شاگرد اول کلاس شدم

«مهدی مهدوی‌کیا» در شرایطی چند روز بعد (دوم مرداد) وارد ۴۱سالگی می‌شود که حدود چهار سالی است کفش‌ها را آویخته؛ اما ستاره سابق تیم ملی ایران برخلاف سایر هم‌دوره‌هایش برای سرمربی‌شدن هیچ عجله‌ای ندارد. هافبک سابق هامبورگ حدود دو سال پیش به این شهر بازگشت تا با کار در تیم‌های پایه باشگاه هامبورگ، خود را برای حضور در دنیای مربیگری آماده کند.

مرد سال آسیا در سال ۲۰۰۳ هم‌زمان با فعالیت‌هایش در هامبورگ، در گوشه‌ای از تهران هم دست به کار بزرگی زده است؛ آکادمی «کیا» بدون شک اصولی‌ترین آکادمی آموزش فوتبال در ایران است که با هزینه شخصی مهدوی‌کیا به کشف و پرورش استعدادهای فوتبال می‌پردازد.  مهدی مهدوی‌کیا در گفت‌وگو با «شرق» درباره آنچه در این مدت انجام داده و برنامه‌های آینده‌اش توضیح داده است.

 حدود دو سالی می‌شود که در باشگاه هامبورگ مشغول به کار هستید. ابتدا توضیح بدهید در این مدت چه کار کرده‌اید؟

براساس برنامه‌ای که داشتم از همان موقع حضورم در هامبورگ، در تیم‌های پایه باشگاه شروع به کار کردم. تیم‌های پایه هامبورگ از سه سال پیش با حضور مدیر قبلی باشگاه هوفنهایم متحول شد. این مدیر که متخصص فعالیت در آکادمی‌هاست، به هامبورگ آمد تا کاری را که در هوفنهایم انجام داده در هامبورگ هم پیاده کند.

باشگاه هامبورگ در این سه سال سرمایه‌گذاری مطلوبی در تیم‌های پایه‌اش کرد. کمپ جدید باشگاه هم یک ماه پیش آغاز به کار کرد. من هم در تمامی تیم‌های پایه هامبورگ مربی تخصصی‌ام و از این دو سال کار تجربه‌های گران‌بهایی کسب کرده‌ام. من سال‌ها در تیم‌های بزرگ‌سالان به‌عنوان بازیکن فعالیت داشتم، در این دو سال با کار اصولی در فوتبال پایه آشنا شدم و سعی کردم این تجربه ارزشمند را به آکادمی خودمان (آکادمی کیا) منتقل کنم.

 هم‌زمان در کلاس‌های مربیگری هم شرکت کردید؛ از دوره‌ای که گذرانده‌اید هم بگویید؟

چند ماه پیش مدرک B را گرفتم. با یک نمره بسیار خوب هم دوره را پشت سر گذاشتم و از بهترین‌های کلاس بودم و اصطلاحا شاگرد اول شدم. سیستم مدرک‌گرفتن در آلمان به این صورت است که شما کار می‌کنید و بعد باید در دوره بعد شرکت کنید، حالا باید یک سال کار مربیگری را ادامه بدهم و سال بعد در دوره A که یک دوره چند هفته‌ای است شرکت کنم. پس از آن دوباره باید به مربیگری ادامه بدهم و بعد از آن در دوره مربیگری حرفه‌ای که یک دوره ۱۰، ۱۱ماهه است شرکت کنم.

 با این حساب همچنان برای سرمربیگری عجله‌ای ندارید؟

نه، هیچ عجله‌ای نیست. همچنان به دنبال یادگرفتن هستم. فعلا می‌خواهم روی کار در تیم‌های پایه تمرکز کنم و دانش و تجربیاتم را به آکادمی کیا منتقل کنم.

  شما چند روز دیگر وارد ۴۱سالگی می‌شويد، با این برنامه‌ای که برای خود ریخته‌اید، در ۴۵سالگی سرمربی می‌شوید. فکر نمی‌کنید کمی دیر خواهد شد؟ هم‌دوره‌ای‌های شما الان دو، سه سالی است سرمربی شده‌اند.

نه، برای شروع سرمربیگری هیچ‌وقت دیر نیست. معلوم نیست در آینده چه اتفاقی می‌افتد. اعتقاد دارم باید با کسب دانش کافی و پیمودن مدارج وارد سرمربیگری بشوم.

