یادی از ستاره‌های محبوب جام‌های‌جهانی و قاب‌های ماندگاری که در ذهن ما دارند

قطار جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه با تمام هیجانات فوتبال، این لعنتی دوست‌داشتنی آرام آرام آماده حرکت می‌شود. حرکت به مقصد قلب‌های میلیون‌ها هوادار فوتبال در سراسر جهان. کافی است چند روزی صبر کنید تا هیجان فوتبال امان‌تان را ببرد. برق نگاه‌های نگران عاشقان «قناری کوچک» توی جعبه جادو بزند به چشم‌تان. غرور انگلیسی «جزیره‌نشینان» که در تمام تاریخ فقط یک قهرمانی جهان پُر ابهام را با خود یدک می‌کشند، متعجب‌تان کند و دست آخر شاید با شیهه گاوبازی «ماتادورها» در سرزمین تزارها، هوش از سرتان بپرد.

فوتبال است دیگر. یک دست هیجان ناب مهمان خانه‌هایتان. بهانه‌ای که موجب شد سرکی به تاریخ جام‌های جهانی بکشیم و مروری داشته باشیم بر ماندگارترین تصاویری که از دوره‌های مختلف جام‌جهانی، از  ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۸ در یادها نقش بسته است. از «دُم اسبی آسمانی» گرفته تا خالق ضربه «عقرب دیوانه». آن‌هایی که با کارهای عجیب و غریب‌شان، با اشتباهات یا هنرمندی‌شان شب و روزهای شیرین جام جهانی را برایمان رقم زدند؛ می خواهیم بدانیم ستاره هایی که خاطرات شیرینی را برایمان شکل دادند، حالا در چه حال و احوالی هستند.

مارادونا | مهاجم آرژانتین

از «دست خدا» تا دست روزگار

دریبل حیرت‌انگیز دیه‌گو از میانه زمین و البته گل زدن با دست به تیم ملی انگلستان، مشهور به گل «دست خدا» در یک چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک، مهم‌ترین تصاویری است که از این اسطوره آلبی‌سلسته و جهان فوتبال در ذهن‌ها باقی مانده است.

پسر جنجالی بوینس‌آیرس آرژانتین در سال ۱۹۷۶ فوتبال حرفه‌ای را در باشگاه آرژانتینوس جونیورز کشورش آغاز کرد و بعد از طی مسیر پُر پیچ و خم شهرت در باشگاه‌هایی چون بارسا و ناپولی، بالاخره در سال ۱۹۹۷ در بوکاجونیورز کفش‌هایش را آویخت.

جادوگر بعد از دوران پُرماجرای اعتیاد و اتهامات مربوط به حضور در باندهای تاثیرگذار تبهکاران، راه مربیگری را در پیش گرفت. دیه‌گو در دوران مربیگری چندان موفق نبود و میراث بزرگ آلبی‌سلسته را در جام جهانی ۲۰۱۰ با شکست تحقیرآمیز ۴ بر صفر مقابل آلمان در یک چهارم نهایی، به باد فنا داد. او بعد از اخراج از مربیگری تیم دسته دومی فوجیره امارات، اکنون بی‌کار است!

باجو | مهاجم ایتالیا

دُم اسبی محبوب؛ پیانیست لاجوردی‌ها

دُم اسبی دوست‌داشتنی دست‌هایش را به کمر می‌زند. نگاهش را به زمین می‌دوزد و درد تمام تاریخ آتزوری‌ها را در قلب خود احساس می‌کند. تصویر روبرتو باجو افسانه‌ای بعد از خراب کردن پنالتی آخر ایتالیایی‌ها در فینال جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا مقابل برزیل، هیچ گاه از حافظه تاریخ پاک نمی‌شود. باجو پیانیست بزرگ ارکستر سمفونی هماهنگ ایتالیای ۹۴ با به آسمان زدن ضربه پنالتی‌اش در فینال جام جهانی، قابی ماندگار از خود بر جای گذاشت. تصویری ماندگار اما تلخ.

ستاره خاص فیورنتینا، میلان، یوونتوس و بولونیا که فوتبال را در سال ۱۹۷۴ از باشگاه نوجوانان کالدونیا آغاز کرده بود بعد از کسب توپ طلای اروپا و انواع و اقسام افتخارات فردی، باشگاهی و ملی در پایان فصل ۲۰۰۳-۲۰۰۴ فوتبال ایتالیا در برشا به کار خود پایان داد.

روبرتو بعد از پنالتی تلخ جام جهانی ۹۴ در جام جهانی ۹۸ نقش درخشانی در تیم ملی ایتالیا داشت و در دیدار مقابل فرانسه با شجاعت پشت ضربه پنالتی رفت و با ظرافت خاصی توپ را گل کرد. باجو هم اکنون رئیس کمیته فنی فدراسیون فوتبال ایتالیاست.

