بررسی بازدهی دلار و سکه در ۸ نیم سال اخیر

در آخرین روز شهریورماه، دلار به سوی مرز ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان حرکت کرد و سکه تمام بهار آزادی در کانال ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باقی ماند. روز شنبه، دلار با ۴۰ تومان افزایش به قیمت ۱۴ هزار و ۴۹۰ تومان رسید. با افزایش روز آخر، میزان بازدهی این ارز در شهریورماه به نزدیک ۳۷ درصد و در ۶ ماه ابتدایی سال به آستانه ۱۹۷ درصد رسید. دلار در هیچ‌کدام از نیم سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ چنین رشدی را به ثبت نرسانده بود و تنها در نیمه اول سال۹۰ و ۹۱ بود که توانست رشد دو رقمی را به ثبت برساند.

این ارز در نیم سال اول سال ۹۰، ۱۲ درصد رشد کرده و در همین مقطع زمانی در سال ۹۱، ۲۷ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده بود. در دیگر سال‌های دهه ۹۰، بازدهی در ۶ ماه اول سال هرگز بالای ده درصد ثبت نشد. به این ترتیب، بازدهی دلار در نیم سال ابتدایی سال ۹۷ با اختلاف بسیار زیادی از همین مقاطع زمانی سال‌های پیشین دهه ۹۰ بیشتر بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در مورد سکه نیز چنین رکوردی صادق است. سکه در آخرین روز شهریورماه، ۶۵ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و روی عدد ۴ میلیون و ۵۰۵ هزار تومان ایستاد. با وجود این افت قیمتی، میزان بازدهی سکه در نیم سال اول سال ۹۷ به حدود ۱۷۸ درصد رسید. پیش از این، بیشترین میزان رشد سکه در ۶ ماه ابتدایی سال مربوط به سال ۹۰ بود که این فلز گرانبها رشد ۵۳ درصدی را به ثبت رسانده بود. سکه در ۶ماه ابتدایی سال‌های ۹۲، ۹۳ و ۹۴ رشد منفی را تجربه کرد. در سال ۹۵۵ در نیم سال اول رشد ۱۰ درصدی برای سکه به ثبت رسید ولی در نیم سال اول۹۶ بازدهی به بالای ۲۲ درصد نرفت.

پیشی گرفتن دلار از سکه

دلار در آخرین ماه تابستان بیش از ۲ برابر بیشتر از سکه رشد کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص ارزی در شهریورماه حدود ۳۷ درصد رشد کرد؛ این در حالی بود که در همین بازه زمانی، سکه تنها کمی بیش از ۱۶ درصد افزایش قیمت را به ثبت رسانده بود. به  گفته تحلیلگران بازار، این اتفاق در شرایطی رخ داده است که در ماه‌های پیشین همواره رشد سکه بیشتر از دلار بود. اختلاف بازدهی این دو دارایی در مردادماه به نزدیکی همدیگر رسید و سرانجام در ماه آخر تابستان، دلار جای سکه را گرفت. برخی کارشناسان، ۳ دلیل را برای پیشی گرفتن دلار نسبت به سکه عنوان کرده‌اند.

 دسته‌ای عنوان می‌کنند، پیش‌رو بودن تحویل بیش از ۲ میلیون سکه پیش‌فروش و احتمال ورود بخشی از آنها به بازار موجب شد که نوسان‌گیران از بازار سکه فاصله بیشتری بگیرند و وارد بازار ارز شوند. عده دیگری باور دارند، سکه پیش از آغاز شهریورماه بالای  ۸۰۰  هزار تومان حباب داشت و ارزش بازاری آن از ارزش ذاتی‌اش بیشتر بود. همین عامل نیز موجب می‌شد که معامله‌گران در خرید سکه بیشتر از دلار احتیاط کنند.

در این شرایط گروه دیگری نیز باور دارند، مشابه اتفاقات ابتدای دهه ۹۰ در بازارها رخ داده است. به گفته آنها در آن مقطع زمانی در ابتدای شروع نوسانات، حرکت سکه تندتر بود، ولی در مرحله بعد نوسانات سکه نسبت به دلار کمتر شد. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که در ۶ ماه ابتدایی سال ۹۰، سکه حدود ۵۳ درصد افزایش را تجربه کرده است، حال آنکه در همین مقطع زمانی، دلار تنها ۱۲ درصد افزایش قیمت را به ثبت رساند. ۶ ماه ابتدایی سال ۹۱ این رویه برعکس شد.

