پنج نکته‌ای که ترامپ باید در مورد ایران بداند

به گزارش ایلنا، سیدحسین موسویان طی یادداشتی در روزنامه هافینتگتون پست امریکا نوشت:

با وجود این‌که انتخاب ترامپ، یک شوک جهانی بود، اما جهان به ناچار با این واقعیت کنار خواهد آمد چون برای عموم کشورهای جهان، رابطه با آمریکا از اهمیت کلیدی برخوردار است؛ شاید ایران تنها استثنا باشد که آمریکا خصمانه‌ترین روابط تاریخ معاصر را با این کشور دارد. 

نکته جالب این است که رهبر عالی ایران در مورد مناظرات انتخابی آمریکا پیروزی ترامپ را پیش‌بینی کرد چون معتقد بود که او واقعیات آمریکا را صادقانه با مردم آمریکا در میان گذاشت. آیت‌الله خامنه‌ای معتقد است که سیستم حاکمیتی آمریکا فاسد است، خالق گروه‌های تروریستی همچون داعش و القاعده است، حملات نظامی‌اش به کشورهای منطقه موجب بی‌ثباتی‌های جاری منطقه شده و از این رو مذاکره با چنین کشوری بی‌خاصیت و رابطه دیپلماتیک نیز مضر است. برخی از سیاستمدارانی که به زودی در واشنگتن قدرت را به دست خواهند گرفت، مشابه این موضع را در مورد ایران دارند. 

در عین حال رهبری و ریاست جمهوری ایران با نتیجه انتخابات آمریکا خونسرد برخورد کردند. روحانی گفته است که نتیجه این انتخابات تاثیری بر سیاست ایران نداشته و ایران به برجام پایبند خواهد ماند. آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری هم فرمودند که ایران در مورد انتخابات آمریکا قضاوت نخواهد کرد اما برای هر حادثه آمادگی دارد. 

مواضع ترامپ و بسیاری از کاندیدا‌ها در دوره مناظرات انتخاباتی در مورد سیاست‌های آمریکا، در حقیقت بخش مهمی از دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای را تایید کرد. اما آیا این اشتراک دیدگاه موجب خواهد شد که ترامپ با اصلاح سیاست‌های گذشته، بن بست روابط ۳۸ ساله آمریکا را شکسته و میراث فراموش ناشدنی در تاریخ دیپلماسی قرن معاصر به جای گذارد؟ از طرف دیگر ترامپ ممکن است خصومت‌های گذشته را افزایش و با معکوس کردن روند سیاست‌های تعاملی اوباما - کری، واشنگتن و تهران را به سمت تقابل تمام عیار بکشاند. مخالفان برجام در آمریکا به دنبال اعمال تحریم‌های جدید غیر هسته‌ای هستند تا ایران را به مسیر نقض برجام هدایت کنند. یکصد و پانزدهمین کنگره آمریکا کار خود را با معرفی چند تحریم جدید از جمله تحریم موشکی ایران آغاز کرده است. اینکه روابط ایران و آمریکا کدامیک از دو مسیر را طی خواهد کرد باید منتظر ماند اما چند نکته مهمی که ترامپ باید در مورد ایران بداند. 

۱- نقش آمریکا در تخریب روند دموکراسی در ایران 

 آمریکا قاتل دموکراسی در ایران بوده است. آمریکا وانگلیس با کودتای ۱۹۵۳ علیه محمد مصدق، نخست وزیر منتخب و محبوب مردم ایران، جنبش دموکراسی در ایران را خفه و دیکتاتوری احیا کردند. انقلاب اسلامی ایران، واکنش ملت ایران به ۲۵ سال دیکتاتوری شاه و سلطه آمریکا بود. 

