تولید داروهای تقلبی در پستوی خانه‌های متروکه

تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، علی‌رغم کتمان دولت آمریکا، به حوزه دارو نیز رسیده است. اما موضوعی که پیش از بحران دارویی به ایران رسیده است، شیوع سودجویان در بازار دارویی کشور است که این مسأله نیز ناشی از جو روانی ایجاد شده میان مردم است که تحریم‌های دارویی را مساوی با کمبودهای دارویی در داخل کشور می‌دانند.

ترامپ و دولت آمریکا ادعا می‌کنند تحریم‌های آمریکا علیه ایران شامل دارو نمی‌شود و عده‌ای هم همین موضوع را در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان تکرار می‌کنند. حال باید دید این ادعا با استناد به گزارش‌های رسانه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی تا چه اندازه واقعیت دارد؟ چندی قبل دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه در حکم پرونده شکایت ایران از آمریکا به‌دلیل بازگشت تحریم‌ها اعلام کرد؛ تحریم‌ها به‌دلیل ایجاد مانع برای صدور اقلام بشردوستانه مانند دارو، جان مردم ایران را به خطر انداخته است و دیوان لاهه از آمریکا خواست که این موانع را برطرف کند.

همچنین در گزارش رسمی سازمان بهداشت جهانی درباره اثر تحریم بر سلامت عمومی مردم ایران که در ماه جاری منتشر شده، آمده: «نمی‌شود تهیه دارو را از تحریم‌های اقتصادی جدا کرد و هر بحران اقتصادی نیز به‌صورت مستقیم روی سلامت و دسترسی مردم عادی به خدمات بهداشتی و درمانی تأثیر منفی می‌گذارد» و البته در گزارش ویژه سازمان ملل آورده شده: «ساختار فعلی تحریم‌ها واردات کالاهای بشردوستانه را برای ایران ناممکن می‌سازد و می‌تواند به‌دلیل کاهش ذخیره دارویی بیمارستان‌ها منجر به مرگ خاموش و بی‌صدای بیماران شود.» حتی روزنامه «گاردین» نیز در یکی از گزارش‌های خود گفته است: «دیپلمات‌های اروپایی از ‌آمریکا درخواست کردند لیست سفیدی در اختیار بانک‌ها قرار دهد تا معاملات دارویی از این طریق انجام شود اما مقامات ‌آمریکایی قبول نکردند و به اروپایی‌ها گفتند: ایرانیان باید زجر بکشند، آن‌ها باید فشار تحریم‌ها را کامل حس کنند.» البته در گذشته هم تحریم‌های مشابه در عراق دست‌کم ۵۰۰‌هزار کودک را در این کشور به کام مرگ کشاند. در آن زمان هم  آمریکایی‌ها با جدیت اعلام می‌کردند دارو و غذا تحریم نیست. تحریم‌های آمریکا در کشور همسایه ما، بنا بر آمار سازمان ملل موجب مرگ ۵۰۰‌هزار تا یک میلیون کودک عراقی شد. دنیس هالیدی، هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل در عراق در ۱۹۹۸ استعفا داد تا مجبور به اجرای برنامه‌های تحریم نشود، او این برنامه‌ها را «نسل‌کشی» خوانده بود.

تقلب‌های دارویی

همه این اسناد و شواهد نشان می‌دهد که موضوع تحریم‌های داخلی تا چه اندازه جدی بوده و بر روی سلامت جامعه تأثیر می‌گذارد اما تحریم دارویی از سوی آمریکا فقط بخشی از مشکلاتی است که ایرانیان با آن سر‌و‌کار دارند؛ بخش دیگری از مشکلات و مسائلی که دیر یا زود هر ایرانی با آن روبه‌رو می‌شود به نوع برخورد ما ایرانی‌ها در زمان تحریم‌ها برمی‌گردد. تحریم دارویی زودتر از آنکه برای بیماران مشکلاتی را ایجاد کند باعث ایجاد جو روانی شده و مردم را نگران می‌کند. در چنین شرایطی است که سر و کله سودجویان پیدا می‌شود و از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند.

همین چند روز گذشته بود که مدیرکل امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو از کپسول اکوفان تقلبی در بازار خبر داد. دکتر مهناز خانوی گفته است: تعدادی کپسول اکوفان با برچسب اصالت تقلبی و جعل تاریخ انقضا و شماره بچ، به‌صورت غیرقانونی در بازار توزیع شده که بلافاصله دستور جمع‌آوری آن از سطح عرضه داده شده است. دستور جمع‌آوری کپسول اکوفان مربوط به نمونه تقلبی موجود در بازار صادر شده است که با برچسب اصالت تقلبی و جعل شماره بچ، تاریخ انقضاء و GTIN محصول، در سطح عرضه و به‌صورت غیر قانونی توزیع شده است.

