ادوارد اسنودن ۳۴ ساله، کارمند اطلاعاتي سابق ايالات متحده که از سيستم نظارت و جاسوسي جهاني به کار گرفته شده از سوي آژانس امنيت ملي (NSA) پرده برداشت، اکنون در جايي در پايتخت روسيه زندگي مي‌کند. از زمان افشاگري‌هايش، در کشور خودش تحت تعقيب است.
وي به نمادي براي مدافعان آزادي‌هاي مدني تبديل شده و هميشه در حال فرار است. وي در مصاحبه با اشپيگل درباره زندگي‌اش در روسيه، قدرت دستگاه‌هاي اطلاعاتي و نحوه ادامه مبارزه با نظارت همه‌جانبه دولت‌ها صحبت مي‌کند.
آقاي اسنودن، ۴ سال پيش شما يک ويدئو را از داخل اتاق يک هتل در هنگ‌کنگ منتشر کرديد. اين آغاز بزرگ‌ترين افشاي اطلاعاتي در تاريخ بود. اکنون ما در اتاق يک هتل در مسکو نشسته‌ايم. شما نمي‌توانيد روسيه را ترک کنيد زيرا دولت ايالات‌متحده حکم دستگيري شما را صادر کرده است.
در همين حال، دستگاه جاسوسي جهاني سرويس‌هاي اطلاعاتي هنوز به کار گرفته مي‌شود؛ آيا واقعا ارزشش را داشت؟
بله؛ اگر به اهداف من توجه کنيد، متوجه مي‌شويد من قصد نداشتم قوانين را تغيير دهم يا سيستم را از کار بيندازم. شايد هم بايد چنين هدفي را دنبال مي‌کردم. من محصول همين سيستم هستم. من براي همين افراد کار کرده‌ام، آنها را مي‌شناسم و هنوز هم به آنها ايمان دارم، معتقدم مي‌توان سازمان را اصلاح کرد.
دستاورد شما چه بود؟
از تابستان ۲۰۱۳، مردم دانشي را از اطلاعاتي که تا آن زمان ممنوع بود به دست آوردند. اينکه اگر آمريکايي نباشند، دولت ايالات‌متحده مي‌تواند همه‌چيز را از حساب جيميل آنها برداشت کند و نيازي به گرفتن هيچ حکمي ندارد.
زماني که ما درباره تعادل حقوق اساسي صحبت مي‌کنيم، مجاز به تمايز بين شهروندان خود و شهروندان ديگر کشورها نيستيم اما نه‌فقط آمريکا بلکه بسياري از کشورهاي ديگر نيز چنين کاري را انجام مي‌دهند.
هدف اصلي نظارت اين است که از حملات عليه کشورمان جلوگيري کنيم؛ اصول اين کار اشتباه نيست.
هيچ مدرکي که اين برنامه‌هاي نظارتي مانع حملات تروريستي مي‌شود، نداريم اما بازهم اعتقاد داريد اين اقدامات الزامي هستند؟
من فکر مي‌کنم پيشرفت‌هاي زيادي را به‌عنوان يک جامعه انجام داده‌ايم. ما از رياضيات و علوم استفاده مي‌کنيم تا اين سوءاستفاده دولت‌ها از اطلاعات ما محدود شود.
شما درمورد رمزنگاري ارتباطات صحبت مي‌کنيد؟
اکنون مي‌بينيم ديناميکي مانند رمزنگاري ابتدا به انتها، به‌طور پيش‌فرض فعال شده است؛ شما حتي لازم نيست که درباره آن فکر کنيد. پيش از سال ۲۰۱۳، بسياري از سايت‌هاي خبري حتي نمي‌دانستند رمزنگاري چيست.
درحال‌حاضر تقريبا هر کارمند حرفه‌اي ستون‌نويس، قادر به رمزگذاري است. اما تروريست‌ها نيز از رمزگذاري استفاده مي‌کنند.
تروريست‌ها با آزمون و خطا پيش مي‌روند و راه درست فرار را پيدا مي‌کنند. آنها به من و شما احتياجي ندارند که به آنها راه درست و غلط را نشان دهيم.
