هنوز واکنش‌ها به اظهارات وزير کشور عراق در تهران ادامه دارد. با اينکه عربستان تمايل به بهبود روابط با ايران دارد، يک منبع مسئول عربستاني، اخبار منتشر‌شده در رابطه با درخواست ميانجيگري عربستان از عراق را تکذيب مي‌کند. اين در حالي است که وزارت امورخارجه ايران هم اعلام کرد هيچ نشانه واضحي از رغبت عربستان براي بهبود روابط با ايران دريافت نکرده است. بااين‌حال، رسانه‌هاي عربي از علائم بهبود روابط دو کشور خبر مي‌دهند.
پس از اظهارات وزير کشور عراق در ايران مبني‌بر درخواست ميانجيگري عربستان از اين کشور، از سوي بغداد تکذيب شد، اکنون هم يک منبع مسئول عربستاني اعلام کرد تمام اخباري که در رابطه با درخواست ميانجيگري عربستان منتشر شده، غيرصحيح است و عربستان هيچ‌گونه ميانجيگري ميان تهران و رياض درخواست نکرده است.
به گزارش خبرگزاري رسمي عربستان (واس) او در ادامه مدعي شد: عربستان خواهان هيچ نزديکي‌ای به ايران نيست و اين موضع عربستان ثابت است زيرا ايران تروريسم و افراط‌گرايي را در منطقه و جهان نشر مي‌دهد و در امور ديگر کشورها مداخله مي‌کند. اين مسئول سعودي همچنين مدعي شد: عربستان معتقد است نمي‌توان با ايران مذاکره کرد و تجربه اين را ثابت کرده زيرا ايران به قواعد و عرف‌هاي ديپلماتيک و اصول روابط بين‌المللي احترام نمي‌گذارد و عربستان بر خطر ايران روي صلح و ثبات بين‌المللي تأکيد دارد.
اين در حالي است که وزارت امورخارجه ايران همواره بر بهبود روابط با عربستان تأکيد کرده و چندي پيش بهرام قاسمي هم دراين‌باره گفت از ازسرگيري روابط با عربستان استقبال مي‌کنيم. قاسم الاعرجي، وزير کشور عراق، اوايل هفته جاري در ديدار با عبدالرضا رحماني‌فضلي، وزير کشور اعلام کرد که عربستان از وي درخواست ميانجيگري ميان رياض و تهران کرده اما روز بعد در بيانيه، اين موضوع که عربستان از حيدرالعبادي، نخست‌وزير اين کشور درخواست ميانجيگري کرده، تکذيب کرد.
ايران همواره از ميانجيگري کشورهاي ديگر براي بهبود روابط دو کشور استقبال کرده اما پيش‌ازاين تمام کشورهايي که خواهان ميانجيگري ميان ايران و عربستان بودند از سوي رياض رد شدند. درهمين‌راستا، سخنگوي وزارت امورخارجه ايران هم با بيان اينکه ايران هيچ‌گونه نشانه واضحي از رغبت عربستان براي بهبود روابط دريافت نکرده، گفت: ايران از هرگونه ميانجيگري استقبال مي‌کند. بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امورخارجه کشورمان در گفت‌وگو با شبکه الجزيره گفت: ايران از هرگونه ميانجيگري ميان کشورهاي منطقه ازجمله عربستان استقبال مي‌کند.
او در ادامه گفت: اعلام ميانجيگري وزير کشور عراق ميان رياض و تهران امري مثبت است، به‌شرطي‌که اين ميانجيگري بتواند امنيت و ثبات منطقه را محقق کند. قاسمي در ادامه با اشاره به اينکه ايران هيچ‌گونه نشانه واضحي از رغبت عربستان براي بهبود روابط دريافت نکرده، گفت: اميدواريم عربستان جنگ يمن را متوقف کند.
بااين‌حال، روزنامه‌هاي «الاخبار» لبنان و «العربي الجديد» چاپ لندن ميانجيگيري عراق براي بهبود روابط عربستان و ايران را در کانون توجه قرار دادند. به گزارش ايرنا، روزنامه الاخبار در گزارشي نوشت: وزير کشور عراق دليل تحرک ديپلماسي اين کشور براي نزديک‌کردن ديدگاه‌هاي رياض و تهران را اعلام کرد. هنوز ايراني‌ها به‌طور آشکار با ميانجگيري عراق موافقت نکرده‌اند اما اطلاعات نشان از اين دارد که تهران خواستار کاهش کينه و کدورت‌ها و تقويت روابط با رياض است.
کساني که از ميانجگيري‌هاي عراق در‌اين‌زمينه اطلاع دارند، تأکيد مي‌کنند هر دو طرف پيام‌هاي حسن‌نيت خود را ارسال کردند. روزنامه الشرق قطر و صفحه عربي تارنماهاي راديو اسپوتنيک روسيه و البديل مصر هم با اشاره به برخي رويدادها و شاخص‌هاي مثبت در روابط ايران و عربستان پيش‌بيني کردند رياض و عربستان به‌سوي ازسرگيري روابط پيش روند.
