هوای فوتبال آلمان همیشه آفتابی است، ولی چرا؟

چه اهمیتی دارد کریستیانو رونالدو و لیونل مسی هر سال توپ طلا را در دست های شان می گیرند؟ این فوتبال آلمان است که بی اعتنا به جوایز فردی جلو می رود و جلو... ژرمن ها این بار هم نام و لقب و ستاره سالاری را به هیچ گرفتند و پریدند آن بالا. در رقابت های یورو زیر بیست و یک سال ۲۰۱۷ اسپانیا را شکست داده و قهرمان شدند و در جام کنفدراسیون ها هم پا به دیدار نهایی گذاشتند. 

رویکرد آلمان در جام کنفدراسیون ها با همه تیم ها تفاوت اساسی داشت. پرتغال با کریستیانو رونالدو، آندره گومز و موتینیو راهی میدان شد، شیلی با آلکسی سانچز، کلودیو براوو و آرتورو ویدال و... آلمان با آندره تراشتگن، جولیان دراکسلر و لئو گورتسکا ( که کسی او را نمی شناخت). آلمان نه با تیم اول یا دومش، بلکه با تیم سومش راهی میدان شد. یواخیم لو بزرگان را راهی تعطیلات کرد: مانوئل نوئر، تونی کروس، مت هاملز، جروم بواتنگ، مارکوس ریوس و توماس مولر را. آنها را کنار گذاشت و با جوانانش راهی فینال جام کنفدراسیون ها شد. بی تکبر، بی ادا، بی اطوار، تکیه داده به برنامه ای غبطه انگیز.

راز توفیق ژرمن ها چیست؟ چرا همیشه آن بالا هستند؟

همه چیز از نمایش رنگ پریده آلمان در جام جهانی ۱۹۹۸ آغاز شد. از شکست ۰-۳ برابر کرواسی در یک چهارم نهایی. آنها دو سال بعد در یورو ۲۰۰۰ بدون پیروزی در آخرین رده گروه شان قرار گرفتند. با شکست از انگلیس و همین طور سقوط ۰-۳ برابر پرتعال بسیار جوان. آن زمان متوسط سن تیم ملی آلمان شده بود ۲/۳۰ سال و لوتار ماتیوس سی و نه ساله نقش سوییپر را بازی می کرد. راهیابی به فینال جام جهانی ۲۰۰۲ برتافته از درخشش الیور کان، میشائیل بالاک و میروسلاو کلوزه بود و ژرمن ها دو سال بعد در مرحله گروهی یورو ۲۰۰۴ هم سقوط کردند. باز هم بدون پیروزی و این بار شامل تساوی با لتونی بی نام و نشان.

ولی همان زمان کشتی راه افتاده و ژرمن ها به بازسازی فوتبال شان روی آورده بودند. برنامه کشف استعداد ها موسوم به Talentförderprogram”" از سال ۲۰۰۳ اجرا شد. فدراسیون فوتبال آلمان باشگاه های بوندسلیگا یک و دو را مجبور کرد بخشی از سرمایه شان را در فوتبال پایه خرج کنند و حداقل یک تیم از زیر سیزده ساله ها - سال به سال - تا زیر نوزده ساله ها برپا سازند و خود فدراسیون هم بیش از هشتصد میلیون یورو در این زمینه سرمایه گذاری کرد.

تیم ها ملزم به رعایت "قانون بازیکن محلی" شدند. قانونی که می گفت حداقل هشت بازیکن از تیم های پایه باید بومی باشند. حالا بیش از پنج هزار کودک و نوجوان در این تیم ها بازی می کنند و  فوتبال آلمان در حال حاضر صد هزار تیم جوانان ثبت نام کرده در فدراسیون دارد و دو میلیون بازیکن زیر هجده سال. همان برنامه باشگاه ها را ملزم به برپایی زیر ساخت ها کرد: سه زمین چمن شامل نورافکن ها، سالن سرپوشیده...

