همه‌چیز درباره وضعیت سینه‌های فیبروکیستیک

غلامرضا زمانی در گفت‌وگو ایسنا افزود: بیماری‌ فیبروکیستیک‌ پستان یک‌ بیماری‌ شایع‌ پستان‌ در خانم‌ها است که‌ مشخصات‌ آن‌ معمولاً عبارت از توده‌های‌ غیرسرطانی‌ و نیز درد است.

وی ادامه داد: سینه فیبروکیستیک بیشتر در زنان۳۰ سال به بالا اتفاق می‌افتد و این وضعیت احتمالاً ناشی از فرایند تجمعی در سیکل‌های هورمونی مکرر ماهانه و تجمع سلول‌ها، مایعات و ذرات سلولی در پستان است. این فرایند با بلوغ آغاز می‌شود و در یائسگی ادامه می‌یابد و پس از یائسگی وضعیت سینه فیبروکیستیک کمتر مشکل ایجاد می‌کند.

این عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران افزود: وجود توده‌های‌ تشخیص‌ داده‌ نشده‌ در پستان،‌تغییراتی‌ در توده‌ یا ظهور توده‌های‌ جدید، ترشح‌ از نوک‌ پستان، عدم معاینه توسط پزشک به مدت دو سال‌، وجود علایم‌ جدید و غیرقابل توجیه از جمله شرایطی است که فرد با ملاحظه آن باید به پزشک مراجعه کند.

زمانی اظهارکرد: درگذشته وضعیت سینه فیبروکیستیک بیماری سینه فیبروکیستیک خوانده می‌شد، اگرچه این وضعیت یک بیماری حساب نمی‌شود اما یک وضعیت پزشکی است.

وی گفت: بیشتر زنان توده‌هایی در پستان‌هایشان دارند بنابراین به‌کارگیری عبارت «وضعیت سینه فیبروکیستیک» (به‌جای بیماری) مناسب‌تر است.

این عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران با اشاره به اینکه تغییرات هورمونی طبیعی زنان در سیکل قاعدگی ماهانه‌ مهم‌ترین فاکتور موثر در وضعیت سینه فیبروکیستیک است، گفت: بسیاری از تغییرات هورمونی زمانی که بدن زن هرماه آماده بارداری می‌شود، اتفاق می‌افتد و مهم‌ترین این هورمون‌ها استروژن و پروژسترون هستند که با تأثیر بر رشد و تکثیر سلول‌ها، مستقیماً بر بافت پستان تأثیر می‌گذارند.

وی ادامه داد: هورمون‌های زیادی علاوه بر استروژن و پروژسترون در ایجاد سینه فیبروکیستیک نقش دارند. برخی از این هورمون‌های پرولاکتین عامل رشد، انسولین و تیروئید است که خارج از بافت سینه تولید و تأثیر مهمی بر پستان می‌گذارند.

این عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران افزود: پستان از سلول‌های چربی و غده‌ای‌اش محصولات هورمونی تولید می‌کند. سیگنال‌های این فاکتورهای شبه هورمون ممکن است نقش کلیدی در علائم وضعیت سینه  فیبروکیستیک داشته باشند. این مواد ممکن است تأثیر استروژن و پروژسترون را افزایش دهند و یا برعکس.

زمانی در ادامه اظهارکرد: هورمون‌های سیکلی که بافت غده‌ای سینه را برای احتمال تولید شیر آماده می‌کنند، مسئول دوره قاعدگی زنان هستند. اگرچه تفاوت مهمی بین اتفاقی که در پستان و رحم می‌افتد وجود دارد. در رحم این هورمون‌ها رشد و تکثیر سلول‌های پوشش جدار رحم را افزایش می‌دهند. در صورتی‌که بارداری اتفاق نیفتد این پوشش رحم می‌ریزد و در طول دوره قاعدگی از بدن زن خارج می‌شود.

این عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران ادامه داد: این هورمون‌ها در پستان، رشد بافت غده‌ای پستان را تحریک می‌کنند و فعالیت رگ‌های خونی، متابولیسم سلول و بافت حمایت‌کننده را افزایش می‌دهند و همه این فعالیت‌ها ممکن است در احساس پری پستان و احتباس مایعات که معمولاً زنان پیش از شروع قاعدگی تجربه می‌کنند، نقش داشته باشد.

زمانی افزود: هنگامی‌که سیکل ماهانه تمام می‌شود، این سلول‌های پستان تحریک‌شده و نمی‌تواند همانند سلول‌های پوشش دیواره رحم، به‌سادگی جدا شده و بریزند و از بدن خارج شوند و به‌جای آن بسیاری از این سلول‌های پستان فرایند مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده را می‌گذرانند.

وی ادامه داد: در طول آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول) آنزیم‌ها فعال‌ می‌شوند و از درون شروع به هضم سلول‌ها می‌کنند. این سلول‌ها تجزیه می‌شوند و ذرات باقیمانده سلولی حاصل بعداً توسط سلول‌های زباله‌خوار (سلول‌های التهابی) و سلول‌های غده‌ای مجاور تجزیه می‌شود.

این عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران در ادامه گفت: در طول این فرایند ذرات سلول‌های خردشده و التهاب ممکن است منجر به بافت جوشگاه (فیبروز) شود که به مجاری شیر و دسته بافت‌های غده‌ای (لوبولها) در پستان آسیب می‌زند. سلول‌های التهابی و برخی از ذرات تجزیه‌شده ممکن است مواد شبه هورمونی ترشح‌کنند که این مواد به‌نوبه خود بر سلول‌های ساختاری پشتیبان، سلول‌های مجرایی و سلول‌های غده‌ای مجاور تأثیر می‌گذارد.

زمانی در پایان با اشاره به اینکه مقدار محصولات تجزیه سلولی، درجه التهاب و کارآمدی فرایند پاک‌سازی سلولی در پستان از فردی به فرد دیگر متفاوت است، تصریح کرد: این فاکتورها ممکن است در یک فرد از ماهی به ماه دیگر نوسان داشته و حتی ممکن است در قسمت‌های مختلف یکی از پستان‌های فرد باهم متفاوت باشند.