از يک مچ بند شروع مي‌شود. نوزادي از شکم مادرش خارج مي‌شود و به دنيا مي‌آيد، مچ‌بندي به دستش مي‌بندند، مچ‌بند باز مي‌شود و پرستاري به اشتباه به دست نوزادي ديگر مي‌بندد. سرنوشتي که از يک مچ‌بند شروع مي‌شود و نوزادي را جابهجا مي‌کند. نوزادي جابهجا مي‌شود و سرنوشتش، آينده‌اش، پدر و مادرش، خواهر و برادرش و... جابهجا مي‌شوند و در نهايت اسمش را مي‌گذارند خطاي انساني. جابه‌جايي نوزادها در بيمارستان و حاشيه‌هاي آن با رسانه‌اي شدنش در يکي از برنامه‌هاي تلویزيوني سر و صداي زيادي به پا کرد.
مردمي که پرستار را سرزنش مي‌کردند و او را مقصر تمام آينده کودکي مي‌دانستند که براي خانواده‌اش نيست و بخشش، گزينه‌اي فراموش شده براي او بود. خانواده‌اي که بعد از مدت‌ها و از سر يک اتفاق متوجه شده بودند کودکي که در آغوش گرفته‌اند، به او محبت کرده‌اند و براي آينده‌اش برنامه‌ريزي کرده‌اند، فرزند آنها نيست!
حالا پس از تمام آن اتفاق‌ها هر مادر و پدري که منتظر به دنيا آمدن کودکشان هستند، نگران جابه‌جايي نوزادشان‌اند که نکند کودکشان در اتاق زايمان جابهجا شده باشد و متوجه نشوندکه نکند نوزادي که براي اولين‌بار در آغوششان مي‌گيرند، براي آنها نباشد.
همزماني زايمان‌ها
رسانه‌اي شدن جابه‌جايي چند نوزاد در بيمارستان‌ها و ماجراهاي دنباله‌دار آن، موجب نگراني بسياري از خانواده‌هايي شده که به تازگي بچه‌دار شده‌اند. خانواده‌هايي که شاهد تجربه‌هاي تلخ ديگران بوده‌اند و نمي‌خواهند اين اتفاق براي آنها نيز تکرار شود.
موردهايي که اخيرا در بخش زايمان بيمارستان‌ها به مرور ديده مي‌شود و خانواده‌ها و به‌ويژه مادر و پدر بارها به پرستاران و دکترها تأکيد مي‌کنند که نکند فرزند ما جابهجا شده باشد. در همين ميان زهرا حيدر، فوق‌تخصص نازايي که در يکي از بيمارستان‌هاي دولتي تهران مشغول به کار است در توضيح اين اتفاق‌هاي اخير به «وقايع‌اتفاقيه» مي‌گويد: «در بسياري از موارد پيش مي‌آيد که همزمان دو يا چند نوزاد به دنيا بيايند.
در اتاق عمل کمتر و در اتاق‌هاي زايمان بيشتر اين اتفاق مي‌افتد. به اين صورت که در دو تخت با فاصله زياد از يکديگر عمل زايمان انجام مي‌شود و به‌همين‌دليل مادرها و پدرها بسيار نگران هستند که نکند کودک ما جابهجا شده باشد. اين مسئله پس از رسانه‌اي‌شدن دو مورد جابه‌جايي کودک در برنامه‌هاي تلویزيوني اتفاق افتاد و نگراني خانواده‌ها را هنگام زايمان چندبرابر کرد؛ تا جايي که ما در برخي موارد مجبور بوديم به‌جاي يک دستبند، چند دستبند به کودک ببنديم تا نگراني‌ها از بين برود.»
دستبند و اثر کف پا؛ شناسنامه نوزاد
اين متخصص نازايي در ادامه مي‌گويد: «مواردي پيش مي‌آيد که کودک بلافاصله بعد از به دنيا آمدن بايد در دستگاه‌هاي مخصوصي نگهداري شود و اين مسئله نگراني خانواده‌ها را براي جابه‌جايي چندبرابر مي‌کند. اين درحالي است که پيش از به دنيا آمدن کودک، گروه مامايي دستبندي را که نام و نام خانوادگي مادر بر آن نوشته شده آماده مي‌کنند و اولين قدم پس از زايمان، بستن آن دستبند به دست کودک است و سپس پارچه استريل و مراحل شستن و خشک کردن نوزاد انجام مي‌شود.
پس از آن نيز اثر کف پا از نوزاد گرفته مي‌شود و جاي نگراني وجود ندارد اما بااين‌حال، مادر مي‌گويد مطمئني اين بچه من است؟ که ما دستبند و اثر کف پا را نشان مي‌دهيم تا استرس مادر را از بين ببريم. درواقع جابهجا شدن نوزادان نهايت بدشانسي است و ما نمي‌توانيم منکر خطاي انساني شويم ولي علم اين فرصت را در اختيار ما قرار داده که جلوي اين قبيل اتفاقات را بگيريم.