 شما در حالی می‌گویید عجله‌ای ندارید که چند نفر از هم‌دوره‌های شما خیلی زود سرمربی شدند؛ حتما شما هم در این چهار سال پیشنهادهایی برای سرمربیگری داشته‌اید؟

بله، پیشنهادهایی بود اما نمی‌خواستم مربیگری کنم.

 شما هم‌زمان در ایران و آلمان در حال آموزش استعدادها هستید، چه تفاوتی بین این دو فعالیت‌تان وجود دارد؟

تفاوت خیلی زیاد است؛ این تفاوت در امکانات و آموزش است، امکانات و نوع آموزشی را که در آلمان است، اصلا نمی‌توان با ایران مقایسه کرد. نتیجه این سیستم قوی آموزشی را هم که می‌بینیم؛ نتیجه‌اش این می‌شود که آلمان درحال‌حاضر سه تیم ملی قدرتمند دارد. با تیم دومش قهرمان جام کنفدراسیون‌ها شد و در جام جهانی زیر ۲۰ساله‌ها به قهرمانی رسید؛ اما از نظر استعداد ما چیزی از اروپا کم نداریم.

من که الان چند سالی است در آکادمی خودم استعدادیابی می‌کنم، با قاطعیت این موضوع را می‌گویم که ما از نظر استعداد از آلمان عقب نیستیم. آنچه تفاوت ایجاد می‌کند، نحوه استعدادیابی آنها و امکانات و نوع آموزش است که با ایران قابل قیاس نیست.

  شما قبل از اینکه به آلمان بروید حدود یکی، دو سالی در ایران هم در فوتبال پایه کار کردید، چه تفاوت دیدگاهی در آموزش در ایران و آلمان دیدید؟

آنها سن آموزش را خیلی پایین آورده‌اند و به شش، هفت سال رسانده‌اند. من تلاش خواهم کرد در آکادمی خودمان هم سن آموزش را پایین بیاورم و به زیر ۱۰ سال برسانم. نکته دیگری که برایم خیلی جالب بود نوع نگاه آنهاست؛ شاید یک بازیکن در ۱۱سالگی ستاره باشد و در ۱۴، ۱۵سالگی به یک بازیکن معمولی تبدیل بشود و بالعکس.

در اینجا یاد گرفتم درباره استعدادها نباید زود قضاوت کرد، باید به همه فرصت داده شود؛ این نکته‌ای است که در ایران زیاد به آن توجه نمی‌شود و بیشتر به هیکل بازیکنان توجه می‌کنند، بیشتر «هیکل‌درشت‌ها» گلچین می‌شوند؛ اما در آلمان این‌گونه نیست. بازیکنی که در ۱۴سالگی هیکلش خوب است، وقتی به ۱۷، ۱۸سالگی می‌رسد، دیگر باید با قدرت ذهنی خود بازی کند. اندام قوی تا یک سنی مزیت است. باید بیشتر روی سرعت بازیکنان و قدرت ذهنی تمرکز کرد.

 کمی هم درباره فعالیت‌تان در آکادمی کیا توضیح بدهید. در این پروژه‌ عظیمی که پیگیری می‌کنید آیا با حمایتی از فدراسیون یا مسئولان ورزش روبه‌رو شده‌اید؟

من سعی کردم هر آنچه را اینجا در رده‌های مختلف سنی اتفاق می‌افتد، به آکادمی خودمان انتقال بدهم، البته مسلما کار در آن سطح را نمی‌توان در ایران پیاده کرد. درباره حمایت‌ها هم باید بگویم اول اینکه ما هیچ انتظاری از کسی نداریم.

ما الان یک اسپانسر جذب کرده‌ایم و داریم کارهایمان را پیش می‌بریم؛ اما صحبت من با مسئولان ورزش و فوتبال ایران است که ما باید در هر شهرمان هفت، هشت آکادمی داشته باشیم و با یک آکادمی کیا به جایی نمی‌رسیم.الان در فوتبال آلمان ۳۶۶ مرکز استعدادیابی وجود دارد که آموزش به بچه‌ها را از شش، هفت‌سالگی شروع می‌کنند. با یک یا ۱۰ آکادمی، اتفاقی در فوتبال ایران رخ نمی‌دهد. دغدغه من همین ایجاد زیرساخت‌ها و آموزش صحیح است و امیدوارم مسئولان به این موضوع مهم توجه کنند.

