اگر جهت چرخش زمین معکوس شود!

تکراتو/ جهت چرخش زمین برای میلیاردها سال، همواره ثابت و مشابه خورشید بوده است. اما چه خواهد شد اگر جهت چرخش زمین برعکس شود؟ آیا معکوس شدن چرخش این سیاره خاکی تاثیری بر زندگی ما می‌گذاشت؟

اگر جهت چرخش زمین معکوس شود!

شمال آمریکا را بیابان خواهد پوشاند، تپه‌های شنی خشک جایگزین پهنه جنگل‌های بارانی آمازون در آمریکا جنوبی خواهد شد و از مرکز آفریقا تا خاورمیانه مملو از منظره‌های باشکوه سبز‌رنگ خواهد شد. این پیش‌بینی‌ها بر اساس یک شبیه‌سازی کامپیوتری است که ماه گذشته میلادی در اجلاس عمومی اتحادیه علوم زمین اروپا ۲۰۱۸ در اتریش ارائه شد.

مطابق اعلام دانشمندان این کنفرانس، در این شبیه‌سازی، نه تنها بیابان‌ها از برخی قاره‌ها محو و در برخی دیگر ظاهر خواهد شد، بلکه یخبندان‌های زمستانی غرب اروپا را فلج خواهد کرد. سیانوباکتری‌ها، گروهی از باکتری‌ها که از طریق فرآیند فتوسنتز اکسیژن تولید می‌کنند، در مناطقی که تاکنون نبوده‌اند، رشد خواهند کرد. در چرخه معکوس نصف‌النهاری اقیانوس اطلس (AMOC)، یک جریان اقیانوسی مهم تنظیم‌کننده آب و هوا از میان رفته و نمونه مشابه آن در شمال اقیانوس آرام نمایان خواهد شد.

در حین حرکت انتقالی زمین به دور خورشید که یک سال طول می‌کشد، سیاره ما زمین، هر ۲۴ ساعت یکبار حول محوری که قطبین آن را به هم وصل می‌کند، با سرعتی معادل ۱۶۷۰ کلیومتر بر ساعت نسب به خط استوا، می‌چرخد. جهت چرخش زمین طی حرکت انتقالی‌اش پروگرید (prograde)، یعنی از غرب به شرق است.

به عبارت بهتر اگر از بالای قطب شمال چرخش زمین را ببینید، پادساعتگرد خواهد بود. به گفته ناسا، این موضوع به غیر از سیارات زهره و ونوس، در خصوص سایر سیارات منظومه شمسی نیز صادق است.

با چرخش زمین، کشش و فشار حاصل از حرکت آن جریان‌های اقیانوسی را شکل می‌دهد. موضوعی که در کنار جریان بادهای جوی، طیفی از الگوهای آب و هوایی را در سراسر جهان بوجود می‌آورد. برای مثال، این الگوها بارش‌های فراوانی را به جنگل‌های مرطوب می‌آورند و رطوبت را از سمت مناطق کم‌باران منحرف می‌کنند.

برای مطالعه چگونگی تاثیر چرخش زمین بر سیستم آب و هوایی‌ دنیا، دانشمندان اخیرا یک نسخه دیجیتالی از چرخش زمین برخلاف جهت حرکت‌اش را مدل‌سازی کرده‌اند. به این صورت که هنگام مشاهده از بالای قطب شمال، زمین چرخش ساعتگرد دارد. این چرخش از شرق به غرب یا اصطلاحا رتروگرید (retrograde) نام دارد.

فلورین زیمن (Florian Ziemen)، محقق این پروژه از موسسه هواشناسی مکس‌ پلانک در آلمان، در ایمیلی به وب‌سایت لایوساینس گفته است: چرخش برعکس زمین همه‌ ویژگی‌های عمده توپوگرافی زمین نظیر اندازه، شکل و موقعیت قاره‌ها و اقیانوس‌ها را حفظ می‌کند. در حالی که مجموعه‌ای از شرایط کاملا متفاوت را برای فعل و انفعالات میان جریان و توپوگرافی شکل می‌دهد.

محققان در مرور کلی این پروژه گزارش کرده‌اند که این چرخش جدید جایگاه جریان‌ها و بادهای اقیانوسی را در تقابل با قاره‌ها در شیوه‌هایی متفاوت تنظیم می‌کند تا بدین طریق شرایط آب و هوایی کاملا جدیدی را در سراسر جهان بوجود آورد.

