‌شان به جهت و موضع سیاسی‌ای معطوف و تمرکز دهند که منتج به تغییر و‌ضعیت و بهبودی شرایطه زنان شود.
- 18
- 2
