جولان سگ‌های ولگرد و چالش وزارت بهداشت برای حذف 'هاری'

"هاری" یک بیماری ویروسی است که دستگاه اعصاب مرکزی انسان یا حیوان را مورد آسیب قرار می‌دهد. این بیماری جزو بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان است. "هاری" یک بیماری کشنده است و اگر علائم بالینی آن در فردی ظاهر شود، مرگ وی حتمی است. علی رغم کشندگی، این بیماری قابل پیشگیری است. 

دکتر بهزاد امیری - رییس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بیماری "هاری" گفت: ابتدا باید به این نکته توجه کرد که حیوان‌گزیدگی و هاری دو موضوع متفاوت هستند. در سال گذشته بیش از ۱۸۰هزار حیوان‌گزیدگی در کشور رخ داده است که بیش از ۹۰ درصد از این آمار ناشی از گزش سگ‌های ولگرد بوده است و بیش از  ۴۰ درصد از این حیوان‌گزیدگی‌ها در کودکان زیر ۱۵ سال است.

وی در عین حال گفت: علی رغم آمار بالای حیوان گزیدگی، تعداد هاری در کشور بسیار کم است و میزان ابتلا به هاری در انسان کمتر از ۱۰ مورد در سال است. البته همین کمتر از ۱۰ مورد نیز از نظر ما قابل قبول نیست و طبق برنامه سازمان جهانی بهداشت، برای به صفر رسیدن موارد مرگ انسانی در اثر ابتلا به هاری ناشی از گزش سگ تا پایان سال ۲۰۳۰، تلاش می‌کنیم.

خطر انتقال ویروس "هاری" با پنجه کشیدن گربه 

امیری با بیان اینکه "هاری" ممکن است علاوه بر سگ توسط حیوانات اهلی و وحشی دیگری نظیر گربه، روباه، اسب، الاغ، گاو، شغال و... نیز به انسان منتقل شود، گفت: بیماری "هاری" نوعی ویروس است که باید حیوان گزنده نیز آن را از قبل از حیوان دیگر گرفته باشد. برای مثال اگر گربه‌ای  توسط حیوان هار گزیده شده باشد، می‌تواند عامل انتقال هاری باشد. گربه‌ها با پنجه کشیدن و ایجاد خراش نیز می‌توانند هاری را منتقل کنند؛ چرا که هاری از طریق بزاق قابل انتقال است و گربه‌ها مدام پنجه‌های خود را لیس می‌زنند.

۷۰۰ مرکز درمان و پیشگیری از "هاری" در کشور

این متخصص بیماری‌های عفونی، درباره فعالیت‌های وزارت بهداشت در راستای پیشگیری از "هاری" گفت: در حال حاضر بیش از ۷۰۰ مرکز درمان و پیشگیری از "هاری" در کشور داریم. در صورتی که فردی دچار حیوان‌گزیدگی شده باشد، به این مراکز معرفی می‌شود و راه‌های پیشگیری و درمان برای او انجام می‌شود. به همین علت است که میزان ابتلا به "هاری" در کشور بسیار کم است.

وی افزود: برای پیشگیری از بیماری "هاری" در کشور پروتکلی در حال اجراست. بنا به این پروتکل زمانی‌ که  فردی به علت گزش یک حیوان به مراکز درمانی مراجعه می‌کند، اگر ما اطلاعی از وضعیت هاری در حیوان گزنده نداشته باشیم، واکسیناسون هاری را برای فرد انجام می‌دهیم. در صورت دسترسی به حیوان، اگر حیوان بعد از ۱۰ روز از بین نرفت، ویروس هاری نداشته و واکسیناسیون فرد را متوقف می‌کنیم. اما اگر حیوان گزنده در دسترس نباشد بنا بر دستورالعمل کشوری موظف به دوره کامل واکسیناسیون (چهار دوز واکسن و سرم ضد هاری)  برای فرد گزیده شده، هستیم.

لزوم انجام اقدام اصولی برای جمع‌آوری سگ‌های ولگرد

امیری با بیان اینکه اگر بخواهیم بیماری "هاری" را درکشور از بین ببریم باید از گزش افراد توسط سگ‌های ولگرد جلوگیری کنیم، گفت: در این راستا باید اقدام اصولی برای جمع‌آوری سگ‌های ولگرد انجام شود. حیوان‌گزیدگی در گذشته بیشتر در مناطق روستایی رخ می‌داد، اما در حال حاضر به علت ازدیاد سگ‌های ولگرد در جامعه، در مناطق شهری نیز این اتفاق را شاهد هستیم. هرجایی که تجمع سگ‌های ولگرد زیاد باشد، احتمال بروز بیماری "هاری" نیز بیشتر است.

وی درباره هزینه‌هایی که برای درمان و پیشگیری از حیوان‌گزیدگی می‌شود، گفت: هزینه درمان هر مورد حیوان‌گزیدگی حدود یک میلیون تومان است. با توجه به آمار ۱۸۰هزارتایی حیوان‌گزیدگی، نظام سلامت و پیشگیری در این راستا مبلغی حدود ۱۸۰میلیارد تومان هزینه می‌کند که مبلغ هنگفتی است.  

امیری در پایان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری "هاری" توصیه کرد: فرد باید محل حیوان‌گزیدگی  را با آب و صابون فراوان حداقل بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بشوید. از نزدیک شدن به سگ‌های ولگرد بپرهیزد، از آزار و اذیت سایر حیوانات خودداری کند؛ چرا که سایر حیوانات  نیز می‌توانند موجب بروز "هاری" شوند. در صورت بروز گزش یا مواجهه با حیواناتی که موجب بروز خراش یا مجروح شدن می‌شوند، به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی - درمانی مراجعه کند. همچنین به یاد داشته باشیم پنجه کشیدن گربه به علت لیسیدن پنجه‌ها، همانند گازگرفتگی عامل انتقال ویروس هاری است و باید درمان و پیشگیری هاری انجام شود. در عین حال اگر کسی تمایل به نگهداری سگ یا گربه در منزل خود دارد، باید سالیانه به حیوان واکسن"هاری" بزند و برای او شناسنامه و قلاده تهیه کند.