رئیس و هیئت رئیسه سازمان نظام پزشکی ایران با رئیس قوه‌قضائیه دیداری کرده و در همین دیدار پیشنهاد حبس‌زدایی از پزشکان را مطرح کردند و رئیس قوه‌قضائیه هم این ابلاغیه را به تمام دادسراها و دادگاه‌ها ارسال کرد و حالا قرار است دیگر هیچ پزشکی به زندان نرود. اما آیا این رویه باعث نمی‌شود که تشخیص اشتباه پزشکان بیشتر شود یا زیرمیزی‌بگیرها جولان بیشتری بدهند؟ این رویه چقدر می‌تواند تخلف پزشکان را افزایش یا کاهش دهد؟ دکتر علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران در گفتگو با آفتاب یزد علت زندان‌نرفتن پزشکان را مورد بررسی قرار داد که از نظرتان می‌گذرد.
چرا مجازات حبس پزشکان را حذف کردید؟
قانون مجازات اسلامی که در سال ۹۲ اصلاح شد و شاکله آن براساس حبس‌زدایی بنا شده است. اساس این قانون زندان‌زدایی است و در همه مسائلی که در این قانون دیده شده بر این حسب است که احکام حبس کاهش پیدا کند و مجازات‌های جایگزین بیشتر مدنظر قضات محترم قرار گیرد. دلیل ما هم برای ورود به قوه‌قضائیه همین بود که به این سمت برویم که حبس را حذف کنیم و بحث مجازات‌های جایگزین بیشتر مطرح شود.
اگر قصوری صورت گیرد، پزشکانی که با جان مردم در ارتباط هستند سزاوار زندان نیستند؟
ما در حوزه تقصیر ورود پیدا نکردیم.
منظورتان از تقصیر چیست؟
یعنی تعمدی در کار باشد. ما اصلا به این حوزه ورود پیدا نمی‌کنیم و پزشکانی که تقصیر دارند طبق قوانین مجازات می‌شوند.
قصور در پزشکی از مجازات حبس حذف شده است. این قصور پزشکی شامل چه مواردی است؟
در مجموع نیت و قصد پزشک کمک به بیمار است. اگر در ادامه مسیر درمان قصوری پیش آید مطمئنا مجازات حبس آثار منفی برای جامعه پزشکی در بر می‌گیرد.
چه آثاری؟
اولین اثرش این است که اعتماد به نفس جامعه پزشکی را به شدت کم می‌کند. شما شاهد بودید که در آن یکی، دو سالی که بحث زندان مطرح شد، برخی جراحی‌های سخت و پیچیده انجام نمی‌شد و بعضی از پزشکان از پذیرش بیمار پرریسک و پرخطر استنکاف می‌کردند این، عوارض مجازات حبس است. اگر بخواهیم مجازاتی سنگین برای قصور پزشکی در نظر بگیریم در واقع این خطرات هم به وجود می‌آید و ممکن است بیماران پرریسک در سطح شهر بمانند و هیچ پزشکی جرات پذیرش آن را نداشته باشد. اعتماد پزشک هم کم می‌شود و این افتخاراتی که ما در جامعه پزشکی داریم کاهش می‌یابد. ما در حال حاضر می‌گوییم خودکفا شده‌ایم و نیاز به خارج نداریم به خاطر اعتماد به نفس است.
این‌گونه رفتار با پزشک باعث نمی‌شود که تشخیص اشتباه هم افزایش یابد؟
ما به دنبال این موضوع هستیم که حق مردم هم تضعیف نشود. منتها گاهی اوقات فاصله بین قصور و عارضه اجتناب‌ناپذیر خیلی کم است.
عوارض اجتناب ناپذیر از نگاه شما چیست؟
احتمال دارد پزشک در پروسه درمان اقدام لازم و درست را انجام دهد اما ممکن است بیمار فکر کند کم کاری یا قصوری صورت گرفته ولی این عوارض که به وجود آمده از عارضه‌های بیماری است. فصل بزرگی از کتاب‌های پزشکی به مبحث قصور پزشکی اختصاص دارد. عوارض یا در ذات بیماری وجود دارد یا بیماری خیلی پیچیده است و منجر به عوارض خاص می‌شود. مرز بین قصور و عوارض خیلی باریک است و خیلی جاها با هم همپوشانی می‌کند.
چطور می‌شود قصور و عوارض را تفکیک کرد؟
برای تفکیک قصور و عوارض باید نهادهای تخصصی ورود کنند. قانونگذار سازمان نظام پزشکی را مرجع تخصصی می‌داند. کارشناسان پزشکی با دید تخصصی پرونده‌ها را بررسی می‌کنند و اعلام می‌کنند که قصور بوده یا عوارض و آن را تفکیک می‌کند.
اما بیماری که عوارض بیماری را تحمل می‌کند، ناراضی است.
خب این طبیعی است. وقتی عوارض بیماری وجود داشته باشد یا خدای ناکرده بیماری فوت کند اولین چیزی که مردم به آن فکر می‌کنند این است که حتما تیم پزشکی اشکال داشته است. اما خیلی وقت‌ها موضوعات در حوزه‌های پزشکی بررسی و مشخص می‌شود که تیم پزشکی تمام تلاش خود را انجام داده است. به طور مثال وقتی در سطح دادسراهای نظام پزشکی حدود ۵۲درصد افراد که شکایت داشتند با توضیحاتی که داده شد و موضوع برایشان تشریح و مشخص شد که پرونده انتظامی در این مورد یا بیماری کاربرد ندارد، از شکایت منصرف شدند.
