نکاتی برای پیشگیری از اضافه وزن در نوزادان

کشیدن لپ کودک تپلی برای بسیاری از افراد خوشایند است، اما باید دانست چاقی عوارض خطرناکی برای کودکان به همراه خواهد آورد. چندی پیش معاون وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی درباره شیوع دو برابری چاقی کودکان و آمار ۲۰ درصدی آن هشدار داد. بررسی‌ها نشان می‌دهند چاقی در کودکان استان‌های شمالی مانند گیلان، مازندران، اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی بیش از استان‌های دیگر است. تحقیقات نشان داده است، به طور کلی چاقی در پسر بچه‌ها بیشتر است و دختر خانم‌ها در دهه دوم زندگی ( بین ده تا ۱۹ سال) یعنی در سن بلوغ بیشتر چاق می‌شوند.

به گزارش جام جم، دکتر علی ناصح، متخصص کودکان و نوجوانان و فوق تخصص نوزادان درباره اضافه وزن در دو گروه شیرخوار و کودکتان توضیحاتی کاربردی دارد که به طور حتم خواندن آن می‌تواند مفید باشد.

ریشه چاقی را بخشکانید

در حال حاضر در کشور آمریکا بین ۲۱ تا ۲۵ درصد کودکان اضافه وزن دارند و از این تعداد ۱۶ تا ۱۸ درصد آنان چاق هستند. بی‌شک در کشور ما نیز چاقی یکی از مشکلات کنونی بیشتر کودکان و نوجوانان ده تا ۱۸ ساله است. گویی با افزایش تک‌فرزندی، والدین تمایل بیشتری برای تغذیه بیش ‌از اندازه فرزندشان دارند. هنوز هم بسیاری از والدین تپل بودن را مساوی با زیبایی و سلامت کودکان می‌دانند که باید به آنان گفت:

مادر و پدرهای عزیز کودکان تپل! حتی اگر فرزندتان در بزرگسالی به ضرب و زور انواع رژیم‌های مختلف و ورزش‌های سنگین از شر چاقی و اضافه وزن رها شود، اما همه سلول‌های چربی آماده و مستعد در بدن جاخوش کرده‌اند و با کوچک‌ترین ناپرهیزی درست مثل بادکنکی بزرگ می‌شوند و به همان حالت اولیه باز می‌گردند. از طرفی افرادی که در سنین طفولیت و شیرخوارگی چاق هستند آمادگی بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع دو (غیروابسته با انسولین)، بیماری فشار و افزایش چربی خون در سنین بالاتر دارند. اختلالات کبدی و کلیوی نیز به میزان قابل توجه‌ بیشتری در آنان بروز می‌کند و حتی ممکن است با مشکلاتی در تولید مثل نیز مواجه شوند.

به همین دلایل، سنجش وزن کودکان و تلاش برای متعادل کردن وزن آنها بسیار مهم است. چاقی یا اضافه‌وزن را می‌توان ‌بسادگی با سنجش توده بدنی (B.M.I) سنجید. در کودکان زیر دو سال نمودار کارت‌های سلامت، خط و مشی را تعیین کرده ‌است، اما این معیار تنها در صورت تایید تیم پزشک معالج و با در نظر گرفتن شرایط ارثی و استخوان‌بندی کودک بررسی می‌شود. مثلا کودک هشت ماهه‌ای که ۱۲ کیلوگرم وزن دارد، از روی اعداد و ارقام چاق به حساب آید، اما با در نظر گرفتن نژاد ارثی، توده قدی و استخوانی ممکن است به عنوان کودک سالم درشت در نظر گرفته شود.

چرا کودکم چاق شده؟

کودکانی که اضافه وزن دارند، سنگین‌ترند و تحرک کمتری نسبت به هم‌سن و سالانشان دارند. دوستان‌شان ‌بسادگی اجازه همکاری در بازی‌های گروهی را به آنها نمی‌دهند. در واقع چاقی روی چهره و ظاهر اثر می‌گذارد، آنها را متفاوت از بقیه می‌کند و حس سرخوردگی به آنان می‌دهد. رانده شدن از برنامه‌های گروهی، تفریحات و فعالیت‌های دوستانه می‌تواند مشکلاتی در اعتماد به نفس و ارتباطات کودکان پیش آورد. محدود کردن تحرک هم بیماری‌هایی برای سلامت در پی خواهد داشت. اگر کودکتان چاق است، علاوه بر نگرش به شیوه زندگی، به دنبال علت آن نیز باشید و آزمایش‌هایی مانند تیروئید و مشکلات متابولیسمی را با نظر پزشک انجام دهید. والدین نقش مهمی در میزان وزن کودک دارند. گاه آنان اندازه معده کودک را در نظر نمی‌گیرند و به زور به او غذای بیش از نیاز می‌خورانند.

