سفرهای خارجی نمایندگان و مسئولان دولتی یکی از مواردی است که همواره با حساسیت‌های زیادی از سوی جامعه مواجه بوده است. بعضا حتی برخی نمایندگان این سفرها را غیرضرور دانسته و نسبت به آنها موضع‌گیری و انتقاد داشته‌اند. تا جایی که اخیرا یکی از نمایندگان در تذکری، سفرهای خارجی همکاران خود را برای کشور هزینه‌بر دانسته و گفته است که سفرهای خارجی به یک رویکرد مسابقه‌ای تبدیل شده است و هیات رئیسه مجلس باید به این موضوع ورود کند. هر چند شاید برخی از این سفر ها در چهار چوب تعاملات پارلمانی لازم ، مفید و موثر باشند ، برخی دیگر غیر ضروری به نظر می رسند . آخرین نمونه این سفر ها سفر برخی اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس به جام جهانی فوتبال روسیه بود. انتشار خبرش واکنش‌های منفی زیادی در پی داشته است.
به نحوی که منجر به انصراف این نمایندگان از سفر به جام جهانی شده است. هر چند که این مورد اولین سفر غیرمهم نمایندگان به خارج از کشور نبوده است و آخرین نیز نخواهد بود، ولی سفرها با پول و هزینه بیت‌المال هیچ توجیه منطقی و وجدانی ندارد و علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیات رئیسه مجلس در این باره به «ابتکار» می‌گوید: قطعا طی سال جاری هیات رئیسه نظارت و ساماندهی سفرهای خارجی مجلس و دولت را در دستور کار خود قرار خواهد داد.
البته ناگفته نماند که این سفرهای خارجی که تعدادشان کم نیست، صرفا مختص به مجلس نیست و در دولت هم شاهد تعدد سفرهای خارجی هستیم. سفرهایی که گاهی با هیات همراه و بریز و بپاش‌های زیادی همراه است که نه‌تنها مربوط به این دولت و مجلس فعلی نیست، بلکه از روزگاران دور و در دولت‌ها و مجالس قبل هم روال بوده است. به حدی که محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت‌های نهم و دهم برای سفر به سازمان ملل کاروانی عظیم از خانواده و دوستان با خود در این سفر همراه کرد. موضوعی که آن زمان بازتاب‌های داخلی و خارجی فراوانی داشت.
لازمه کاهش هزینه‌های غیرضروری سفر مسئولان از جیب بیت‌المال با توجه به مشکلات اقتصادی کشور و بازگشت تحریم‌های جدید و خروج ایالات متحده از برجام و نامعلوم بودن آینده برجام، شایسته است که مسئولان و مقامات کشوری نیز شرایط فعلی را درک کرده و از سفرهای غیرضروری به عنوان ماموریت کاری به خارج از کشور بپرهیزند.
گفتنی است اخیرا دولت از خروج سالانه ۹میلیارد دلار ارز توسط مسافران به خارج از مرزها سخن گفته و تاکید دارد ۴ میلیارد دلار تراز تجاری منفی برای ایران در بخش سفرها ایجاد کرده است و سایر مسئولان دولتی نیز از سفرهای بیش از حد ایرانی‌ها به خارج از کشور گلایه می‌کنند. حتی چندی پیش عباس گودرزی، نماینده مردم بروجرد در مجلس در تذکری نسبت به سفرهای بیش از اندازه نمایندگان و همکاران خود انتقاد کرد و گفت که در این سفر رفتن که به رقابت بین نمایندگان تبدیل شده است هیات رئیسه ورود کند.
لازم به ذکر است که برخی سفرهای خارجی نمایندگان مثل دیدارهای دوستی و پارلمانی در قالب دیپلماسی عمومی ضروری است و نمی‌توان این سفرها را از پارلمان حذف کرد، ولی برخی دیگر از سفرها هستند که ضروری نیستند و برای کشور و مردم هم دستاوردی ندارند و تنها هزینه‌ای است که از جیب بیت‌المال برای یک امر غیرضروری پرداخت می‌شود. ابراهیمی نماینده مردم شازند در خانه ملت هم در این باره به «ابتکار» گفت که به جز سفرهای هیات دوستی پارلمانی و تخصصی بقیه سفرها که توسط شرکت‌ها برگزار می‌شود و سفرهایی که همراه با مراسم حج و جام جهانی فوتبال است را مناسب نمی‌دانم.
او همچنین تاکید کرد: «یک انسان در مراحل تکامل و تجربه دوست دارد ترقی کند و سفر هم یکی از راه‌های تکامل است، ولی اینکه حتما این سفر را به مسئولیتی که در مجلس داریم گره بزنیم کار شایسته ای نیست و موافق آن نیستم.»