آيا حداقل مي‌پذيريد که برخي از اطلاعات منتشرشده به جنايتکاران و دولت‌هاي سرکش کمک کرده و به آنها روش کار سازمان‌هاي اطلاعاتي را آموزش داده است؟
خير، اين ادعاي بسيار راحتي براي دولت‌هاست. اساس آنها براي طبقه‌بندي اطلاعات اين است که اگر اطلاعات فاش شوند، باعث ايجاد آسيب خواهد شد. گاهي پيش آمده که من به معناي واقعي کلمه برنامه نهار يک کافه‌تريا را با عنوان بسيار محرمانه طبقه‌بندي کرده‌ام.
چرا افشاگراني مثل شما زياد نيستند، آيا مي‌ترسند که مجبور شوند به روسيه فرار کنند؟
يک پاسخ بدبينانه به اين موضوع وجود دارد. مردم احساس مي‌کنند اگر گير بيفتند، عواقب کار بسيار وخيم است اما يک پاسخ خوش‌بينانه‌اي نيز وجود دارد. پس از رويدادهاي سال ۲۰۱۳ سرويس‌هاي اطلاعاتي هوشيار شده‌اند که شايد آنها نفر بعدي باشند.
ما معتقديم پاسخ بدبينانه به واقعيت نزديک است.
من فکر مي‌کنم پاسخ، ترکيبي از هر دو است. فقط به فايل‌هاي Vault7 که ويکي‌ليکس منتشر کرد، نگاه کنيد. يک افشاي بي‌سابقه اطلاعات بسيار حساس بود که به وضوح از سرورهاي خود اس‌اي‌اي گرفته شده بود. دو چيز مي‌توان فهميد: اول، کاملا مشخص است که سرويس‌هاي اطلاعاتي هنوز به راحتي در معرض افشاگري هستند و دوم اينکه افرادي مثل من در سرتاسر دنيا وجود دارند.
فايل‌هايي که شما چند سال پيش افشا کرديد آيا امروز چيزي بيش از ارزش تاريخي دارند؟
سيستم تقريبا يکسان است. اگر بتوان به مکانيسم پايه‌اي که براي جاسوسي از مردم بي‌گناه مورد استفاده سوءقرار مي‌گيرد پي برد، مي‌توان آن را اصلاح کرد.
بعد چه پيش مي‌آيد؟
دولت‌ها دارند به اين مسئله پي مي‌برند که نظارت جمعي واقعا مؤثر نيست؛ بنابراين از نظارت جمعي به هکينگ تغيير مسير مي‌دهند اما هک‌کردن به صورت جمعي است و هنوز هوشمند و هدفدار نيست. ما اين روند را در به دست گرفتن بازارهاي دارک نت و ديگر عمليات مشترک توسط اتحاديه اروپا و ايالات‌متحده ديده‌ايم.
بنابراين، حالا همه چيز به شکستن رمزنگاري بستگي دارد.
شکستن رمزنگاري خير، بلکه سازمان‌ها در حال تلاش براي دور زدن رمزگذاري هستند. آنها به دنبال نقاط ضعف در دستگاهي هستند که شما استفاده مي‌کنيد تا قبل از اينکه پيام خود را رمزگذاري کنيد، بفهمند چه چيزي نوشته‌ايد. من فکر مي‌کنم اين روش خيلي بهتر از نظارت جمعي است.
چرا؟
نظارت جمعي فوق‌العاده ارزان بود. اين کار به صورت آزادانه، نامرئي و مداوم عمل مي‌کرد و هيچ‌گونه دفاع ديگري به جز طرح‌هاي رمزنگاري نداشت. حمله به اين مرورگرها، تلفن‌ها و رايانه‌ها بسيار گران است.
حتي اگر حجم اطلاعات سازمان‌ها در آينده محدود شود، بازهم مردم حجم وسيعي از اطلاعات خصوصي خود را در شرکت‌هاي خصوصي مانند فيسبوک، گوگل، يوتيوب و اينستاگرام قرار مي‌دهند.