اما سودجویان صرفاً به عرضه قرص‌های تقلبی اکتفا نکرده و با روش‌هایی مانند توزیع داروی تقلبی در سایت‌های اینترنتی وارد عمل شدند. به‌طوری که سرهنگ رمضانی، معاون امور بین‌الملل پلیس فتا از انسداد ۶۲۰‌سایت فروش داروهای تقلبی خبر داد و گفت: عملیاتی در سال‌۲۰۱۸ آغاز شد که مصادف با سال‌۹۷ بوده است. ما در این عملیات توانستیم ۶۲۰‌وب‌سایت و تارنما را به‌واسطه دستورات مقام قضایی تعلیق و مسدود کنیم که این اقدامات منجر به دستگیری بیش از ۷۰۰‌نفر متهم شد، این اقدامات منجر به کشف بیش از ۱۰۰‌هزار قلم داروی تقلبی و غیرمجاز شد که ارزش ریالی بالایی داشته است. ۷۵‌درصد این افراد مرد و ۲۵‌درصد این بازداشت‌شدگان زنان هستند. اکثر متهمان 

دستگیر شده از طریق شبکه‌های اجتماعی اقدامات مجرمانه خود را اجرا می‌کردند که از بین شبکه‌های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام بیشترین نقش را به خودش اختصاص داده است.

داروهای خارجی در ایام تحریم 

در این روزها که برخی بیماران و پزشکان اصرار به استفاده از داروی خارجی دارند، سود‌جویان در خارج از کشور یا در کارگاه‌های زیرزمینی یکی از همین شهرهای کشور، داروها یا مکمل‌ها را با بسته‌بندی داروی اصلی روانه بازار ایران می‌کنند.

آقای بهرام دارایی، مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در این باره گفته است: متأسفانه برخی افراد اصرار دارند که حتی شربت سرماخوردگی آنان نیز از برند خارجی باشد در‌حالی‌که داروی خارجی، معجزه نمی‌کند و در مواردی، داروهای ایرانی حتی از نوع خارجی خود بهتر و اثربخش‌تر هستند. تقاضا برای دریافت داروی خارجی باعث می‌شود برخی سوء‌استفاده‌کنندگان دست به تقلب بزنند و داروی خارجی را خارج از سیستم توزیع رسمی(داروخانه) به دست متقاضیان برسانند.

مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو اضافه کرد: ممکن است گاهی دارو و مکمل خارجی تقلبی وارد داروخانه‌ها نیز بشوند که نمونه آن ورود کپسول اکوفان به سیستم داروخانه بود که چون این سازمان بر داروخانه‌ها نظارت دارد، فوراً این مکمل خارجی از داروخانه‌ها جمع‌آوری شد، بنابراین توصیه می‌شود مردم حتماً دارو و مکمل‌های مورد نیاز خود را داروخانه‌ها تهیه ‌کنند چون امکان ورود کالاهای تقلبی به این اماکن کمتر است و در صورت ورود نیز نظارت‌های لازم وجود دارد و جمع‌آوری می‌شود.

احتکار خانگی 

دارایی درباره موضوع انبارکردن دارو از سوی مردم در خانه‌ها در پی ایجاد جو روانی ناشی از تحریم‌ها و احتمال بروز کمبودهای دارویی، گفت: حتی مواردی مشاهده شده که بیماری برای مصرف دو تا سه سال خود، دارو در خانه انبار کرده است در‌حالی‌که این داروها در شرایط نگهداری در خانه، اثربخشی خود را از دست می‌دهند و از بین می‌روند. همچنین باید به تاریخ انقضای داروها توجه داشت.

نگهداری دارو بیش از دو ماه در خانه هیچ‌گونه توجیهی ندارد و برای جلوگیری از انبارکردن داروها از سوی برخی افراد در نظر است برای بیماران خاص سهمیه مشخصی در نظر گرفته شود و متناسب با پرونده الکترونیک سلامت، بیمه و کدملی به آنان دارو داده شود. شرایط خاصی داریم و باید آن را مدیریت کنیم چرا که جو روانی، توزیع مناسب دارو را به هم می زند. البته آقای بشیر خالقی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون بهداشت و درمان درباره تحریم‌های دارویی می‌گوید: تحریم‌های دارویی دلیلی بر کمبود دارو نیست اما این موضوع سبب باز شدن فضای سوء‌استفاده با نرخ بالای داروی آزاد در بازار دارویی کشور شده است.