چند روز از جلسه رای اعتماد به وزرا گذشته... اما هنوز خلاش احساس می‌شود. خلا نبود «بیطرف» یعنی یکی از همان معدود وزرای پیشنهادی تمام اصلاح‌طلب کابینه روحانی... که شد تنها کسی که در مجلس دهم رای نیاورد...
آن هم مجلس دهمی که داعیه اعتدال و اصلاحاتش گوش فلک را کر می‌کرد. به جای او اما وزرایی از جنس اصولگرایی رای آورده‌اند که کلی اما و اگر پشتشان بود و سوال‌های بی‌جواب روی دست نمایندگان گذاشتند. با این حال «بیطرف» با هشت سال سابقه در وزارت نیرو در دولت اصلاحات از وزیرشدن محروم ماند.
هنوز که هنوز است بساط تفسیر و دلیل برای این موضوع پهن است. از سعید حجاریان به‌عنوان تئوریسین اصلاح‌طلب گرفته تا نمایندگان فراکسیون امید، همه نبود او را یک فقدان توصیف میکنند، کسانی مثل زیباکلام هم دلیل این موضوع را ردصلاحیت اصلاح‌طلبان و فقدان نام‌های اصلی اصلاح‌طلب در مجلس دهم می‌داند. دلیلش هر چه باشد بیطرف دیگر نیست... اما این روزها حرف‌های دیگری هم زده می‌شود.
مثل خصومت شخصی یزدی‌ها از جمله مجمع نمایندگان استان یزد با بیطرف که خود اصالتا یزدی است. برای پاسخ به این سوالات سید حمید کلانتری، استاندار اسبق یزد و همینطور معاون وزیر و رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در دولت اصلاحات پاسخ سوالات ما را می‌دهد.
آقای کلانتری! تحلیل‌های مختلفی از عدم رای‌آوری آقای بیطرف می‌شود شما این اتفاق در مجلس را ناشی از چه می‌دانید؟
بیشتر از ۴۰ سال است که آقای بیطرف را می‌شناسم، در سال‌های ۶۳ تا ۶۶ که ایشان استاندار یزد بود، بیشتر از همیشه با او در تعامل و همکاری بودم و به‌ویژگی‌های شخصیتی ایشان واقف هستم. مدیر خوش‌فکر و آینده‌نگری که با مبانی علمی و اصولی کار می‌کرده است.
در دوره اصلاحات که او ۸ سال وزارت نیرو را در اختیار داشت مشخص شد که بر اساس شاخص‌های عملکردی او بهترین عملکرد ۸ سال قبل و ۸ سال بعد از خود در این وزارتخانه را داشته است. در حوزه آب و برق ما بهترین شرایط پس از انقلاب را در دوره او داشتیم ضمن آنکه بیطرف شخصا انسان کم‌حاشیه‌ای در مدیریت اجرایی است.
اگرچه او دارای اندیشه اصلاح‌طلبی است، اما وقتی در حوزه اجرا قرار می‌گیرد بر مبنای قانون و اصول کاری و فنی و در چارچوب برنامه عمل می‌کند. احساس می‌کنم دولت با رای نیاوردن ایشان از یک استاد خوب و خوش‌فکر محروم شد و باید بگویم مطمئنا می‌شد به‌گونه‌ای اندیشید که این اتفاق نیفتد.
در زمینه عدم رای‌آوری بیطرف از نوع دفاع آقای روحانی از او انتقادات زیادی می‌شود، گذر سطحی از بیطرف توسط روحانی به‌زعم برخی علامتی از سوی رئیس‌جمهور برای عدم رای مجلس به بیطرف بوده است.
وقتی که فردی برای رای اعتماد در مجلس معرفی می‌شود عوامل موثری هم در آن نقش دارند، یکی از آنها تلاشی است که خود فرد می‌کند و دیگری تلاشی است که رئیس دولت باید انجام دهد که می‌توانست بهتر از این باشد.