در آن مقطع دلار ۲۷۷ درصد افزایش یافت، ولی سکه افزایشی ۱۲۲ درصدی را تجربه کرد. در حالی که عده‌ای باور دارند، چنین الگویی در بازار در حال تکرار است، بخشی از بازیگران ارزی اعتقاد دارند، داستان نوسانات سال ۹۷ متفاوت‌تر از ابتدای دهه ۹۰ است و برای اثبات مدعای خود بیشتر به میزان بازدهی دلار و سکه در این مقاطع زمانی اشاره می‌کنند. دلار در ۶ ماه ابتدایی سال ۹۱ پیش از این بیشترین میزان بازدهی نیم سال اول در دهه ۹۰ را با ثبت عدد ۲۷ درصدی به ثبت رسانده بود؛ ولی این میزان در همین بازه زمانی در سال ۹۷ به حدود ۱۹۷ درصد رسید.

نیم سال دوم متفاوت دلار؟

برخی فعالان با توجه به رشد رکوردی دلار در نیم سال اول ۹۷ باور دارند، این میزان رشد در نیم سال دوم تکرار نخواهد شد. در واقع از نظر آنها، الگوی نوسانی دلار در نیم سال دوم سال ۹۷ متفاوت‌تر از سال‌های گذشته خواهد بود. در سال‌های گذشته به‌طور سنتی قیمت دلار در پاییز نوسانی‌تر از ۶۶ ماه ابتدایی سال می‌شد. با این حال، دسته‌ای از فعالان بازار با توجه به خریدهای مازاد زیاد نیم سال ابتدایی ۹۷ باور دارند، بازار در نیم سال دوم ۹۷ توان رشد مانند ۶۶ ماه اول سال را نخواهد داشت.

در سال‌های گذشته عنوان می‌شد که در پاییز به‌دلیل نزدیک شدن به تقاضای ژانویه، تسویه دلاری شرکت‌های تجاری و بعضا تقاضای زائران اربعین قیمت صعودی می‌شد؛ در این میان آنچه از نظر برخی بازیگران ارزی بیش از هر عامل دیگری زمینه‌ساز افزایش دامنه نوسان در سال ۹۷ شد، افزایش تقاضا به‌دلیل نااطمینانی‌های سیاسی و ورود بخش زیادی از نقدینگی به بازار ارز و سکه بود. به گفته فعالان، در نیم  سال اول، تقاضای احتیاطی ناشی از خروج آمریکا از برجام وارد بازار شد؛ همزمان برخی از سپرده‌های بانکی در شهریورماه به بازار سرازیر شدند و بخش زیادی از متقاضیان از هراس افزایش بیشتر قیمت تصمیم گرفتند که در نیمه اول سال ارز مورد نیاز خود را  تهیه کنند.

 در واقع از نظر آنها بخشی از تقاضایی که در نیم سال دوم وارد بازار می‌شد، این‌بار به‌دلیل شوک‌های قیمتی و احتمال آغاز مرحله دوم تحریم‌ها از ۱۳ آبان سال‌جاری، در همان نیم سال اول وارد بازار شد. به این ترتیب، دسته‌ای از معامله‌گران با توجه به چنین استدلال‌هایی باور دارند، از فشار تقاضا بر بازار در نیم سال دوم کاسته خواهد شد. آنها باور دارند، در بدترین حالت نیز دلار رشدی به اندازه نیم سال اول نخواهد داشت. دسته‌ای دیگر باور دارند دلار تا زمان آغاز مرحله دوم تحریم‌ها سیر صعودی خواهد داشت و پس از آن وارد موج اصلاحی نزولی خواهد شد. در این میان، عده‌ای دیگر از معامله‌گران بازار باور دارند، تا زمانی که انتظارات بازار اصلاح نشود، رویه قیمت‌ها افزایشی با سکون‌های مشخص خواهد بود.