تغییر جهت چرخش زمین به دور خودش بسیاری از منظره‌هایی را که در قاره‌های مخلف وجود دارد، به طرز قابل توجه‌ای تغییر خواهد داد. اگر محور زمین حدود ۱۸۰ درجه بچرخد، چنین اتفاقی رخ‌ خواهد داد، پس طبیعی است که تصورات ما از سیاره‌مان نیز ۱۸۰ درجه متفاوت خواهد شد. (اعتبار : Shutterstock)

در راستای شبیه سازی آنکه چه خواهد شد اگر جهت چرخش زمین برعکس شود (یعنی به جای پروگرید، رتروگرید شود)، دانشمندان با استفاده از مدل زمین موسسه مکس پلانک، مسیر چرخش خورشید و در نتیجه مسیر چرخش زمین را چرخاندند و اثر کوریولیس را نیز برعکس کردند. اثر کوریولیس یک شبه نیرو است که در برابر حرکت اجسام در سطح سیارات چرخنده مقابله می‌کند.

هنگامی که این تغییرات اعمال شدند و مدلسازی چرخش زمین را در خلاف جهت نشان داد، محققان نمود تغییرات را در سیستم‌های آب و هوایی و در طول چند هزار سال مشاهده کردند. آنطور که دانشمندان در توضیح کار خود نوشته‌اند و در حال انتشار آن هستند، در نتیجه این چرخش اتمسفر و اقیانوس‌ها کماکان بر روی زمین باقی خواهند ماند.

به طور کلی، محققان دریافتند که زمینی که در خلاف جهت کنونی‌اش چرخش دارد، زمینی پاک‌تر و سبز‌تر خواهد بود. سطح بیابان‌های جهان از ۴۲ میلیون کیلومتر مربع به ۳۱ میلیون کیلومتر مربع خواهد رسید. به وسعت نیمی از بیابان‌های قبلی علفزار سبز خواهد شد و نیمی‌ دیگر نیز توسط گیاهان چوبی پوشیده می‌شود. آنطور که آنها می‌گویند، این پوشش گیاهی، جهان جدیدی بوجود می‌آورد که بیشتر از حال حاضر کربن در خود ذخیره می‌کند.

البته باید خاطر نشان کرد در مناطقی که اکنون بیابان وجود ندارد، در نتیجه چرخش معکوس زمین، بیابان بوجود می‌آید. به عنوان مثال در مناطق جنوب شرق ایالات متحده، جنوب برزیل و آرژانتین و شمال چین.

برای آقای زیمن سبز شدن صحرای بزرگ آفریقا، جذاب‌ترین تغییری است که در نتیجه مدل معکوس سیاره زمین رخ خواهد داد. او می‌گوید:

مشاهده صحرای آفریقا در این مدل به رنگ سبز، باعث شد به این موضوع فکر کنم که چرا در شمال آفریقا بیابان داریم و در جهان رتروگرید نه. این تفکر اساسی‌ترین پرسش این پروژه است که مرا به سوی خود جذب می‌کند.

جریان‌های اقیانوسی نیز تغییر جهت خواهند داد. به این صورت که دریاهای نواحی شرقی گرم و دریاهای نواحی غربی سرد می‌شوند.

در این شبیه‌سازی، چرخه معکوس نصف‌النهاری اقیانوس اطلس (یک جریان اقیانوسی که مسئول ترابری گرما به سراسر جهان است)، از اقیانوس آرام ناپدید خواهد شد. اما یک جریان مشابه و اندکی قوی‌تر در اقیانوس آرام بوجود خواهد آمد که گرما را به سمت شرق روسیه هدایت خواهد کرد.

دکتر زیمن به لایوساینس گفته است، این موضوع تا حدودی غیرمعمول بود، چرا که در مطالعه مشابه قبلی چنین چیزی رخ نداده بود. او می‌گوید: اما از آنجایی که وجود چرخه معکوس نصف‌النهاری اطلس (AMOC) در نتیجه بسیاری از فعل و انفعالات پیچیده در سیستم آب و هوایی است، دلایل بسیاری می‌تواند متوجه این تغییر باشد.

در صورت تغییر جهت جرخش زمین، جریان دریایی تغییریافته در اقیانوس آرام به سیانوباکتری‌ها اجازه می‌دهند تا بر این ناحیه سلطه داشته باشند، جایی که آنها هرگز در آن وجود نداشته‌اند.

تغییر جهت چرخش زمین به دور خودش اثرات دیگری نیز خواهد داشت: الگوهای باد جهانی تغییر خواهند کرد، در مناطق زیر استوا و دارای عرض جغرافیایی کم تغییرات دمایی رخ خواهد داد، نواحی غربی قاره‌ها سرد و مرز‌های شرقی آنها گرم خواهد شد و نیز زمستان‌ها به طور قابل توجه‌ای در جنوب غرب اروپا سردتر خواهد شد. آیا جهان را با اینگونه چرخش دوست می‌داشتید؟

تیمور خسروی