کلینزمن | مهاجم آلمان

خوش روی موقر، پدر فوتبال نوین آلمان

وقتی در آخرین سال بازی‌های ملی دروازه تیم ملی ایران را در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه باز کرد، دست به تور دروازه گرفت و خوشحالی‌اش را با فریاد و نعره‌های کلینزمنی نشان داد! اتفاقی که هنوز در خاطر اکثر ایرانی‌ها مانده و با خودشان این سوال را می‌پرسند که چرا یورگن اینقدر خوشحال بود؟ کلینزمن با ضربه سرهای شیرجه‌ای دایی‌‍وارش در دنیای فوتبال مشهور بود. مردی که شاید الگوی ضربه سرهای رویایی علی دایی در فوتبال کشورمان بود.

اشتوتگارت، اینترمیلان، بایرن، تاتنهام و دست آخر تیم آمریکایی اورنج کانتی بلو ستار. یورگی فوتبالش را در آمریکا به اتمام رساند.

کلینزمن همچون بسیاری از آلمانی‌ها به سبب ساختار حرفه‌ای و هوشمند فوتبال در این کشور نه در دوران بازیگری به کوچه خلاف زد و نه در زمان مربیگری. او را به نوعی پدر فوتبال نوین آلمان می‌دانند. مردی که فوتبال آلمان با او پوست اندازی کرد و بعد هم در آمریکا تیم ملی این کشور را به فوتبال نوین جهان پیوند زد.

ببتو | مهاجم برزیل

گهواره‌گردان قناری کوچک

خوزه روبرتو گاما دِ اولیویرا ملقب به «ببتو» در جام جهانی ۱۹۹۴ بعد از گلزنی مقابل هلند، تصویری مقابل دوربین‌های تلویزیونی از خود به جای گذاشت که بعد از آن به شادی گل بسیاری از بازیکنان فوتبال در اقصی نقاط جهان تبدیل شد. بی‌تردید دست‌های ببتو که به حالت گهواره‌ای در کنار هم تکان می‌خورد یکی از ماندگارترین صحنه‌های جام جهانی فوتبال است. کاری که به خاطر فرزنددار شدنش، ببتو از آن استفاده کرد. بعد از ببتو بسیاری از بازیکنان جهان فوتبال وقتی همسرشان باردار بود شادی گل خود را این طور نشان می‌دادند.

ببتو فوتبال را از ویتوریا آغاز کرد و بعد از گذران دوران درخشان در تیم‌های بزرگی چون فلامینگو، لاکرونیا، سویا و بارسلونا فوتبالش را در سال ۲۰۰۲ در الاتحاد عربستان به پایان برد.

 ببتو اکنون در کار استعدادیابی و برنامه‌ریزی برای بازیکنان جوان در فوتبال است. اما نکته جالب‌تر آن است که فرزند ببتو، همان پسر بچه‌ای که پدرش برای تولدش در جام جهانی ۹۴ آن تصویر را پیش چشمان جهانیان خلق کرد، اکنون یک فوتبالیست حرفه‌ای است و در باشگاه‌ اسپورتینگ لیسبون بازی می‌کند.

گسکوئین | هافبک انگلستان

اشک تاریخی پُل و مشروبات الکلی

اشک‌های تاریخی جام جهانی ۹۰ ایتالیا یا مردی با پاهای برهنه روی آسفالت‌های بی‌رحم زندگی؟ کدام تصویر را می‌توان فراموش کرد. اشک‌های پُل گسکوئین، ستاره انگلستان پس از حذف در نیمه نهایی مقابل آلمان در جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا قاب ماندگاری است اما تصاویر منتشر شده از وی در دوران پیری که سخت گرفتار مشروبات الکلی است و با پای برهنه در خیابان‌ها می‌چرخد هم کم از آن خاطره برای هواداران فوتبال ندارد.

هافبک همیشه جنجالی تاتنهام، لاتزیو و نیوکاسل تا سال ۲۰۰۴ برای بوستون یونایتد بازی کرد.

ستاره انگلیسی دنیای فوتبال سال ‌هاست که به مصرف مشروبات الکلی به شکل دیوانه‌واری معتاد است و روزگار خوشی ندارد. پُل حالا یک بیمار است که درس عبرت پسر بچه‌های بد لندنی است که در دوران فوتبالی‌شان سر بازیگوشی دارند.

گوئی گوچه‌آ | دروازه‌بان آرژانتین

ذخیره‌ای که بهترین پنالتی‌گیر تاریخ شد!