پس علاوه بر دفاع ضعیف روحانی، دفاع خود آقای بیطرف را هم ضعیف می‌بینید؟
ببینید! ما با دو نوع از وزرای پیشنهادی مواجه بودیم؛ وزرایی که در دولت قبل وزیر بودند و می‌خواستند مجددا رای کسب کنند و دوم وزرایی که در دولت یازدهم نبودند. طبیعتا وزرایی که در دولت یازدهم در کابینه بودند، امکانات و دسترسی به مجموعه ظرفیت‌های وزارتخانه برای دفاع و ترغیب نمایندگان داشتند.
اما روحیه آقای بیطرف این نبود که بخواهد از برخی ظرفیت‌ها در راستای بسیج نمایندگان مجلس به نفع خودش استفاده کند. این موضوعی است که باید هم مجلس و هم دولت متوجه آن می‌شد. معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور هم باید این نکته را مدنظر قرار و تذکرات و هشدارهای لازم را می‌داد تا هم در دفاعیات دولت و هم در نقش فراکسیون امید نوع متفاوتی از عملکرد را شاهد باشیم.
بیطرف ذاتا کسی نیست که بخواهد برای وزارت سرودست بشکند. برای همین هم او خیلی برای تصاحب این مقام تلاش نکرد.ولی می‌گویند بیطرف انگیزه کافی برای دفاع از خود را نداشت.
انگیزه داشتن با موضوع ولع برای تصاحب وزارت فرق می‌کند. او ولع وزارت نداشت، اما مطمئن باشید اگر بیطرف رای اعتماد می‌آورد از لحظه‌ای که این مسئولیت برعهده او گذاشته می‌شد تا پایان کار با جدیت و علاقه‌مندی در حد توانایی‌هایش کار می‌کرد.
اما اینکه ایشان لابی‌گری و زد و بند، فعال‌کردن فراکسیون‌ها و کمیسیون‌ها را برای کسب رای اعتماد انجام نداد، صحیح است، چون اساسا او چنین روحیه‌ای ندارد. ناگفته نماند که آقای حجتی نیز مانند ایشان است و رای پایین آقای حجتی نیز ناشی از همین موضوع است، دیدیم حجتی که عملکرد خوبی داشت و کسی هم فکر نمی‌کرد که آرای او پایین باشد، اما به‌دلیل همین عدم لابی‌گری‌ها جزء کمترین آرای اعتماد بود.
نمایندگان باید به این سوال پاسخ دهند که چرا برخی از وزرایی که آنها اسمشان را بارها می‌بردند و می‌گفتند که مجلس و فراکسیون‌های امید یا مستقلین با آنها مخالف‌اند و رای می‌آورند، اما کسی مثل بیطرف که تصور می‌شد او بدون هیچ تلاشی رای می‌آورد، رای نمی‌آورد.
فکر می‌کنم فراکسیون امید همانطور که با برخی از وزرای اصولگرا همراه و همگام شد تا از وزرای اصولگرای دولت حمایت کند، باید این انتظار متقابل را هم می‌داشت که وقتی وزیر اصلاح‌طلب مطرح می‌شود، بتواند در جلب نیروهای مستقل یا فراکسیون اصولگرا برای رای به وزیر اصلاح‌طلب مثبت عمل کند. هنوز هم من این معادله را نمی‌توانم حل کنم که چگونه وقتی ۱۴۴ نفر برای دفاع از آقای بیطرف ثبت‌نام میکنند، بیطرف در روز رای‌گیری آرائش به ۱۴۰ نفر هم نرسید!
بسیاری می‌گویند موضوع عدم رای‌آوری بیطرف سیاسی نبود، بلکه سد گتوند باعث شد تا او از وزارت بیفتد؟
یکی از مسائلی که آقای بیطرف با آن روبه‌رو شد بحث آب و مشکلات منطقه‌ای بود. برداشت عده‌ای این بود که بیطرف متعلق به منطقه خاص کویری است و وقتی نمایندگان برخی استان‌ها به او اصرار میکنند که ایشان باید آب را در استان‌های آنها بیشتر به جریان بیندازد او باید بپذیرد.
