آب آلوده مازندران، از شایعه تا واقعیت  

«سرطان‌زا بودن آب مازندران صحت ندارد.» این خبر را در حالی روز گذشته حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو اعلام کرده که بسیاری از مردم ساری از کیفیت پایین آب این شهر گله‌مند هستند. به گفته آنها استفاده از سموم و کودهای شیمیایی و نیترات بالا و ساختمان‌سازی در محدوده برخی از چاه‌های آب شرب کیفیت آب این استان را به‌شدت کاهش داده است. حتی در دورانی میزان مصرف آب معدنی در مرکز استان آن‌قدر افزایش یافته بود که مسئولان آب استان را ناچار به واکنش کرد و مدیرعامل آبفا را به شورای شهر ساری کشاند.

هر چند که او به نمایندگان مردم در شورا اطمینان داد که آب ساری سالم است، اما نگرانی‌ها درباره کیفيت آب این شهر همچنان ادامه دارد.

داستان آلودگی آب مازندران از کجا آغاز شد

تنها ٢‌سال پس از انتخاب محمود احمدی‌نژاد به‌عنوان رئیس‌جمهوری علی اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران با اشاره به بررسی ‎ ٢٨٤ حلقه چاه حفر شده از مجموعه منابع آب شرب استان اعلام کرد که اکنون آلودگی شماری از منابع آب آشامیدنی استان محرز شده است. او که ساخت‌وسازهای مسکونی که در حریم چاه‌های آب را عامل اصلی آلودگی آب این استان می‌دانست، از آلودگی آب‌های تحت‌الارضی این ساختمان‌ها تا عمق ٤٠متری چاه‌ها خبر داده بود. بعد از این اتفاق آلودگی آب مازندران بر سر زبان‌ها افتاد و قصه تا همین امروز ادامه پیدا کرده است.

هر چند که وزیر نیرو حالا سعی دارد که پایان این قصه را رقم زده و آلودگی آب‌های مازندران را تکذیب کند، اما نمی‌توان تأثیر افزایش برداشت از آب‌های زیرزمینی را در کیفیت آن نادیده گرفت. حالا از افتتاح و احداث چند سد در این استان خبر داده و اعلام می‌کند که طی سال‌های آینده قسمت عمده آب شرب مردم را از آب بسیار مطلوب سطحی و رودخانه‌ها تأمین می‌کنیم. به گفته چیت‌چیان سد گلورد در‌ سال جاری یا اوایل ‌سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و سد هراز و چند سد دیگر نیز در حال احداث است.

کمبود آب دلیل وجود املاح

در ٢٠‌ سال گذشته خشکسالی گریبان ایران را گرفته و دولتمردان برای تأمین آب کشور دست به دامان آب‌های زیرزمینی شده یا به بارش‌های جسته‌و‌‌گریخته دل بسته‌اند. در شرایطی که با کمبود بارش‌های فصلی مواجه بودیم، آب‌های زیرزمینی بوده که توانسته نیاز آب مصرفی ۷۸‌میلیون نفر را تأمین کند. در این سال‌ها در حالی استفاده از آب‌های زیرزمینی اوج گرفت که بسیاری از مسئولان و البته کارشناسان نسبت به تبعات استفاده بیش از حد از آب‌های زیرزمینی هشدار می‌دادند و اعلام می‌کردند که افزایش مصرف از منابع زیر‌زمینی علاوه بر خشک‌شدن زمین، میزان املاح موجود در آب را افزایش می‌دهد؛ مسأله‌ای که مسئولان وزارت بهداشت نیز بر آن صحه گذاشته و بارها از بالابودن نیترات موجود در آب‌های زیرزمینی گله کردند.

بر اساس استانداردهای جهانی باید میزان نیترات در هر لیتر آب PPM ۴۵ باشد، اما گفته می‌شود برای آب این عدد بیش از این رقم است. آب پشت سدها نیترات کمی دارد که برای مصرف انسانی بسیار مناسب است، اما به واسطه حفر چاه‌های عمیق میزان نیترات موجود در آب‌ها بالا رفته است که آب چاه با سد تلفیق شده و در حال حاضر نیترات موجود در آب تهران بالا است. در این زمان کودکان زیر ۱۰ ‌سال باید آب کمتر از PPM ١٠ نیترات مصرف کنند، میزان نیترات بیش از این رقم در آب موجب مرگ نوزادان زیر سه ماه می‌شود. بنابراین روزانه سه‌میلیارد تومان برای تصفیه آب تهران هزینه می‌شود؛ این موضوع در حالی مطرح شد که شورای شهری‌ها پیشنهاد اختصاص هزینه‌ای را برای تأمین آب معدنی ارزانقیمت برای مصرف شهروندان دادند و گفتند كه آب لوله‌کشی برای سایر مصارف صرف شود؛ چرا که تنها یک‌درصد از آب برای شرب مصرف می‌شود.