کسانی که جام جهانی ۱۹۹۰ را دیده‌اند به خوبی می‌دانند وقتی نام «سرجیو گوئی گوچه آ» به میان می‌آید یعنی باید بی‌خیال گل شدن هر ضربه پنالتی شویم! او بهترین پنالتی‌گیر تمام تاریخ است. دروازه‌بان ذخیره‌ای که بعد از مصدومیت شدید دروازه‌بان اول آرژانتین در جام جهانی ۱۹۹۰ به میدان آمد و به طرز عجیب و غریبی با مهار چندین و چند پنالتی در مسابقات مختلف آن جام، آرژانتین را به فینال رساند. پنالتی‌گیری‌های او ماندگارترین تصاویر از این سنگربان افسانه‌ای در ذهن هواداران فوتبال است.

بهترین پنالتی‌گیر تاریخ تا سال ۱۹۹۸ به فوتبال خود ادامه داد. ریورپلاته، اینترناسیونال و نیولز اولد بویز مشهورترین باشگاه‌های دوران بازیگری او بودند.

نابغه پنالتی‌ها بعد از پایان دوران بازیگری‌اش نه به دنبال مربیگری رفت و نه راه خلاف را همچون هموطنش مارادونا در پیش گرفت. او هم اکنون یک تلویزیون در کشورش دارد که برنامه‌های مختلفی را روی آنتن می‌برد و چندان هم با فوتبال کاری ندارد.

هیگوئیتا | دروازه‌بان کلمبیا

خالق ضربه عقرب دیوانه 

بی‌تردید یکی از ماندگارترین تصویرهای تاریخ ورزش، ضربه مشهور به عقرب دیوانه است که «رنه هیگوئیتا» سنگربان تیم ملی کلمبیا در دیدار دوستانه با انگلستان زد. زمانی که توپ به سمت تور دروازه او می‌آمد و رنه به جای مهار دست با توپ، دست به چالشی بزرگ زد و با پا قیچی‌برگردان برعکسی را که بعدها به ضربه «عقرب دیوانه» مشهور شد، زد. البته تصویر توپ ربایی رژه میلای کامرونی از او، در جاه‌طلبی تلخ هیگوئیتا در جام جهانی ۱۹۹۰ هم هرگز از اذهان پاک نخواهد شد.

رنه تا سال ۲۰۱۰ در باشگاه‌های محلی کشور کلمبیا فوتبال کرد.

«اِل لوکو» در مسیر فوتبال حرفه‌ای شباهت‌های زیادی به مارادونا رفیق صمیمی‌اش داشت. او از کارنامه منفی آدم‌ربایی تا مثبت شدن تست کوکائین را با خود به همراه دارد. هیگوئیتا در برهه ای علاقه‌مند به حضور در دنیای سیاست بود و هم اکنون مربی دروازه‌بان‌های تیم اتلتیکوناسیونال است.

حاجی | هافبک رومانی

فرماندهی که پادشاه شد!

از حاجی یک تصویر در ذهن نیست. گئورگی فرمانده ریزنقش خط میانی تیم ملی رومانی، در جام‌های جهانی ۹۰،۹۴،۹۸ با حرکات پا به توپ و ریز نقشانه‌ خود بارها کارگردانان دوربین‌های تلویزیونی را مسحور خود کرد. او در جام جهانی ۹۴ آمریکا یک تنه رومانی را تا آن‌جا که سوئد در ضربات پنالتی اجازه داد بالا آورد. شگفتی بزرگ جام. فرمانده لقبی است که هواداران گالاتاسرای به او داده بودند اما خود رومانیایی‌ها او را «پادشاه» می‌خواندند.

فرمانده جزو معدود بازیکنان تاریخ بود که در دو باشگاه رقیب یا بهتر بگوییم دشمن، بارسلونا و رئال مادرید بازی کرده بود. او در سال ۲۰۰۱ در گالاتاسرای ترکیه کفش‌هایش را آویخت.

ستاره خوش چهره و شماره ۱۰ تیم ملی رومانی، بعد از پایان دوران فوتبال هم با همان دیسیپلین و شخصیت آرام و منحصر به فردش راه مربیگری را در پیش گرفت و اکنون مالک و سرمربی تیم فوتبال ویتورال در رومانی است.

روژه میلا| مهاجم کامرون

پیرمرد رقاص و پرچم کرنر

رقص‌های روژه میلا، پیرمرد افسانه‌ای فوتبال کامرون در جام جهانی ۱۹۹۰ را به خاطر بیاورید. جایی که بعد از بازنشستگی و به اصرار رئیس جمهور کامرون، روژه دوباره به دنیای فوتبال برگشت و با تیم ملی کامرون در جام جهانی ۹۰ درخشان ظاهر شد و ۴ بار گلزنی کرد. رقص زیبای او در نزدیکی نقطه کرنر که پس از به ثمر رساندن گل انجام می‌داد یکی از جالب ترین شادی‌های پس از گل در تاریخ فوتبال است که در ذهن‌ها ماندگار شده است.