سفرهای خارجی نمایندگان همراه با حق ماموریت
نکته جالب دیگر در این باره حق ماموریتی است که از مجلس برای این سفرهای ماموریتی به نمایندگان پرداخت می‌شود. بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس و عضوکمیته نظارت بر سفرهای خارجی نمایندگان مهرماه سال۹۶ در گفت‌وگو با آنا گفته بود: «سقف ماموریت نمایندگان ۵ روز است که روزانه ۱۳۰یورو به‌عنوان حق ماموریت به آنها پرداخت می‌شود.»
علاوه بر ضروری نبودن برخی سفرهای خارجی نمایندگان می‌توان به این نکته اشاره کرد که برخی سفرها به میزبانی شرکت‌هایی از بیرون مجلس انجام می‌شود. موضوعی که می‌تواند مشکلات بعدی به همراه داشته باشد و مثلا یک نماینده یا حتی اعضای یک کمیسیون را وامدار فلان شرکت خصوصی کند که هزینه فلان سفر خارجی آنها را پرداخته است و انتظارات و توقعاتی برای آن شرکت ایجاد کند که قطعا به صلاح نخواهد بود.
البته برخی سفرها هم هستند که مانند سفرهای دوستی پارلمانی ضرورت دارند و برخی از آنها به دعوت پارلمان کشورهای دیگر صورت می‌گیرد و میزبان خارجی دارند. همچنین برخی دیگر از سفرها هم هستند که جنبه بازدید و آموزش و یا حتی آشنایی با برخی صنایع روز دنیا دارد که نیاز است نمایندگان مطابق با تخصصشان به این سفرها بروند. ولی مسئله مورد مناقشه و انتقاد سفرهایی هستند که عایدی برای کشور ندارد و در آخر سفر کمیسیونی یا فردی نماینده؛ در حالی که هزینه‌ای را به مجلس و بیت‌المال وارد کرده است هیچ خروجی قابل دفاعی ندارد.
تاکید بر حذف این سفرها است که البته در بین برخی نمایندگان در روزهای آخر مسئولیت‌شان به رقابت تبدیل می‌شود تا مبادا دوره نمایندگی آنها تمام شود و آنها نتوانسته باشند از این سهمیه و امکان استفاده کنند. موضوعی که طبق خبرها مجلس هشتم را رکورددار سفرهای خارجی نمایندگان در بین دوره‌های دیگر کرد که البته این خبر تکذیبیه روابط عمومی مجلس را به همراه داشت.
برخی سفرها لازمه بالابردن علم و تغییر نگرش نمایندگان هستند
البته ابراهیمی، نماینده شازند درباره این نکته به «ابتکار» تاکید کرد: «به صورت کلی نمی‌توان درباره همه سفرها نظر داد ولی به نظرم سفرهایی که در قالب هیات‌های دوستی و پارلمانی اتفاق می‌افتد تبادل تجربه است و به شکلی فرد در این ملاقات‌ها دیدگاه جدیدی پیدا می‌کند و مثبت است. همچنین برخی سفرها مثل رفتن به نمایشگاه‌ها و دیدن برخی صنایع روز دنیا که بعد تخصصی دارند لازم هستند نماینده‌ای که تصمیم‌ساز است با این علم و صنایع از نزدیک آشنا شوند.»
این عضو فراکسیون امید تاکید کرد: «البته معتقدم با گذشت دو سال از عمر مجلس دهم و ورود به سال سوم چنین تجربه‌ای دیرهنگام است و باید از روزهای اول مسئولیت نمایندگان یا حتی مسئولان دولتی این سفرها انجام می‌شد تا این اشخاص دیدگاه و ایده بگیرند.» البته عبدالرضا هاشم‌زایی هم در این باره به «ابتکار» گفت که همه سفرهای نمایندگان به خارج از کشور را مفید می‌داند چرا که باعث می‌شود چیزی نو بیاموزند و تفکر و نگاه‌شان را نسبت به خیلی موضوعات اصلاح کنند.
مقامات باید به سفر بروند تا سرعت پیشرفت دنیا را ببینند و درست تصمیم‌گیری کنند
این نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به این نکته که سفر نمایندگان به خارج از کشور می‌تواند شخصی یا ماموریتی باشد، خاطرنشان کرد: «نماینده ممکن است سفر شخصی خارجی با هزینه خودش داشته باشد و جای بحث ندارد، ولی نوع دیگر سفر آنها از طریق مجلس و ماموریت کمیسیونی است که البته بیشتر به کمیسون‌های صنعتی، اقتصادی و امنیتی مربوط می‌شود و برای دیگر کمیسیون‌ها کمتر پیش می‌آید. ولی در کل هر نوع سفر و در هر قالبی را برای نمایندگان و خصوصا مقامات کشور و به ویژه روحانیون را ضروری می‌دانم. چرا که باید به سفر بروند تا ببینند دنیا در همه زمینه‌ها چقدر پیشرفت کرده است.»