در نظر داشته باشید معده کودک کوچک و متناسب با سن و جثه اوست و نیازی نیست با خوراندن اجباری غذا به او آن را بزرگ کنید! غذا باید با اصول دقیق به کودک خورانیده شود، تغذیه در مقابل تلویزیون و در حین بازی رایانه‌ای آگاهی کودک را نسبت به میزان غذای مصرفی‌اش کاهش می‌هد و باعث می‌شود بدون توجه به پیام حس سیری مدام با توجه به هیجانش غذا بخورد. با کمی افزایش فعالیت می‌توان به میزان زیادی مشکل چاقی را حل کرد، اگر کودک دبستانی دارید، بهتر است شرایطی فراهم کنید تا پیاده به مدرسه برود و بتواند تحرک مناسبی داشته باشد. اگر فرزندتان تقاضای غذای زیادی دارد، داد و قال نکنید و تنها نیم ساعت قبل از آماده کردن غذای اصلی به او میوه بدهید تا پیام سیری زودتر به مغز برسد و غذای کمتری میل کند.

سالادهای حجیم متنوع با سس‌های مناسب مانند آبلیمو، سرکه ولع او را برای مصرف غذای زیاد کاهش می‌دهد. غذاهای چرب و سرخ‌کردنی را کاهش دهید. دانه‌ها و آجیل با وجود فواید بسیار خطرناکند و نباید زیاد مصرف شوند، این نوع خوراکی‌ها کودک را سیر نمی‌کنند، اما کالری زیادی دارند.

شیرخوار‌ها هم رژیم دارند؟

در مورد کودکان شیرخوار باید هرگاه کودک طلب کرد، مادر به او شیر بدهد و به هیچ عنوان نباید شیر را از کودک دریغ کرد. در مورد کودکانی که تغذیه کمکی را شروع کرده و چاق هستند، نباید بعد از سیر شدن غذای اضافی به او داد تا از افزایش وزن او پیشگیری شود. گاه والدین برای کاهش وزن شیرخوار خود به دنبال شیرخشک‌های کم‌چرب هستند که باید بگوییم، ما شیر خشک کم‌چرب نداریم و کودک باید با توجه به رشد‌ش به درستی تغذیه شود.

گاه نیز خانواده‌هایی برای افزایش وزن کودک یا رشد بهتر او از شیرخشک‌های مخصوص کودکان نارس استفاده می‌کنند. این شیرخشک‌ها املاح و کالری بالاتر از نیاز دارند که برای کودکان طبیعی به هیچ عنوان مناسب نیست. این شیرها برای کودکان تا رسیدن به وزن حدود دو و نیم یا سه کیلوگرم و نه بیشتر توصیه می‌شود. شیرخشک‌هایی با عنوان پلاس نیز در میزان کالری فرق زیادی با شیرخشک‌های دیگر ندارد و مواد معدنی آنها بیشتر است.

شیرهای پلاس و شیرخشک‌های مخصوص کودکان نارس ممکن است عوارضی مانند یبوست داشته باشد. سن شروع غذای کمکی نیز در سلامت و تعیین میزان چاقی بسیار مهم است، تحقیقات نشان داده کودکانی که در چهارماهگی یا زودتر غذای کمکی شروع می‌کنند، بیشتر مستعد چاقی هستند. در کل شروع زود هنگام غذای کمکی معمولا توصیه نمی‌شود و خطر آلرژی را نیز بسیار افزایش می‌دهد.

دارو لازم است؟

حتی اگر کودک چاق بود با در نظر گرفتن سن تکامل و رشد سیستم عصبی و مغزی او نباید رژیم‌های سنگین بگیرد و بیشتر باید تلاش کرد با تغییر شیوه زندگی و افزایش تحرک، وزن را کاهش داد، اما در مواردی که سطح چربی بالاست باید آزمایش‌های دقیق پایه‌ای انجام داد. گاهی لازم است کودک تحت نظر پزشک و با تشخیص او داروهای کاهنده چربی یا استاتین مصرف کند تا بتواند سلامتش را به دست بیاورد. حتی در این شرایط و همزمان با مصرف دارو نیز آموزش درست تغذیه و اصلاح آن بسیار مهم است.