بصره، عماره، ناصريه، نجف، كربلا و بغداد؛ تقريبا شهروندان تمامي استان‌هاي جنوبي و مركزي عراق به اعتراض‌هاي مردمي پيوسته‌اند كه از يك هفته پيش در بصره آغاز شد. شهروندان جنوب عراق به قطع مكرر برق، بيكاري گسترده، فساد دولتي و كيفيت خدمات عمومي از جمله كيفيت آب اعتراض دارند. به گزارش خبرگزاري آناتولي، رسيدن اعتراض‌ها به بغداد باعث شد تا شوراي امنيت ملي عراق تشكيل جلسه دهد و به دستور نخست‌وزير، حيدر العبادي، براي كنترل ناآرامي‌ها ارتباط‌هاي اينترنتي در بغداد قطع شود.
معترضان روز جمعه در نجف با هجوم به فرودگاه بين‌المللي اين شهر باعث تعطيلي اين فرودگاه مهم عراق شدند، در استان ذي‌قار، ٢٥ نيروي پليس ضدشورش كه در برابر حمله معترضان به محل اقامت فرماندار مقاومت مي‌كردند مجروح شدند، در استان ميسان دست‌كم يك معترض بر اثر تيراندازي نيروهاي امنيتي جان خود را از دست داد، در بصره معترضان جاده مهم ترانزيت به بندر ام‌القصر را براي چندمين روز متوالي مسدود كرده‌اند. اعتراض‌ها در عراق تاكنون باعث مرگ دست كم دو معترض و مجروحيت ده‌ها نفر از جمله چندين نيروي امنيتي شده است.
از بصره تا بغداد در يك هفته
اعتراض‌ها طي يك هفته گذشته از بصره آغاز شد و به تدريج به تمام شهرهاي بزرگ جنوب و مركز عراق سرايت كرد. اعتراض به بيكاري، مشكلات اقتصادي و كيفيت خدمات عمومي اصلي‌ترين انگيزه‌هاي اين اعتراض‌ها است. به نوشته الجزيره، قطع مكرر برق در عراق در كنار گرماي شديد كه گاه تا نزديك به ٥٠ درجه سانتيگراد مي‌رسد، در افزايش نارضايتي‌هاي عمومي از عملكرد دولت نقش زيادي دارد. اين اعتراضات بعد از آنكه آيت‌الله‌العظمي سيدعلي سيستاني، مرجع تقليد شيعيان، با صدور بيانيه‌اي از تظاهرات‌كنندگان حمايت كرد و نسبت به وضعيت اسفناك زندگي شهروندان عراق اظهار نگراني كرد، گسترش بيشتري پيدا كرد.
امام جمعه كربلا، عبدالمهدي الكربلايي و نماينده آيت‌الله سيستاني، در جمع نمازگزاران جمعه از اين اعتراض‌ها حمايت كرد و از دولت خواست تا به مطالبات مردمي رسيدگي كند. روز جمعه بر اساس گزارش الجزيره، كربلايي در خطبه‌هاي نماز جمعه گفت: «منصفانه و قابل پذيرش نيست كه اين منطقه حاصلخيز و ثروتمند، يكي از كم برخوردارترين مناطق عراق باشد. دولت مركزي و مقام‌هاي محلي بايد به شكل جدي نسبت به خواسته‌هاي شهروندان پاسخگو باشند.»
امام جمعه كربلا و نماينده مرجع تقليد شيعيان، در كنار حمايت از اعتراض‌هاي مردمي از آنها خواست تا از اقدامات خشونت‌آميز خودداري كنند. بصره را روزگاري ونيز خاورميانه مي‌ناميدند؛ شهري در جنوبي‌ترين نقطه عراق، ميزبان بزرگ‌ترين ميدان‌هاي نفتي اين كشور، در كرانه‌هاي شط‌العرب و در كنار بزرگ‌ترين بندر صادراتي آب‌هاي آزاد عراق، يعني ام‌القصر قرار گرفته و يكي از شريان‌هاي اصلي اقتصاد عراق محسوب مي‌شود. موج گرماي تابستان امسال در كنار بي‌آبي و قطع مكرر برق، طي يك هفته گذشته اين منطقه را تحت تاثير قرار داده است.
بصره يكي از معدود كلانشهرهاي خاورميانه است كه همچنان از سيستم تصفيه آب شهري بي‌بهره است. به گزارش رويترز، محمد جابر، يكي از معترضان در بصره كه جواني ٢٩ ساله، فارغ‌التحصيل دانشگاه و بيكار است، مي‌گويد: «تا زماني كه مطالبات ما برآورده نشود، از اعتراض دست نمي‌كشيم، اگر فكري به حال بيكاري نكنند، وضعيت آب و برق را بهبود نبخشند، جلوي فعاليت كمپاني‌هاي توليد نفت را مي‌گيريم.» روز جمعه زماني كه حيدر عبادي در واكنش به اعتراض‌ها به بصره سفر كرد، معترضان با تجمع در برابر هتل محل اقامت نخست‌وزير، اعتراض خود را به وضعيت خدمات عمومي و فساد در نهادهاي دولتي اعلام كردند. به خشونت كشيده‌شدن اين تجمع باعث كشته‌شدن دست‌كم يك معترض بر اثر شليك مستقيم گلوله از سوي نيروهاي امنيتي شد.
