خطر ابتلا به «رتینوپاتی دیابتی» با عدم کنترل مناسب قندخون بیشتر می‌شود

جمیل اسلامی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه رتینوپاتی دیابتی ممکن است باعث نشت مایع یا خون یا منجر به رشد شاخه‌های عروقی شکننده و کلاف مانند در چشم شود، اظهار کرد: این عارضه به تخریب شبکیه یا تغییر شکل آن منجر می‌شود.  زمانی که این اتفاق افتاد، تصویر تشکیل شده بر روی شبکیه ممکن است تار یا کج باشد.

این متخصص چشم با اعلام اینکه رتینوپاتی دیابتی یکی از علل اصلی کاهش دید است، گفت: خطر ابتلا به رتینوپاتی دیابتی با افزایش مدت طول ابتلا به دیابت و عدم کنترل مناسب قند خون بیشتر می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه مهم‌ترین عامل در رتینوپاتی دیابتی، مدت زمان ابتلا به دیابت و کنترل نامناسب سطح قند خون است، تصریح کرد: این عارضه، یکی از عوارض دیابت است که به دلیل تغییرات ایجاد شده در رگ‌های خونی شبکیه رخ می‌دهد.

اسلامی‌پور با اعلام اینکه رتینوپاتی غیرتکثیری جزو مراحل اولیه رتینوپاتی دیابتی است، گفت: در این مرحله عروق کوچک (بیشتر مویرگ‌ها) در پرده شبکیه صدمه می‌بینند و مایع یا خون از آن‌ها نشت می‌کند.

وی افزود: مایع نشت کرده باعث تورم پرده شبکیه می‌شود و مواد نشت کرده از رگ‌ها، رسوباتی به نام «اگزودا» از خود بر جای می‌گذارند.

این متخصص چشم افزود: اگر این مسئله در ناحیه‌ ماکولا که مرکز بینایی است و دید دقیق را فراهم می‌کند، رخ دهد باعث کاهش دید در فرد می‌شود؛ به گونه‌ای که فرد متوجه کاهش بینایی شده و به چشم پزشک مراجعه می‌کند.  این حالت توسط چشم پزشکان ادم ماکولای قابل توجه بینایی خوانده می‌شود و شایع‌ترین عامل کاهش بینایی در دیابت است.

وی با بیان اینکه اگر این اتفاق در ناحیه مرکز بینایی رخ ندهد، فرد متوجه این تغییرات نمی‌شود، افزود: در صورت وجود ورم ماکولا، امروزه از تزریق داروهای داخل چشمی استفاده می‌شود که مانع ایجاد عروق شکننده و نشت‌کننده می‌شود که به جذب مایع واگزودای نشت کرده کمک کرده و در نهایت باعث بهتر شدن بینایی می‌شود.

اسلامی‌پور با اعلام اینکه غیر از موارد اعلام شده، معمولا تغییرات در نقاط کمتر حساس شبکیه به صورت لکه‌های خونریزی کوچک، ورم و اگزودا علامتی ایجاد نمی‌کند و فرد متوجه وجود این تغییرات نمی‌شود، افزود: با معاینه چشم پزشکی وجود این تغییرات به راحتی قابل تشخیص است.

وی خاطرنشان کرد: مرحله غیرتکثیری بر اساس شدت آن به سه یا چهار مرحله خفیف، متوسط، شدید و خیلی شدید تقسیم‌بندی می‌شود که در مراحل شدید و خیلی شدید ممکن است برحسب مورد از لیزر استفاده شود.

اسلامی‌پور، دیگر نوع رتینوپاتی دیابتی را رتینوپاتی تکثیری اعلام و اظهار کرد: این نوع رتینوپاتی دیابتی، حالتی است که رگ‌های خونی جدید و غیرطبیعی بر روی سطح شبکیه رشد می‌کنند.

وی افزود: از خصوصیات این رگ‌های جدید، داشتن دیواره‌ ضعیفی است که به راحتی مایع از آن نشت می‌کند یا به دلیل شکننده بودن آنها باعث خونریزی می‌شوند که این خونریزی ممکن است جلوی شبکیه، روی ناحیه‌ مرکز بینایی یا داخل ژل زجاجیه روی ‌دهد و باعث کاهش دید شدید و معمولا ناگهانی در فرد شود.

این متخصص چشم با ذکر اینکه درمان در این مرحله بسته به شدت و وسعت عروق ایجاد شده یا شدت خونریزی و کاهش دید و همچنین مدت زمانی که طول کشیده، ممکن است تفاوت کند، گفت: در مراحل خفیف‌تر معمولا از تزریق داروی ضدعروق جدید آواستین یا لیزر شبکیه که عروق غیرعادی محیط شبکیه را تخریب می‌کند و یا ترکیبی از این دو مورد، استفاده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه اما اگر خونریزی شدید باشد یا امیدی به پاک شدن خود به خودی آن نباشد، عمل جراجی ویترکتومی برای برداشتن ژل زجاجیه و خون‌های داخل آن انجام می‌شود، تصریح کرد: ممکن است همزمان با آن، لیزر شبکیه هم انجام شود.

اسلامی‌پور در ادامه با اعلام اینکه گاهی اوقات در عدم کنترل مناسب قندخون، رتینوپاتی تکثیری طولانی مدت با تکثیر سلول‌های غیرطبیعی و رشتههایی در داخل زجاجیه که به سطح شبکیه چسبیده‌اند، باعث کنده شدن شبکیه می‌شود، خاطرنشان کرد: لازم است با عمل جراحی ویترکتونی همه اینها برداشته شده و شبکیه آزاد شود.

این متخصص چشم در بخش پایانی سخنان خود با تاکید بر اینکه رتینوپاتی دیابتی باید جدی گرفته شود، اظهار کرد: غیر از مواردی که ذکر شد، دیابت می‌تواند مشکلات دیگری در چشم‌ها ایجاد کند.  این مشکلات نظیر آب مروارید که در افراد دیابتی زودتر از افراد هم سن و سال ایجاد می‌شود و با عمل جراحی درمان می‌شود و آب سیاه است که معمولا ناشی از عوارض در فازهای انتهایی و شدید رتینوپاتی بروز می‌کند.

اسلامی‌پور در خصوص آب سیاه ناشی از رتینوپاتی دیابتی توضیح داد: درمان این نوع عارضه بسیار مشکل است و باعث از بین رفتن بینایی و چشم می‌شود.

وی ادامه داد: علاوه بر آب مروارید و آب سیاه، رتینوپاتی دیابتی و خطر انسدادهای عروق شاخه‌ای و عروق اصلی و مرکزی چشم در افراد دیابتی بالاتر از افراد عادی است که خطرات جدی برای بینایی آنها ایجاد می‌کند.

این متخصص چشم ضمن هشدار مبنی بر اینکه درمان این عارضه بسیار مشکل و گاهی حتی ناممکن است، خاطرنشان کرد: تمامی افراد به ویژه بیماران دیابتی فراموش نکنند که کنترل مناسب و دقیق قند، فشار و چربی خون در درصد بالایی باعث پیشگیری از شروع این عوارض می‌شود.

وی در پایان با تاکید بر اینکه پیشگیری بهتر از درمان است، یادآور شد: حتی اگر در برخی از افراد این عوارض شروع شده باشد با پیشگیری می‌توان پیشرفت آن را کُند کرده و یا حتی متوقف کرد.