۲- سیاست تغییر رژیم آمریکا در ایران نتیجه معکوس داد

بعد از انقلاب اسلامی، آمریکا همه اقدامات خصمانه ممکن برای تغییر رژیم در ایران را آزموده است: از تجاوز صدام به خاک ایران، حمایت از صدام در به کارگیری سلاح‌های شیمیایی که منجر به کشته و زخمی شدن حدود یکصد هزار ایرانی شد، حمله نظامی به تاسیسات نفتی ایران، جنگ سایبری علیه تاسیسات هسته‌ای ایران و تا تحمیل کشنده‌ترین تحریم‌های یک‌جانبه، چندجانبه و بین المللی علیه ایران. ایران نیز متقابلا همه ظرفیت و نفوذ خود برای مقابله با آمریکا را به کار گرفت. نهایتا ایران امروز با ثبات و مقتدر‌تر از گذشته و متحدین آمریکا علیرغم شش دهه حمایت تمام عیار واشنگتن، یا سقوط کرده‌اند و یا آسیب پذیر‌تر از همیشه هستند. 

۳- برجام بزرگ‌ترین پیروزی برای عدم اشاعه سلاح هسته‌ای در جهان است

ترامپ تاکید کرده که سیاست‌های گذشته آمریکا برای تغییر رژیم در کشور‌ها اشتباه بوده و او این سیاست را کنار خواهد گذاشت. اما او مخالف برجام است و در توییت خود، آن را یک معامله بسیار ناگوار خوانده است. در حالی که برجام میراث برجسته دیپلماسی جهان در چند دهه گذشته و جامع‌ترین سند عدم اشاعه هسته‌ای درجهان است که همه مکانیزم‌های شفافیت حداکثری و عدم ساخت بمب هسته‌ای را تضمین می‌کند. آیا ترامپ برجام را نابود خواهد کرد یا تلاش خواهد کرد ضمن حفظ میراث اوباما، میراثی بزرگ‌تر بجای بگذارد. اگر او تلاش کند اصول برجام به کل کشورهای منطقه سرایت یابد، آرزوی پنجاه ساله جامعه جهانی در مورد عاری سازی خاورمیانه محقق خواهد شد. 

۴- جنگ‌های آمریکا منبع اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه است 

جنگ‌ها در چهار دهه گذشته شامل حمله نظامی صدام به ایران (۱۹۸۰) و کویت (۱۹۹۰)، حملات نظامی آمریکا به افغانستان (۲۰۱۱) و عراق (۲۰۰۳)، حمله ناتو و متحدین عربش به لیبی (۲۰۱۲)، حمله نظامی عربستان به یمن (۲۰۱۵) و هجوم سیل ترویست‌ها از اقصی نقاط عالم به سوریه با حمایت متحدین منطقه‌ای غرب، خاورمیانه را در آستانه سقوط قرار داده و با گسترش تروریسم داعشی و القاعده‌ای، نه تنها امنیت منطقه و آمریکا و اروپا، بلکه امنیت جهان به خطر افتاده است. ترامپ و اوباما هم در یک نکته اتفاق نظر داشته‌اند و آن اینکه کشورهای متحد آمریکا، منبع اصلی حمایت از این گروه‌ها هستند و اشتباهات گذشته آمریکا موجب پیدایش داعش و القاعده شد. 

ترامپ تاکید کرده که هدف اصلی او نابودی داعش است و نه اسد. این موضع ترامپ، شانس همکاری واشنگتن - مسکو در تحولات منطقه را افزایش داده است. ضمن اینکه آمریکا به عنوان قدرت جهانی و ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای، نیز دو عنصر مهم در منطقه خاورمیانه هستند که نوع روابط آن‌ها در نابودی داعش و حل بحران‌های منطقه تاثیرگذار خواهد بود. 

۵- همکاری نتیجه‌بخش خواهد بود نه تقابل 

جمهوری‌خواهان در واشنگتن، کنگره و دولت را در اختیار گرفته‌اند. با وجود اینکه چنین شرایطی منفی به نظر می‌رسد، در عین حال چون قدرت یکدست شده، می‌تواند یک فرصت تاریخی برای تغییر وضعیت اسفبار منطقه و جبران خطاهای ۶۰ ساله گذشته باشد. ترامپ این گزینه را دارد که با ایران تعامل کرده و به سمت ثبات در منطقه حرکت کند. با وجودی که بعد از برجام، دیوار بی‌اعتمادی متقابل همچنان ضخیم است، کلید همکاری‌های گسترده‌تر، کنار گذاشتن سیاست «تغییر رژیم»، استفاده از دیپلماسی بر اساس اصول احترام متقابل، عدم مداخله و منافع مشترک خواهد بود.