میلا در تیم‌هایی چون موناکو، باستین، سنت آتین و مونپولیه فرانسه بازی کرد و سرانجام در سال ۱۹۹۶ و با بازی در تیم ساماریندا اندونزی به کار خود در مستطیل سبز پایان داد.

میلا بعد از پایان دوران فوتبال تا سال ۲۰۱۲ به مربیگری پرداخت اما بعد از آن که دید در این عرصه موفقیت چندانی ندارد به عنوان سفیر فوتبال آفریقا فعالیت‌های اجتماعی و فوتبالی خود را ادامه داد.

ماتئوس | هافبک آلمان

هافبک دفاعی با شماره ۱۰

شوت‌های ویرانگر ماتئوس را همه به یاد دارند. رهبری واقعی که به عنوان یک هافبک دفاعی مقدمات قهرمانی یکی از بهترین آلمان‌های تاریخ را در جام جهانی ۱۹۹۰ فراهم آورد. گل زیبای ماتئوس به یوگسلاوی در بازی آغازین جام جهانی ۱۹۹۰ آغازی بود بر جادوگری آلمان‌ها در آن جام. جامی که در پایان بالای سر لوتار کبیر رفت. همان شماره ۱۰ که تراپاتونی درباره او می‌گوید: «من پلاتینی را ستایش می‌کنم، مارادونا را تحسین می‌کنم، اما برای پیروزی و موفقیت به بازیکنی چون لوتار ماتئوس احتیاج دارم.»

ماتئوس بعد از بازی در تیم‌هایی چون مونشن گلادباخ، بایرن مونیخ و اینترمیلان در سال ۲۰۰۰ با بازی در مترو استار آمریکا کفش‌هایش را آویخت.

او دوران مربیگری نه چندان موفقی را در باشگاه‌هایی چون پارتیزان بلگراد، ردبول و راپیدوین سپری کرد و اکنون در مجارستان زندگی می‌کند و بیشتر در کار بیزنس فوتبالی است.

استوئیچکف | هافبک بلغارستان

ستاره بلغار ستاره جام جهانی آمریکا

شماره ۸ کوتاه قامت تیم ملی بلغارستان یک تنه جام جهانی ۱۹۹۴ را به نام خود زد. پسر تکنیکی که با شوت‌های ویرانگرش در آن جام و البته قدرت دریبلینگ بالا همه را کلافه کرده بود. استوئیچکف را خیلی‌ها با جام جهانی ۹۴ به یاد می‌آورند. جامی که برای بلغارها با نمایش درخشان او و امثال لچکوف به جامی رویایی بدل شد. جامی که خالق صحنه‌های ماندگاری در اذهان مردم شد.

ستاره بلغار، فوتبال را از زسکا صوفیه کشورش آغاز کرد و بعد از حضور در تیم‌هایی چون بارسلونا، پارما، النصر عربستان و شیکاکو فایر سرانجام در سال ۲۰۰۳ فوتبالش را در باشگاه دی سی یونایتد آمریکا به پایان رساند.

استوئیچکف بعد از پایان دوران بازیگری در فوتبال راه مربیگری در پیش گرفت و تا سال ۲۰۱۳ سرمربیگری نخستین تیمی که در آن بازی کرد یعنی «زسکا صوفیه» را بر عهده داشت.

کامپوس | دروازه‌بان مکزیک

رنگین‌کمان مکزیکی در مستطیل سبز

خورخه کامپوس را لازم نیست با تصویر خاصی به یاد بیاورید! نام این سنگربان مکزیکی که البته گاهی در باشگاهش در پُست مهاجم هم بازی می‌کرد (!) بی اختیار شما را یاد آن لباس‌های رنگارنگش در جام جهانی ۹۴ و ۹۸ می‌اندازد. دروازه‌بانی که یکی از کوتاه‌ قامت‌ترین دروازه‌بانان تاریخ بود اما حرکات آکروباتیکش درون دروازه، بارها همه را شگفت زده کرد و به تحسین واداشت.

کامپوس تا سال ۲۰۰۴ در باشگاه‌های نه چندان مطرح فوتبال آمریکا و مکزیک بازی کرد و بالاخره کفش‌هایش را آویخت. او هرگز سنگربان یک تیم مطرح اروپایی نبود!

سرنوشت کامپوس هم با همتایان آمریکایی خود چندان متفاوت نبود. او نتوانست در دنیای مربیگری چندان موفقیتی داشته باشد و خیلی زود عطای مربیگری را به لقایش بخشید. کامبوس در برهه‌ای از زمان به کار بیزنس که برخی آن را خلاف می‌دانستند پرداخت و اکنون خبر دقیقی از سرنوشت این سنگربان نوستالژیک در دست نیست.

مرتضی اخوان