پشت پرده سقوط آزاد قیمت ارز

طبق قانون معادلات اقتصادی هرگاه قیمت ارز‌های خارجی روند نزولی داشته باشد قیمت کالاها نیز یا باید در حد ثابت باقی بماند و یا ریزش قیمت داشته باشد. اما در چند روز گذشته بخصوص اواخر هفته قبل قیمت سکه و ارز با ریزش بی‌سابقه روبرو شد و حتی در کانال ۱۲ هم قرار گرفت اما اتفاق مهمتری که نیفتاد کاهش قیمت در کالاهای اساسی و حتی مصرفی درجه۲ مردم بود.

بررسی خبرنگار آفتاب یزد نشان می‌دهد در چند روز گذشته و همزمان با ریزش شدید قیمت سکه و ارز قیمت میوه، مرغ، گوشت و سایر اقلام ثابت باقی نماند و با افزایش قیمت روبرو بود.

روزهای چهارشنبه و پنجشنبه هفته قبل قیمت دلار در بازار آزاد بین ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان در نوسان بود و حتی صرافی‌هایی که بعضا کمی گرانتر از دلال‌ها خرید و فروش می‌کنند، دلار را به قیمت ۱۲۵۰۰ از مردم خریداری می‌کردند. یورو نیز از کانال ۱۶ در ۴ نوامبر یعنی روز آغاز تحریم‌های ایران به مرز ۱۴ هزار تومان رسید. روز پنجشنبه قیمت سکه نیز در کانال ۳ میلیون و ۸۰۰ باقی ماند این در حالی بود که سکه در روز قبل آن ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بود. قیمت طلا هم روند کاهشی قابل ملاحظه ای داشت بطوریکه قیمت طلا از هر گرم ۴۲۵ هزار تومان در اول هفته قبل به ۳۶۰ هزار و ۶۰۰ تومان رسید.

ماجرا از چه قرار است؟

کاهش قیمت سکه و ارز اتفاق خوبی برای کشور است به شرطی که کاهش یا توقف قیمت سایر کالاها را هم در پی داشته باشد.

به گفته یک کارشناس اقتصادی، تاثیر مسائل سیاسی – روانی در ساختار اقتصادی رو به کاهش رفته و با جدی شدن شرایط تحریم برخی افراد و نهادها دست بکار شدند تا از روند شتابان سقوط اقتصادی جلوگیری کنند.

رضا مسرت به خبرنگار آفتاب یزد گفت:‌ همانگونه که ملاحظه کردید با آغاز تحریم‌ها در ۴ نوامبر و تحریم‌های سخت تر بعدی و حتی قطع دسترسی بانک مرکزی ایران به سوئیفت، قیمت ارز نه تنها بالاتر نرفت که طی روزهای اخیر پایین هم آمد. این امر ناشی از این است که برخی سیاستگذاری‌ها در سطوح بالاتر صورت گرفته که کنترل بازار 

از دست خارج نشود.

وی گفت: دلایل چند وجهی پیچیده ای می‌تواند وجود داشته باشد که کاهش نرخ ارز را توجیه کند اما به طور قطع یک یا چند دلیل مشخص را نمی‌توان برای این اتفاق بیان کرد.

مسرت خاطر نشان کرد: کاهش این روزهای نرخ ارز موج دوم کاهشی است. موج اول کاهش در ده روز نخست مهر ماه اتفاق افتاد که قیمت‌ها از کانال ۱۸ و ۱۷ به مرز ۱۴ و ۱۳ رسید و اکنون در موج دوم، قیمت از کانال ۱۵ و ۱۴ به سیزده و دوازده رسیده است که ساده ترین دلیل این امر می‌تواند تغییر سیاست‌های دولت و نهادهای بالادستی باشد که با تزریق ارز تلاش دارند اوضاع را آرام و کنترل شده نگاه دارند.

طبق ارزیابی این کارشناس، مداخله دولت و دیگر بخش‌ها و همچنین دستکاری‌های تعمدی و دیگر شاخص‌هایی همچون ضعف مدیریتی در سیستم‌های مالی و پولی و نبود برنامه مدون برای مقابله با تبعات تحریمی از جمله دلایل افزایش قیمت ارز بود که با تغییر سیاست‌ها به تدریج روند این مسیر دچار تحول و بهبودی شد.

نکته قابل تامل !

در کنار این دلایل نکات قابل تامل تری هم وجود دارد که می‌تواند بیانگر علت واقعی تر کاهش نرخ طلا و ارز در روزهای اخیر باشد.

نرگس شیری کارشناس اقتصاد بازرگانی در این باره می‌گوید: دو دلیل مشخص در خصوص وضعیت کاهشی فعلی بازار می‌تواند وجود داشته‌باشد. نخستین و قوی ترین دلیل اقتصادی این است که این اتفاق امری عادی و طبیعی است به این دلیل که با تکمیل شدن حلقه تحریم‌ها معاملات بیرونی تجار عملا متوقف شده و در نتیجه با پائین آمدن میزان معامله تقاضا نیز کاهش یافته ضمن آنکه ممکن است عرضه ثابت مانده باشد یا با تزریق پنهانی ارز به بازار بیشتر شده باشد که در این صورت این نوع دستکاری‌ها تاثیر چندانی بر روی بازار نخواهد داشت.

وی ادامه می‌د‌هد: در حال حاضر بیشتر شرکت‌ها و بانک‌های خارجی با ایران کار نمی‌کنند، در نتیجه تحرک بیرونی تجار ایرانی که با خارج کار می‌کردند کاهش یافته به همین علت ارز در گردش فقط در محدوده داخل کشور امکان تحرک و جابجایی دارد. به عبارت دیگر ارز تا زمانی که امکان تحرک بیرونی را نداشته باشد حالت انجمادی پیدا می‌کند و همین دور بودن از بازار جهانی موجب می‌شود تاثیر پذیری آن از نوسان‌ها کم باشد.

شیری نبود تجارت خارجی فعال و موثر به خاطر تحریم‌های اعمال شده را مهمترین دلیل روند کاهشی نرخ ارز دانست اما در عین حال تصریح کرد: دلیل دوم می‌تواند ناشی از برنامه دولت برای تک نرخی سازی قیمت در ماه‌های آینده باشد که در این صورت ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف و کالاهای ردیف اول با قیمت ۸ یا ده هزار تومان عرضه خواهند شد که این امر در چند ماه آینده با توجه به تشدید فشارها ممکن است در دستور کار دولت قرار بگیرد.

این کارشناس ارشد اقتصاد بازرگانی در پایان در خصوص علت عدم کاهش قیمت کالاها همزمان با سقوط قیمت ارز، گفت: اگر دو فاکتور تداوم مداخلات و سیاستگذاری‌های بالادستی و کاهش معاملات ادامه یابد امکان ادامه روند کاهشی وجود دارد ضمن آنکه دلیل عدم کاهش قیمت کالاهای اساسی مردم همزمان با کاهش نرخ ارز این است که وضعیت موجود یک وضعیت خاص است و تجارت خارجی( ورود و خروج کالا ) از تحرک کافی برای تثبیت بازار برخوردار نیست و ورودی به علت نبود تعامل کاهش داشته است.