آيا ما مجبور نيستيم که قبول کنيم که به عصر شفافيت کامل وارد شده‌ايم؟
بله حق با شماست، مشخص است که تعداد بسيار زيادي از غول‌هاي کامپيوتري، تاريخچه و سوابق کامل فعاليت‌هاي خصوصي افراد را در اختيار دارند. در همين زمان، هسته جديدي از تلفيق قدرت و سياست به وجود آمده است که در آن رهبران برجسته اقتصادي، درباره مسائلي که قبلا در حيطه سياستمداران بوده است، همچون برنامه‌هاي اقتصادي و برنامه‌هاي شغلي و آموزش‌وپرورش سخنراني مي‌کنند.
حتما اطلاع داريد که برخي از افراد بانفوذ، حتي مقامات بلندپايه دولتي آلمان، سعي دارند بگويند شما رابطه نزديکي با روس‌ها داريد.
بله، به‌ويژه هانس از آلمان
منظورتان هانس جورج ماسن، رئيس سرويس اطلاعات داخلي آلمان است. او اصرار داشت که شما جاسوس روسيه هستيد؛ اين مسئله حقيقت دارد؟
خير، او حتي آن‌قدر اخلاق ندارد که بگويد به نظرم فلاني جاسوس است؛ بلکه در عوض مي‌گويد جاسوس بودن يا نبودن آقاي اسنودن را هرگز نمي‌توان ثابت کرد. اين جمله را براي هر کسي مي‌توان به کار برد.
رئيس جديد سازمان سيا، ويکي‌ليکس را که وکلاي آن به شما نيز کمک حقوقي مي‌کنند، متهم به سخن‌چيني براي روسيه کرده است؛ آيا اين امر به ضرر شما نخواهد بود؟
اولا اگر بخواهيم صادق باشيم، بايد گفت که به نظر من دولت ايالات‌متحده يا هر کس ديگر در جامعه اطلاعاتي مستقيما ويکي‌ليکس را به کار براي دولت روسيه متهم نکرده است بلکه اتهامات براي سرپوش گذاشتن روي اسناد که توسط دولت روسيه سرقت شده است، زده مي‌شوند و خير، من ويکي‌ليکس نيستم و هيچ ابهامي درباره درستي اسناد منتشرشده از سوي من وجود ندارد.
در حال حاضر، يک مرد ديگر آمريکايي نيز متهم به داشتن روابط بسيار نزديک با پوتين است. (مي‌خندد)
رئيس‌جمهوري شما، آيا او رئيس‌جمهوري شماست؟
اين امر که نيمي از رأي‌دهندگان آمريکايي فکر کردند که دونالد ترامپ بهترين گزينه است، براي من جاي تعجب است و من فکر مي‌کنم همه ما تا دهه‌ها بايد پاسخگوي اين انتخاب باشيم.
اوباما، چلسي مانينگ، افشاگر اسناد ايالات‌متحده براي ويکي‌ليکس را عفو کرد؛ آيا شما اميد به عفو شدن نداشتيد؟
فکر نمي‌کنم هرگز چنين اتفاقي مي‌افتاد زيرا انتشار اين اخبار براي اوباما، مسئله‌اي شخصي بود و خود او مسئول و پاسخگوي آن اتفاق‌ها بود. او اين امر را نوعي حمله به خود و نامش برداشت کرد که واقعا غم‌انگيز است.
آيا هنوز هم اميدوار هستيد که روزي قادر به بازگشت به ايالات‌متحده باشيد؟
بله، کاملا. هر سال، اتهامات عليه من کمتر و کمتر شنيده مي‌شوند و من فکر مي‌کنم اين به آن معناست که هنوز هم براي من در آينده اميد است.
وضعيت فعلي قانوني شما در روسيه چيست؟
من اقامت دائم قانوني دارم که اساسا شبيه کارت سبز در ايالات‌متحده است ولي پناهندگي محسوب نمي‌شود و هر سه سال يک‌بار بايد آن را تمديد کنم؛ البته من در توئيتر از دولت روسيه انتقادهاي زيادي کردم که احتمالا به نفع وضعيتم نخواهد بود.
آقاي اسنودن، از شما براي شرکت در اين مصاحبه تشکر مي‌کنيم.
منبع: اشپيگل
- 18
- 2