اما در عمل او هیچ تعهدی نمی‌دهد که حرف نمایندگان این استان‌ها را صددرصد گوش دهد. او تابعیت خود از قانون و برنامه را گوشزد می‌کند. اینکه اگر قانونمند و منطقی بودن اشتباه است بی‌انگیزگی بیطرف در عرصه وزارت درست است. اما مجلس باید یک فرد قانونمند را به مراتب بیشتر مورد توجه قرار می‌داد. بیطرف مسائل شخصی‌اش را فدای منافع ملی نمی‌کند، ای کاش منافع ملی و ارجحیت آن به مسائل شخصی به امری همگانی تبدیل شود.
نکته دیگری هم که باید بگویم تجسم شخصیت صادق و پاکدست کسانی مثل بیطرف و حجتی است، ولی وقتی در مجلس این ملاحظات کمتر شنیده می‌شود و حتی بعضا، برعکس این موضوع مورد توجه قرار می‌گیرد و شرایط به‌گونه‌ای می‌شود که بین مجلس و دولت معامله صورت بگیرد یا بین برخی وزرا و نمایندگان مجلس قول و وعده‌هایی گذاشته شود و وزیر به نمایندگان بگوید هرکاری خواستید انجام می‌دهم تا چند روز و چند سال سمتی داشته باشد جای تاسف دارد.
بیطرف کسی بود که به‌دنبال وحدت ملی و حضور همه گرایش‌ها و صاحبنظران در مجموعه خودش بود و در این راه تخصص را مدنظر قرار می‌داد. ای کاش دولت برای جایگاه کسی مثل بیطرف لااقل در معاونت وزیر پیش‌بینی‌هایی می‌کرد.
آقای کلانتری! از میان مباحثی چون دفاع ضعیف روحانی از بیطرف یا نوع دفاعیه‌های خود او یا ضعف عملکردی فراکسیون امید یا بحث سد، کدامیک از اینها بیشترین تاثیر را در عدم رای‌آوری بیطرف داشت؟
تمامی این موارد. هر یک از این موارد اگر درست انجام می‌شد بیطرف می‌توانست رای اعتماد بگیرد. دفاع آقای بیطرف می‌توانست بهتر و قوی‌تر از این صورت بگیرد، یا موافقان و مخالفان می‌توانستند بهتر و منطقی‌تر عمل کنند.
از طرفی فراکسیون امید اگر با برنامه بهتری عمل می‌کرد، جمع‌آوری ۲۰ تا ۳۰ رای بیشتر برای بیطرف اینقدرها مشکل نبود، آرای باقی وزرا -بعضا وزرای اصولگرا-نشان می‌دهد که فراکسیون اصولگرایان توانستند ۵۰ تا ۶۰ رای از سایر فراکسیون‌ها را به وزیر موردنظر خود برسانند. اگر در مجلس می‌خواستیم بر اساس شاخصه‌های مردم‌سالاری و برنامه‌داری، پاکدستی، تجربه و سوابق رای دهیم، بیطرف بالای ۲۲۰ تا ۲۳۰ رای می‌آورد.
پس مشخصا عدم رای بیطرف را سیاسی می‌دانید؟
مطمئنا بخش بزرگی از آن سیاسی بود و اگر فراکسیون امید خوب عمل می‌کرد و با فراکسیون مستقلین و اصولگرایان برای رای بیطرف تعامل انجام می‌داد، مطمئنا جهت تعیین‌کننده‌ای داشت. البته در کل باید بگویم که مجلس تعامل بسیار خوبی با دولت داشت و نباید کلیت مجلس را در همراهی با دولت نکوهش کنیم.