آزمايشات بسياري وجود دارد که از طريق آن مي‌توانيم خون نوزاد و مادر را چک کنيم و جلوي اين خطاها را بگيريم.هرچند نبايد فراموش کرد که اين اتفاقات هميشگي نيستند و خانواده‌ها نبايد به خاطر يکي، دو موردکه رسانه‌اي شده، آن فشار رواني و استرس ناشي از ترس جابه‌جايي را به دوش بکشند.»
نمي‌توانيم منکر خطاي انساني شويم
حيدر در ادامه با روايت جابه‌جايي يک نوزاد مي‌گويد: «من به شخصه شاهد اين اتفاقات نبوده‌ام اما سرپرستار بخش زايمان يک بيمارستان در يکي از شهرستان‌ها، تعريف مي‌کرد که دستبند نوزادی محکم بسته نشده و از دست نوزاد افتاده بود. پرستار بخش هم شک کرده بود که نکند نوزادان جابهجا شده باشند به‌همين‌دليل خون نوزاد را آزمايش می‌کنند و جلوي جابه‌جايي نوزاد را می‌گیرند.
درواقع مشکلي که ما در جامعه داريم مربوط به فرهنگمان است که خانواده‌اي به خاطر اتفاقاتي که افتاده استرس و نگراني‌هاي بيجا را در خود پرورش مي‌دهد و به ديگران نيز منتقل مي‌کند. درواقع بايد با علم و آگاهي جلوي اين استرس‌ها را بگيريم. هرچند اين مسئله فقط مربوط به خانواده‌ها نمي‌شود و پرسنل بيمارستان نيز بايد در صورت خطا و کمترين شکي به خانواده و پزشک اطلاع دهند تا آزمايشات مربوطه انجام شود تا شاهد اين قبيل اتفاقات نباشيم.
ما براي آرامش رواني مادر در حين زايمان حتي اتاق‌هايي را طراحي کرديم تا در روند زايمان همسر نيز حضور داشته باشد. به‌همين‌دليل تمام تلاش ما معطوف به آرامش خانواده است و اتفاقات اينچنيني جزو استثناهاست و نبايد استرس آن را به کل تعميم داد.»
روايتي که نبايد تکرار شود
استرس جابهجا شدن نوزادان از رسانه‌اي‌شدن سوژه‌اي شروع شد که نوزادشان در بيمارستان جابهجا و پس از يک‌سال متوجه اين موضوع شده بودند. ماجرا از اين قرار بود که يکي از خانواده‌ها کودک ۱۰ ماهه‌اش را براي بررسي وضعيت نوزاد به دکتر برده و پس از آزمايش خون متوجه شده‌اند که اين کودک به آنها نمي‌خورد. از آنجايي که در آزمايش‌ها نشان داده کودک مبتلا به تالاسمي است و هيچ‌کدام از اعضاي خانواده به اين بيماري مبتلا نيستند، پس ممکن است مادر با فرد ديگري ارتباط داشته يا نوزاد در بيمارستان جابهجا شده است.
پس از آزمايش دي‌ان‌اي مشخص شد که اين کودک هيچ نسبتي با آنها ندارد و اين خانواده براي پيداکردن فرزند اصلي‌شان به قوه‌قضائيه رفتند و شکايت کردند. در ادامه اين ماجرا که در برنامه ماه‌عسل رسانه‌اي شد، خانواده دوم نيز آمدند و به اين نکته اشاره کردند که پس از اينکه بچه را براي آزمايش فابيسم به دانشگاه علوم پزشکي برديم مشخص شد که بچه ما نيست.
پس از مراجعه به دانشگاه علوم پزشکي شيراز به ما گفتند که بچه شما با فرزند يک زوج ديگر عوض شده که خيلي ناراحت شديم چون زمان به اندازه‌اي گذشته بود که نمي‌توانستيم از آن بچه دل بکنيم. پيش از اين نيز چند خانواده ديگر که نوزادشان جابهجا شده بود، رسانه‌اي شده بودند و اين چند سوژه کافي بود تا علاوه بر استرس‌هاي زايمان، نگراني جديدي را به پدر و مادر تزريق کند.
نگراني از جابه‌جايي بچه‌ها بدون اينکه متوجه شوند و در نهايت شناسايي و فشار رواني‌اي که خانواده‌هاي طرفين را آزار مي‌دهد. خطايي انساني که آينده دو خانواده را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. به عبارت ديگر جابه‌جايي نوزادان شايد بسيار نادر باشد اما حتي يک مورد آن علاوه بر مشکلات قانوني، عوارض روحي و رواني زيادي براي خانواده‌ها و به‌ويژه مادر و نوزاد دارد زيرا تا پيدا شدن نوزاد واقعي و اثبات آن، مادر و نوزاد به هم وابسته مي‌شوند و جدايي آنها عواقب زيادي خواهد داشت البته اين درحالي است که جابه‌جايي بلافاصله تشخيص داده شود.
در غير‌اين صورت مشکلات بيشتري به وجود خواهد آمد. مهم‌ترين مسئوليت پرسنل زايمان شايد همين مسئله باشد که مراقب نوزادان و جلوگيري از اتفاقات احتمالي باشند. شايد بهتر باشد اتاق‌هاي زايمان جدا از يکديگر باشند تا اين نگراني‌ها رفع شود و اتفاقات اينچنيني تکرار نشود.
- 15
- 3