وظیفه دادسراهای نظام پزشکی مشخص است. اما شورای حل اختلاف که چند سالی است در نظام پزشکی تاسیس شده چه کاری انجام می‌دهد؟
شوراهای حل اختلاف را چند سالی است که تقویت کردیم. این شوراها حالت کدخدا منشی دارند و خیلی مسائل را با ریش سفیدی حل و فصل می‌کنند.
چه می‌توان کرد که شکایت‌ها در مورد مسائل پزشکی کاهش یابد؟
به فرض بیماری یک عارضه بیماری دارد و کمیسیون‌های تخصصی اعلام کنند که پزشک مقصر نیست، اما عارضه کماکان وجود دارد. به عنوان مثال جوانی دستش دچار مشکل شده، ممکن است پزشک هم مقصر نباشد اما دست بیمار دچار مشکل هست. این جوان تا آخر عمر باید با این مشکل دست و پنجه نرم کند. به همین دلیل پیشنهاد کردیم «صندوق تامین خسارت بیماران» راه‌اندازی شود که با نظر کارشناسی نظام پزشکی و مراجع ذیصلاح قضایی تادیه خسارت کند.
این پیشنهاد بسیار خوبی است اما نیاز به تامین منابع دارد. برای تامین منابع آن هم پیشنهادی دارید؟
بله. بخشی از نیاز این صندوق را منابع حاکمیتی می‌توانند تامین کنند و می‌توان بخش دیگری را هم از منبع مالیات‌هایی که از جامعه پزشکی گرفته می‌شود، تامین و به این صندوق واریز کرد. بخش سوم را هم می‌توان از بیمه مسئولیت مدنی تامین کرد. درست مثل بیمه شخص ثالث که بخشی از آن برای بیماران تصادفی کنار گذاشته می‌شود، از بیمه مسئولیت مدنی هم درصدی به «صندوق تامین خسارت بیماران» واریز شود. البته کمک افراد خیر هم می‌تواند بخشی از منابع ناپایدار این صندوق به حساب آید. در هر صورت به دلیل آنکه برخی بیماران با مشکل مادی هم روبه‌رو هستند بدون قصد و نیت و ناخودآگاه احتمال دارد قصد و نیت مادی هم در شکایتش وجود داشته باشد. اگر این مسئله در صندوقی حل می‌شود مسلما شکایت‌های پزشکی بسیار کاهش می‌یابد.
این پیشنهاد را با مسئولان در میان گذاشته اید؟ آیا از آن استقبال شده یا خیر؟
ما یک بار این پیشنهاد را با حجت الاسلام والمسلمین پورمحمدی، وزیر دادگستری مطرح کردیم و ایشان هم از این طرح استقبال کردند. یک بار هم در ملاقات با رئیس محترم قوه قضائیه این پیشنهاد را مطرح کردیم. من بنا دارم این پیشنهاد را به صورت جدی با کمیسیون بهداشت ودرمان مجلس مطرح کنم. این پیشنهاد را دنبال می‌کنم، به نظرم وجود چنین صندوقی کمک شایانی به مردمی می‌کند که دچار عارضه شدند اما تیم پزشکی قصور نداشته.
بعضی از پزشکان با یک آزمایشگاه یا داروخانه خاص کار می‌کنند و گفته می‌شود که پشت پرده این همکاری مسائل مالی برای پزشک دارد. نظر شما در این مورد چیست؟
این رفتار خلاف اخلاق پزشکی است و حتی جزو خلاف انتظامی هم گنجانده شده و در آیین‌نامه انتظامی ما مجرم محسوب می‌شود. در رونمایی‌ای که از آیین‌نامه کاربردی اخلاق پزشکی کردیم به صراحت این رابطه را جرم تلقی می‌کنیم و اگر اثبات شود حتما مستوجب برخورد انتظامی خواهد بود. اما گاهی اوقات استثنا هم وجود دارد. ممکن است پزشک آزمایش‌های خاصی را بنویسد که در یک آزمایشگاه خاص امکاناتش وجود دارد و منعی ندارد، کارشناس ما هم به آن پی خواهد برد. در غیر این صورت این هم خلاف اخلاق است و هم خلاف قانون و آیین‌نامه انتظامی. اگر مواردی به ما گزارش یا شکایتی مطرح شود حتما دادگاه انتظامی ما به آن رسیدگی خواهند کرد زیرا این رفتار غیر انسانی و دون از شان جامعه فرهیخته پزشکی است و جزو خطوط قرمز هیئت انتظامی ماست.
با وجود مبارزه‌ای که در اوایل دولت یازدهم صورت گرفت ولی هنوز هم زیرمیزی پزشکان به صورت کامل قطع نشده است. چه باید کرد که زیرمیزی‌ها کاهش یابد؟
در حال حاضر زیرمیزی در شهرستانها تقریبا جمع شده و به صفر رسیده، در تهران هم خیلی کم شده است. ما گزارش میدانی و مردمی داریم که زیرمیزی کاهش یافته است. اگر هم جایی وجود دارد مردم به ما گزارش دهند تا آن را حتما پیگیری کنیم.
- 15
- 4