هیچ مجلسی تا این حد به وزرا بالای ۲۰۰ رای نداده بود. این یک نقطه قوت است، اما باید در مجلس و عرصه سیاست به‌گونه‌ای برخورد کنیم که نوع رابطه‌های ما ارزش‌ها را زیر پا نگذارد. وقتی وزیری با ویژگی‌ها و شخصیت‌های بالا پایین‌ترین رای را می‌آورد هم برای دولت و هم مجلس یک نقطه‌ضعف بزرگ است.
تا چه اندازه رای نیاوردن آقای بیطرف و رای‌آوری کسانی مثل جهرمی و وزیر کشور را باید شکست اصلاح‌طلبان تعبیر کرد؟
اجازه بدهید راجع به اشخاص صحبت نکنم، اما در نکاتی که قبلا گفتم پاسخ این سوال شما را نیز داده‌ام.
در موضوع آقای بیطرف مباحث دیگری از جمله بحث خصومت شخصی آقای عارف به‌عنوان رئیس فراکسیون امید نیز با ایشان مطرح می‌شود.
بین آقای عارف و آقای بیطرف نه تنها خصومت شخصی وجود ندارد، بلکه حتی اختلاف‌نظر هم نیست و هر دو دوستان صمیمی و همفکر و هم‌نظرند. بیشتر این ادعا ناشی از یک شایعه و برداشت غلطی است که به رسانه‌ها کشیده شده است.
نطق آقای موسوی به‌عنوان نماینده یزد در مخالفت با آقای بیطرف جای اما و اگر داشت، بسیاری گفتند اساسا مجمع نمایندگان استان یزد با حضور بیطرف مخالف است، نماینده یزد هم اعلام داشت متن مخالفت او از طرف آقای عارف و فراکسیون امید به وی داده شده بود؟
با شناختی که من از آقای موسوی دارم او به شخصه با بیطرف و وزارت او موافق بود. نطق او بیشتر از این بُعد بوده تا وی مشکلات آب یزد را مطرح کند و توقع، انتظار و گلایه‌ای که از وزارت نیرو داشته را عنوان کند تا توزیع عادلانه آب به‌عنوان یک اصل صورت بگیرد. اما ایشان چون در حوزه مخالف باید صحبت می‌کرد اکنون نگاه‌ها نسبت به موسوی نیز منفی شده است. در حالیکه او با وزارت بیطرف موافق بود.
مخالفت مجمع نمایندگان استان یزد چطور؟
در جریان آن نیستم، اما حضور موسوی به‌عنوان مخالف می‌تواند به منزله یک استراتژی برای تعدیل سخنان مخالف بیطرف نیز مطرح شود.
برخی از نمایندگان فراکسیون امید و شخصیت‌های اصلاح‌طلب پس از عدم رای‌آوری آقای بیطرف، دلیل این امر را عدم پاسخ مثبت بیطرف به مطالبات و درخواست‌های ۴نماینده در نشستی در میدان آرژانتین می‌دانند این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مجلس باید در رفتارهای خود تغییر ایجاد کند، مجلس باید محل احترام و حمایت از قانون باشد. حرمت امامزاده را باید متولی نگه دارد، بنابراین نمایندگان مجلس باید از اصول و روش‌هایی که باید در مجلس حکمفرما باشد پیروی کنند و آنچه برایش قسم خوردند را عملی کنند. برای همین مجلس باید از همین حالا آسیب‌شناسی کند.
این آسیب‌شناسی برای آن است تا بررسی شود که چه عواملی سبب شده در اظهارنظرها، تصمیم‌‌گیری‌ها، رای‌‌دادن‌ها و بعضا سوالاتی که به صحن می‌آید، منافع محلی، قومی، فامیلی، گروهی و شخصی بر منافع ملی، قانون و مقررات غلبه کند.
فکر می‌کنم عدم رای بیطرف بهانه خوبی برای آسیب‌شناسی در مجلس است و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز باید بر این موضوع بررسی و برای آینده پیش‌بینی کند تا شخصیت نماینده‌ها حفظ شود و رفتار برخی از نماینده‌ها بر رفتار و شان و شئونات مجلس تاثیر نگذارد.
- 13
- 6