  نکته جالب این است که در جام جهانی نوجوانان (زیر ۱۷ساله‌ها) تیم‌های ایران و آلمان هم‌گروه شده‌اند. آیا از بازیکنان شما بازیکنی عضو تیم آلمان است؟

مهاجم اول تیم زیر ۱۷ساله‌های آلمان که پدیده مسابقات قهرمانی اروپا شد و به مقام آقای گلی مسابقات رسید، بازیکن هامبورگ است. «آرپ» دو سال اختصاصی با خود من کار می‌کرد و هم‌اکنون با تیم اصلی هامبورگ تمرین می‌کند. تقابل او با بچه‌های ایران برای من خیلی جالب خواهد بود.

 اگر بازیکنان آکادمی کیا هم نوجوان بودند، تقابل شاگردانتان در هامبورگ و آکادمی جام جهانی نوجوانان جالب می‌شد... .

الان که سن بچه‌های آکادمی ما به رده نوجوانان نمی‌رسد؛ اما مطمئنا در آینده این اتفاق رخ می‌دهد.

  در ایران مشاهده می‌کنید که چند نفر از هم‌بازی‌های شما سرمربی شده‌اند، دراین‌باره چه نظری دارید؟

این اتفاق باید می‌افتاد؛ کم‌کم باید نسل مربیان ما عوض می‌شد، در آلمان هم این اتفاق رخ داده است. من از حضور مربیان جوان در لیگ‌مان خیلی خوشحالم.

 یکی از این مربیان جوان علی کریمی است که سال‌ها با شما هم‌بازی بود. کریمی در این سال‌ها خودش را به مربیگری بی‌رغبت نشان می‌داد شما از حضور کریمی در نفت تهران تعجب نکردید؟

من فکر می‌کنم با توجه به مشکلات زیادی که نفت دارد، علی وظیفه سختی دارد. او ریسک بزرگی کرده و قطعا می‌دانسته که می‌تواند موفق شود. برای او آرزوی موفقیت می‌کنم.

  کمی هم درباره تیم ملی صحبت کنید. شما سابقه دو دوره حضور در جام جهانی را دارید، به نظر شما تیم ملی در این دوره توانایی صعود از گروهش را دارد؟ در ایران همه از صعود می‌گویند... .

با توجه به شرایطی که در فوتبال ایران و در لیگ ایران حاکم است، ما در این زمینه از تیم‌های دیگر عقب هستیم؛ اما از نظر استعداد، قابلیت‌های زیادی داریم و این را نشان داده‌ایم. ما در مسابقات مقدماتی بدون گل خورده صعود می‌کنیم، در بازی‌های دوستانه مقابل تیم‌های بزرگ هم قدرت خودمان را نشان دادیم.

در همان دو جام جهانی‌ای که من بازی کردم، ما مقابل تیم‌های بزرگی مثل مکزیک، آلمان، یوگسلاوی و پرتغال خوب کار کردیم، پس قابلیت صعود داریم؛ اما نکته اصلی این است که ببینیم در چه گروهی می‌افتیم. از دو منظر به این موضوع می‌توان نگاه کرد؛ با توجه به زیرساخت‌های فوتبال‌مان انتظار صعود داشتن رؤیاپردازانه است؛ اما اگر بخواهیم به استعدادها و قابلیت‌های‌مان نگاه کنیم و با توجه به اینکه با سرمایه‌گذاری به‌مراتب کمتر از کشورهای عربی، تیم اول آسیاییم كه با یک قرعه مناسب قطعا می‌توانیم به صعود امیدوار باشیم.

  برخی کارشناسان می‌گویند زمانی می‌توانیم به صعود امیدوار باشیم که در فاز هجومی بهتر شویم. ما در دفاع عالی‌ هستیم، اما در حمله به خوبیِ دفاع نیستیم. شما این نظر را قبول دارید؟

من شخصا به خط حمله‌مان هم خیلی امید دارم. ما بازیکنان بسیار بااستعدادی داریم؛ سردار و جهانبخش در فاز هجومی عالی کار می‌کنند و به نظر من دور از دسترس نیست که ما در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه دومین بردمان در تاریخ جام جهانی را کسب کنیم.

مهدی زعیم‌زاده