به نوشته روزنامه الشرق قطر، عربستان هر روز به ايران نزديک‌تر مي‌شود. دست‌دادن عادل الجبير، وزير امورخارجه اين کشور با محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه ايران و درآغوش‌کشيدن وي در استانبول، ارائه تسهيلات به حجاح ايراني و تقويت روابط با هم‌پيمانان ايران در عراق از اقدام‌هاي عربستان در‌اين‌زمينه است.
در روزهاي گذشته تحولات چشمگيري درزمينه روابط رياض و تهران به وجود آمده که توافق درباره ارائه تسهيلات به حجاج ايراني و اجازه‌دادن به ايران براي گشايش دفتر کنسولگري به‌منظور پيگيري امور حجاج و گشايش خطوط هوايي ايران براي تسهيل پروازهاي مستقيم از تهران به جده و مدينه و فراهم‌کردن امنيت و حمايت از اين هواپيما از اقدام‌هاي عربستان در‌اين‌زمينه است.
همچنين استقبال محمد صالح البيجاوي، معاون وزير حج و شماري از مقام‌هاي عربستان از حجاج ايراني نيز در‌اين‌زمينه مهم است. همچنين رياض پذيرفته که ديه قربانيان حادثه منا و سقوط بالابر در مراسم حج سال ۲۰۱۵ را بپردازد.
محمدصالح صدقيان، مدير مرکز عربي پژوهش‌هاي ايراني در بخشي از تحليل خود درباره اظهارات وزير کشور عراق در سفر به ايران به راديو اسپوتنيک گفت: شاخص‌هاي مثبتي چه درزمينه تسهيلاتي که مقام‌هاي عربستان در اختيار حجاج ايراني قرار داده‌اند و چه درزمينه موافقت با حضور هيأتي از وزارت امورخارجه ايران در عربستان براي نظارت بر امور حج به‌وجود آمده است.
همچنين دست‌دادن وزيران امورخارجه دو کشور در استانبول که دو هفته پيش اتفاق افتاد، همه شاخص‌هاي مثبت است اما تاکنون تحرک آشکاري در‌اين‌زمينه ديده نشده است. ايران براي گفت‌وگو با عربستان و حل مشکل تمايل دارد. تارنماي البديل هم دراين‌باره نوشت: اظهارات اخير عادل‌الجبير درباره سوريه هم شاخص آشکاري درباره تغيير سياست عربستان و تلاش براي نزديک‌شدن به ايران و عادي‌سازي روابط با اين کشور است.
او چند روز پيش هنگامي که به هيأت عالي مخالفان نظام سوريه در رياض گفت که بشار اسد، رئيس‌جمهوري سوريه در قدرت باقي خواهد ماند و مخالفان بايد ديدگاه تازه‌اي درپيش گيرند، همه را شگفت‌زده کرد. اظهارات الجبير خشم مخالفان را به‌دنبال داشت. بااين‌حال، رئيس مرکز مطالعات سياسي و راهبردي الشرق الاوسط عربستان پيش‌ازاين اظهار کرد: پايه و اساس سفر مقتدي صدر به عربستان، نزديکي روابط عربستان و ايران نبود اما عربستان براي نزديکي ديدگاه‌هايش به ايران درهايش باز است.
انور عشقي در گفت‌وگو با راديو اسپوتنيک در حالي از درهاي باز عربستان سخن مي‌گويد که ادعا مي‌کند براي اين کار بايد ايران سياستش نسبت به منطقه را تغيير دهد. او با اشاره به اين موضوع تأکيد مي‌کند که بعيد مي‌دانم عربستان از وزير کشور عراق خواسته باشد ميان رياض و تهران ميانجيگري کند. او در ادامه اظهار مي‌کند: ما اميدواريم ايران يک کشور اسلامي همسايه و دوست براي ما باشد و از سياست‌هايش در منطقه دست بردارد اما برعکسش را عمل مي‌کند.
با اينکه اکثر تحليلگران، زمينه‌هاي بهبود روابط دو کشور را مهيا مي‌دانند اما هنوز اقدام رسمي از جانب هيچ‌کدام صورت نگرفته است. به اعتقاد برخي تحليلگران، يکي از دلايل تغيير لحن رياض درباره بسياري از مسائل مربوط به شکست در همه شرط‌بندي‌هاي عربستان به‌ويژه درباره سوريه است.
عربستان با اينکه لحن نرم‌تري در مقابل با ايران اتخاذ کرده اما هنوز هم نمي‌خواهد از مواضع خود در منطقه کوتاه بيايد؛ البته تغيير استراتژي در منطقه ممکن است براي رياض سخت باشد اما با توجه به برنامه‌‌هاي وليهعد جوان اين کشور که فعلا قدرت را در دست گرفته، تغيير افرادي که رويکرد ضدايراني دارند، مي‌تواند به بهبود روابط دو کشور کمک کند و زمينه‌هاي اقدام رسمي اين کشور براي آغاز دوباره روابط تهران- رياض فراهم شود.
- 18
- 5