شعارهای چین اقتصادی و شعارهای ما سیاسی و ایدئولوژیک است
این عضو فراکسیون امید مجلس همچنین به سفر شخصی اخیر خود به چین اشاره کرد و به «ابتکار» گفت: «از ۳۰ سال پیش تاکنون به دلیل مسئولیت‌های مختلفی که داشته‌ام با چین روابط و ارتباط کاری داشته‌ام ولی حدود ۸ تا ۱۰ سال به چین سفر نداشته‌ام. در این مدت این کشور از نظر صنعتی به طور سرسام‌آوری پیشرفت کرده.»
هاشم‌زایی به شعارهای اقتصادی چین که باعث پیشرفت اقتصادی این کشور شده است اشاره کرد و افزود: «روی تابلوهای چین در جلسات‌شان این شعار نوشته شده است که «تا سال ۲۰۳۰ باید اقتصاد اول دنیا باشیم». آنها این شعارها را باور دارند ولی ما کمتر چنین شعارهایی در کشور می‌دهیم و بیشتر شعارهای‌مان سیاسی و ایدئولوژیک است تا اقتصادی.» او این مسئله را از اهمیت زیادی برخوردار دانست و تاکید کرد که باید مسئولان تصمیم‌ساز کشور به این سفرهای خارجی بروند تا متوجه روند پیشرفت و فکر دنیا باشند و ما هم بتوانیم گامی رو به جلو برداریم.»
این نماینده چند دوره مجلس و مدیرعامل اسبق خانه مس ایران با بیان اینکه البته ممکن است نسبت به برخی سفرهای نمایندگان انتقاداتی وارد باشد» این موضوع را رد نکرد و گفت: «اگر سفرها از روی برنامه و حساب شده باشد و نمایندگانی که تا حدودی می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها موثر باشند به این سفرها بروند. پس به طور کل من همه سفرهای پارلمان را مفید می‌دانم.»
ابراهیمی در گفت‌وگوی خود با «ابتکار» با اشاره به سفر اخیر تعدادی از اعضای کمیسیون فرهنگی به جام جهانی تصریح کرد: «موافق چنین سفرهایی نیستم و بعید است خروجی خاصی برای کشور و نهاد قانون‌گذاری داشته باشد. همچنین دیدن این چند بازی فوتبال نمی‌تواند در سرنوشت ورزش ما در حوزه پارلمان کمک کند، هر چند که باید به شکلی فضای ورزش کشور را بازتر کنیم و نوع حمایت‌های‌مان حساب‌شده‌تر باشد.» او ادامه داد: «باید مافیا و رانت‌ها را از ورزش کشور دور کنیم و بتوانیم عدالت را در رشته‌های مختلف ورزشی و حتی جنسیت در ورزش بیشتر رعایت کنیم.»
در سفرهای نمایندگان باید پیامدهای اقتصادی و داخلی مدنظر قرار گیرند
علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیات رئیسه مجلس هم در این باره به «ابتکار» گفت: «درباره سفرهای خارجی قطعا باید برخی ملاحظات مثل شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه و پیامدهایی که می‌تواند در جامعه داشته باشد را مدنظر قرار دهیم. به نظر من به غیر از شرایط خاص و ضروری لازم نیست نمایندگان به سفرهای خارجی بروند.»
این عضو هیات رئیسه مجلس همچنین درباره سفرهای خارجی نمایندگان گفت: «سفرها باید به گونه‌ای باشند که بهره‌وری و کارایی مشخصی داشته باشند. البته نه‌تنها در مجلس بلکه در دولت هم باید درباره سفرهای خارجی مسئولان دقت‌نظر بیشتری داشت که از سفرهای غیرضرور و راه‌انداختن کاروان‌ها و هیات همراه که حضورشان الزامی ندارد خودداری شود. مثلا درباره همین همراهان تیم ملی فوتبال به جام جهانی معتقدم حضورشان ضروری نیست و می‌توان تعدادی از آنها را حذف کرد.»
این عضو هیات رئیسه مجلس با تاکید بر این نکته که «یکی از سیاست‌هایی که باید در برنامه جدی هیات رئیسه مجلس در یک سال جدید قرار گیرد ساماندهی و کنترل این سفرهای خارجی است»، تاکید کرد: «نظارت بر این سفرها از سوی مجلس ضروری است و اثراتی که این سفرها بر داخل کشور دارد هم باید مدنظر قرار گیرند. بنابراین در هیات رئیسه حتما بررسی می‌کنیم که سفرهای خارجی مجلس و دولت حتما در شرایطی خاص و هدفمند انجام شوند و خروجی داشته باشد و بتوانند منافع عمومی جامعه را تامین کنند.»
معصومه معظمی
- 12
- 4