در حال حاضر آلمان به ۳۶۶ منطقه برای زیر ذره بین بردن استعدادهای هشت تا چهارده ساله تقسیم شده. همان هایی که توسط بیش از هزار مربی که جملگی مدرک ب یوفا به جلو رانده می شوند. این رویکرد محض نمونه با رویکرد انگلیس ها که همه چیز را به باشگاه ها سپرده اند تفاوت های اساسی دارد.

این که فدراسیون فوتبال آلمان عنان استعدادیابی را به باشگاه ها نسپرده. در کنار همه اینها قانون "۵۰ درصد به علاوه یک" که ۵۱ درصد مالکیت باشگاه های را در اختیار اعضای بومی قرار داده و اجازه نداده میلیونرها و کمپانی های داخلی و خارجی بیش از ۴۹ درصد باشگاه را صاحب شوند. برخلاف مثلا چلسی که به رومن آبراموویچ روسی تعلق گرفت یا منچسترسیتی که از آن عرب ها شد. جانمایه این رویکرد این است که بومی ها اجازه نمی دهند باشگاه های شان استعدادهای محلی را نادیده بگیرند. 

تغییر قوانین مهاجرتی آلمان به تنوع نژاد و رنگ و همین طور بازی در تیم ملی آلمان منجر شد. آلمانی که هم نوئر و شواینشتایگر را به عنوان ژرمن ها موبور اصیل داشته و همین طور بواتنگ سیاه پوست، خدیرا تونسی تبار و اوزیل ترک تبار را. روزگاری فوتبال آلمان را با قدرت جسمی بازیکنانش می شناختند ولی آلمان این عصر چند وجهی شده. محض نمونه: مت هاملز بازیکن درشت اندامی است که با توپ هم معرکه بازی می کند. هاملز در صورت بازی برای آلمان دهه هشتاد در دفاع قرار نمی گرفت و مثل هروبش می پیوست به خط حمله.

در آلمان دهه هفتاد فرانتس بکن بائر در قلب دفاع با توپ بازی می کرد و شوارتزنبک در کنارش توپ را بلافاصله به بکن بائر می سپرد و وظیفه اش انجام نبردهای تن به تن بود، ولی اکنون شوارتزنبک بدل به هاملز شده و هاملز هم مثل بکن بائر بازی می کند و هم شوارتزنبک. در چنین قابی آلمان جوان شد و جوان تر و متوسط سن تیم پایین آمد و پایین تر: متوسط سن آلمان فینالیست جام جهانی ۲۰۰۲ برابر ۲/۳۰ سال بود و در ۲۰۱۶ رسید به ۳/۲۶ سال. هسته تیمی که قهرمان ۲۰۱۴ جهان شد بازیکنان قهرمان یورو زیر بیست و یک ساله های ۲۰۰۹ بودند: نوئر، بواتنگ، هاودس، هاملز، خدیرا و اوزیل. حتی گل پیروزی بخش فینال ۲۰۱۴ را هم به صورت نمادین ماریو گوتزه بیست و دو ساله زد. حالا متوسط تیم آلمان در جام کنفدراسیون ها ۲۰۱۷  رسیده به ۸۱/۲۲ سال.

نتیجه آن رویکرد و این برنامه این بوده که آلمان از ۲۰۰۴ به بعد در همه تورنمنت ها تا نیمه نهایی ها و بالاتر از آن راه یافته: جام کنفدراسیون ها ۲۰۰۵: تا نیمه نهایی، جام جهانی ۲۰۰۶: سوم، یورو ۲۰۰۸: دوم، جام جهانی ۲۰۱۰: سوم، یورو ۲۰۱۲: تا نیمه نهایی، جام جهانی ۲۰۱۴: اول، یورو ۲۰۱۶: تا نیمه نهایی... 

همه اینها جانمایه رویکرد آلمانی را به رخ می کشد: "... هوای امروز آفتابی است، ولی هوای فردا آفتابی تر خواهد بود".

 حمیدرضا صدر