۵۸ ساله است و کُرد و از اعضای برجسته اتحاد میهنی کردستان. بنا بر عهدی که در عراق بعد از صدام، میان نیروهای عراقی بسته‌شده، کرسی ریاست‌جمهوری، سهم کردها در سیاست عراق است و «برهم صالح» هشتمین رئیس‌جمهور عراق!
انتخاب تکنوکراتی همچون صالح به‌عنوان رئیس‌جمهور عراق، بعد از ماه‌ها کشمکش سیاسی، برای شخص او دور از انتظار نبود. چرا که بلافاصله بعد از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور، «عادل عبدالمهدی» را مامور تشکیل کابینه کرد. عبدالمهدی ۷۶ ساله، از اعضای مجلس اعلای اسلامی عراق است و بدیهی است که روابط گرمی با تهران داشته باشد.
گرچه صالح نیز به‌واسطه عضویت در اتحاد میهنی کردستان، روابط نسبتاً خوبی با تهران دارد؛ اما انتخاب صالح به‌عنوان رئیس‌جمهور و پس از ماموریت یافتن عبدالمهدی برای تشکیل کابینه، حرف‌وحدیث‌های بسیاری در باب نقش دول خارجی در این انتخاب‌ها ایجاد کرد. درحالی‌که برخی صالح را مهره مناسب ایران و در مقابل، برخی دیگر او را گزینه امریکا می‌دانستند، او هم با قاسم سلیمانی، فرماندهی سپاه قدس ایران و هم با برت مک‌گورک، نماینده ویژه امریکا در ائتلاف بین‌المللی علیه داعش دیدار و گفت‌وگو کرد.
گرچه انتخاب برهم صالح و عادل عبدالمهدی، به عنوان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر عراق، پس از تلاش‌های گسترده‌ای که قاسم سلیمانی برای انتخاب نوری المالکی و هادی العامری انجام داده بود، از دید رقیب منطقه‌ای ایران، یعنی عربستان سعودی، شکستی برای فرمانده سپاه قدس تلقی می‌شود. این در حالی است که چندی پیش، روزنامه «عکاظ» سفارت ایران در بغداد را به «اتاق عملیات تشکیل دولت جدید عراق» تشبیه کرده بود.
از سوی دیگر، صالح گزینه مشترک و نهایی نیروهای کرد یعنی اتحاد میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان عراق نبود چرا که هیچ یک روی او به قطعیت نرسیده بودند. شاید مخالفت برهم صالح با رفراندوم استقلال کردستان عراق از سوی کردها، یک نقطه‌ضعف و از سوی بغدادنشینان، یک نقطه قوت تلقی می‌شد.
همچنین، خبرهای رسیده حکایت از آن دارد که عادل عبدالمهدی با شروطی حاضر به پذیرش پست نخست‌وزیری شده که از جمله این شروط، اختیار تام در انتخاب اعضای کابینه است. همین امر، نشانگر آن است که دولت جدید عراق می‌تواند بر پایه مصالح ملی شکل بگیرد و نه بده‌بستان‌های سیاسی و حزبی. در این میان، عبدالمهدی دست به اقدامی خلاقانه و شاید پوپولیستی زد و با راه‌اندازی یک سایت، از تمامی زنان و مردانی که توانایی پذیرش مسئولیت در پست‌های وزارتی و دولتی را دارند، دعوت کرد تا ضمن ثبت نام در این سایت، مدارک خود را نیز برای بررسی ارسال کنند.
گرچه این اقدام، می‌تواند اسباب اقبال عمومی از عبدالمهدی و دولتش را فراهم آورد اما به مذاق احزاب عراقی خوش نیامد.
شوان محمد، مسئول شاخه حزب دموکرات کردستان عراق در بغداد، طی مصاحبه‌ای، این اقدام عبدالمهدی را «پروژه‌ای محکوم به شکست» خواند و گفت دولت جدید عراق برای تشکیل کابینه، باید با احزاب سیاسی وارد مذاکره شود. همچنین، او از دولت جدید عراق، به دلیل عدم تعیین سهم شیعیان، سنی‌ها و کردها در کابینه انتقاد کرد. این انتقاد، می‌تواند حرف دل بسیاری از احزاب عراقی، خاصه شکست‌خوردگان در انتخابات پارلمانی نیز باشد.
تقریباً یک ماه پیش بود که خبرهایی از عراق مخابره شد و آن ایجاد ائتلافی بود که به «هتل بابل» معروف شد. این ائتلاف متشکل از ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر، جریان حکمت ملی به رهبری سید عمار حکیم، ائتلاف نصر به رهبری حیدر العبادی و همچنین ائتلاف ایاد علاوی و اسامه النجیفی است.
گرچه جناح مقابل به رهبری هادی العامری و نوری المالکی، ائتلاف هتل بابل را متهم کردند که تعداد نمایندگان آن واقعی نیست اما خود تلاش کردند که ائتلاف دیگری را تشکیل دهند که به ائتلاف «هتل الرشید» شناخته شد. در همان زمان هم، ائتلاف «هتل بابل» از سوی مخالفان متهم شد که از جانب دول خارجی هدایت می‌شود. این در حالی است که سران این ائتلاف، از منظر سویه‌های فکری، اختلافاتی با هم داشتند و همین امر، فرض جهت‌دهی خارجی را از اساس رد می‌کرد. از سوی دیگر، ائتلاف هتل الرشید، به جهت نزدیکی غیرقابل‌انکار العامری و المالکی به ایران، بیش از دیگران شبهه وابستگی خارجی دارد. شاید مخالفت مقتدی صدر و ائتلاف او، با ایفای نقش دول خارجی در سیاست عراق بود که او را حائز بیشترین میزان رای در انتخابات پارلمانی کرد.
هر دو ائتلاف موسوم به «هتل بابل» و «هتل الرشید» در انتخاب برهم صالح و عادل عبدالمهدی نقش‌آفرین بودند. در این میان نقش سید عمار حکیم و مقتدی صدر و همچنین هادی عامری بیش از همه پررنگ بود. این سه رهبر سیاسی در هماهنگی با یکدیگر موفق شدند صالح و عبدالمهدی را به ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری برسانند.
القصه، فرصت یک‌ماهه عادل عبدالمهدی رو به اتمام است و باید دید دولت جدید عراق که امیدهای بسیاری برای رفع مشکلات این کشور به آن بسته شده، تا چه اندازه می‌تواند موفق باشد. خاصه آنکه برهم صالح با سابقه حضور در اروپا و امریکا و شهرتش به‌عنوان فردی که می‌کوشد تا اختلافات را از طریق مذاکره حل‌وفصل کند، مسئولیت سنگینی را در این مسیر بر عهده دارد. تامین امنیت، تامین نیازهای حداقلی مردم عراق همچون آب و برق و مبارزه با فساد گسترده در مراتب دولتی عراق، مواردی است که گرچه ارثیه دول پیشین است اما صالح و عبدالمهدی، چاره‌ای جز حل آنها ندارند.
مضاف بر آن که، حضور پررنگ ایران، عربستان و امریکا در صحنه سیاسی عراق و نحوه تعامل با آنها، چالش عظیمی برای دولت جدید این کشور خواهد بود.
کورش چهاردوری
- 16
- 1