تلاش براي متهم كردن ايران
همزمان با افزايش اعتراض‌هاي عمومي در عراق، برخي معترضان تلاش مي‌كنند تا اين اعتراض‌ها را متوجه ايران كنند. از يكشنبه هفته گذشته و زماني كه اعتراض‌ها در بصره آغاز شد، مقام‌ها و رسانه‌هاي عراقي بخشي از اين مشكل را گردن ايران انداختند و دليل قطعي مكرر برق در استان بصره و ديگر مناطق عراق را قطع برق صادراتي ايران عنوان كردند. به گزارش روداو، حيدر العبادي، نخست‌وزير عراق روز سه‌شنبه در جمع خبرنگاران گفته بود: «به دليل بار خطوط انتقال برق در داخل ايران در حال حاضر ايران فقط ٥ تا ١٠ درصد از ١٢٠٠ مگاوات برق صادراتي خود را در اختيار عراق قرار مي‌دهد.»
اما به نوشته المانيتور، تنها دليل قطع برق از سوي ايران، افزايش مصرف در داخل ايران نيست و بدهي‌هاي انباشته عراق از واردات برق هم دليل ديگري است كه بارها باعث اعتراض ايران و قطع برق صادراتي شده است. به نوشته المانيتور ايران در سال ٢٠١٧ دو نوبت برق صادراتي به عراق را به دليل بدهي‌هاي انباشته قبلي كه تا دو ميليارد دلار مي‌رسيد، قطع كرده است. هر چند بخشي از اين بدهي‌ها طي يك سال گذشته پرداخت شده‌اند، اما المانيتور به نقل از يك منبع آگاه كه به شرط پنهان ماندن نامش با اين پايگاه خبري مصاحبه كرده است، عنوان مي‌كند كه رقم بدهي‌هاي كنوني بغداد به تهران، همچنان به بيش از يك ميليارد دلار مي‌رسد.
حيدر العبادي هفته پيش گفته‌بود: «من شخصا شرايط را دنبال مي‌كنم و توليد و توزيع برق تحت نظارت شخص نخست‌وزير وزير انجام مي‌شود، اما افزايش كم‌سابقه دما در عراق و مناطق جنوبي ايران، باعث بروز مشكلاتي شده است.»بخشي از معترضان در العماره، مركز استان ذي‌قار در مرز ايران با حمله به ساختمان‌هاي حزب‌دعوه كه حزب متبوع نخست‌وزير است و دفاتر سازمان بدر عراق كه از جمله گروه‌هاي نزديك به ايران محسوب مي‌شود، اعتراض‌ها را به سمت ايران هدايت كردند. به گزارش شبكه خبري سومريه نيوز، بخشي از تظاهرات كنندگان در نزديكي ساختمان‌هاي حزب دعوه و سازمان بدر، شعارهاي ضد‌ايراني سر مي‌دادند. همزمان ردوا گزارش مي‌دهد كه تظاهرات كنندگان در بصره، تهديد كرده‌اند كه به سمت گذرگاه مرزي شلمچه در مرز ايران حركت خواهند كرد، موضوعي كه باعث بسته شدن اين گذرگاه براي ساعاتي شد.
واكنش مقتدي صدر
مقتدي صدر كه فهرست انتخاباتي تحت حمايتش در انتخابات سراسر عراق توانست بيشترين كرسي‌ها را كسب كند و بالاتر از رقبا در صدر قرار گرفت، تاكنون بيش از دو ماه بعد از انتخابات، هنوز نتوانسته است ائتلافي براي تشكيل دولت آينده عراق تشكيل دهد. با اين حال مقتدي صدر كه خودش در انتخابات پارلماني نامزد نبود، اما به عنوان تاج‌بخش نخست‌وزير آينده عراق شناخته مي‌شود، راه‌حل مشكلات قطعي برق در عراق را «خصوصي‌سازي» عنوان كرده است.
به گزارش ردوا، مقتدي صدر روز پنجشنبه در واكنش به گسترش اعتراضات به خدمات عمومي در عراق با صدور بيانيه‌اي خواهان گسترش حضور «شركت‌هاي خصوصي خارجي از كشورهاي غيراشغالگر» در بخش توليد و توزيع برق عراق شد. مقتدي صدر در اين بيانيه ضمن حمايت از مطالبات شهروندان از آنها خواسته است كه در مصرف برق صرفه‌جويي كنند و همزمان قبض‌هاي عقب‌افتاده برق خود را بلافاصله پرداخت كنند. صدر اعلام كرده كه به زودي در بغداد در حمايت از اين اعتراضات، هوادارانش را به راهپيمايي ميليوني دعوت خواهد كرد.
بيكاري و گرما؛ عامل اصلي ناآرامي‌ها
در شرايطي كه عراق با در اختيار داشتن ١٥٣ ميليارد بشكه ذخاير نفت اثبات‌شده، جايگاه دوم ذخاير نفتي اوپك را در اختيار دارد، اما حضور كمپاني‌هاي خارجي در صنعت نفت عراق و فقدان فرصت شغلي براي جوانان عراقي، يكي از عوامل اصلي نارضايتي‌ها در مناطق جنوبي به خصوص بصره است كه از جمله مناطق نفت‌خيز محسوب مي‌شوند.
به نوشته الجزيره در شرايطي كه ٨٩درصد از كل بودجه فدرال عراق و ٩٩درصد از درآمدهاي ارزي اين كشور از صادارات نفت خام تامين مي‌شود اما تنها يك درصد از فرصت‌هاي شغلي صنعت نفت در اختيار شهروندان عراقي است و بخش عمده اين صنعت توسط نيروهاي متخصص و غيرمتخصص خارجي اداره مي‌شود. به نوشته الجزيره هر چند بر اساس آمار رسمي، رقم بيكاري در عراق كمي بيش از ١٠ درصد است اما منابع غيررسمي از بيكاري بيش از ٦٠ درصد از جمعيت زير ٢٤ سال عراق خبر مي‌دهند.
- 25
- 4
