بحران تالاب «آق‌گل» ملاير از سال ۸۸ آغاز شد؛ بحراني که روند اکولوژيک تالاب را مختل کرد و اين روند تا پايان سال ۹۴ هم ادامه يافت. سال گذشته بود که خبر وخيم‌شدن شرايط در تالاب آق‌گل در رسانه‌ها منتشر شد. خبري که واکنش سريع مسئولان را درپي داشت و آنها با سرعت اعلام کردند که شرايط تالاب را بررسي و اقدامات لازم را هم انجام خواهند داد. واکنش‌ها در ميان مسئولان و مردم تا جايي بود که نماينده مردم ملاير در مجلس از دولت خواست تا تالاب آق‌گل ملاير همانند درياچه اروميه احيا شود. از‌سوي‌ديگر در فاصله چند روز کمپين‌هاي مردمي حمايت از احياي اين تالاب به راه افتاد تا احيا مسير خود را سريع‌تر از هميشه دنبال کند تا اينکه روز گذشته مديرکل حفاظت محيط‌زيست استان همدان به خبرنگاران گفت: ۷۰ درصد برنامه عملياتي احياي تالاب آق‌گل انجام شده است.
با برداشت‌کنندگان آب برخورد مي‌شود.
محمدرضا محمدي، مديرکل حفاظت محيط‌زيست استان همدان مي‌گويد: از سال ۹۵ اقدامات براي احياي تالاب آق‌گل آغاز شد و مشکلات و راهکارها در‌اين‌زمينه مورد بررسي قرار گرفت. دراين راستا تکاليف دستگاه‌ها احصا شد و آب منطقه‌اي استان، وظيفه کنترل برداشت چاه‌هاي اطراف تالاب را برعهده گرفت. او با بيان اينکه جهاد کشاورزي برنامه تغيير کشت در تالاب را در نظر گرفت و از طريق محيط‌زيست و مقامات قضايي برخورد جدي با برداشت‌کنندگان آب تالاب در برنامه آمد، گفت: تنوير افکار عمومي ساکنان حاشيه تالاب نيز آغاز شد.
دستگاه‌هاي مربوطه، طي جلسه‌اي که در استانداري همدان برگزار شد، گزارشي از روند اقدامات ارائه کردند اما بااين‌حال، به نظر مي‌رسد شدت و تداوم اقدامات با سطح مورد انتظار فاصله دارد. ادامه رويه نامناسب کشت يونجه و فک پلمب چاه‌ها توسط صاحبان چاه‌ها، از مواردي بود که تأثير اقدامات را کاهش داد و اميدواريم دستگاه قضايي استان برخورد جدي‌تري در اين خصوص داشته باشد.
محمدي با بيان اينکه از ساکنان حاشيه تالاب به منظور کمک به حفظ و احياي تالاب کمک خواسته‌ايم، گفت: از طريق امام‌جمعه و شوراي اسلامي اسلامشهر آق‌گل و ارتباط چهره به چهره اعضاي سازمان‌هاي مردم‌نهاد با جامعه محلي براي تشريح فواید تالاب، مطالبي عنوان شده اما اين مشکل فرااستاني است و محيط‌زيست، کشاورزي و آب منطقه‌اي استان‌هاي مرکزي و همدان درباره آن وظيفه دارند.
از طريق وزارت نيرو، پيگير رفع اختلافات بين‌استاني درباره تالاب آق‌گل هستيم که هنوز نتيجه مستندي دراين‌باره به دست نياورده‌ايم. باتوجه به اينکه ۷۰ درصد برنامه عملياتي براي احياي تالاب آق‌گل انجام شده، بايد به اين ظرفيت استاني توجه بيشتري شود. او اضافه کرد: طي يکي، دو سال اخير باتوجه به بارش‌هاي نسبتا مناسب، رفتار اکولوژيک معقولي از تالاب آق‌گل ديده‌ايم و مي‌توان گفت تالاب به روند طبيعي خود بازگشته است. چشم‌انداز زيباي تالاب آق‌گل به منظور استفاده گردشگران، ظرفيت مناسبي براي گردشگري استان است که در اين خصوص به نظر مي‌رسد ورود استانداري و ميراث فرهنگي و گردشگري استان، مثمر‌ثمر خواهد بود. رويکرد جدي آب منطقه‌اي و جهاد کشاورزي براي حيات آق‌گل ضروري است.
کمپين مردمي برای نجات تالاب
تير سال گذشته اداره روابط عمومي محيط‌زيست استان همدان از راه‌اندازي کمپين مردمي با هدف احياي تالاب آق‌گل ملاير توسط اعضاي کانون رسانه حامي محيط‌زيست استان همدان خبر داد. کمپيني که فعاليت او در راستاي حمايت از تالاب و تلاش براي احياي آن به کمک مردم و مسئولان بود. کمپين «تالاب آق‌گل زنده است»، قصد دارد از طريق رسانه‌هاي مجازي، مکتوب و اينترنتي از خشکي تالاب جلوگيري کند.
تالاب فصلي آق‌گل در مساحتي افزون بر ۸۳۰ هکتار در شهرستان ملاير قرار گرفته و منبع تغذيه آن از رودخانه قره‌چاي از زيرحوزه کميجان و بارندگي‌هاي زمستانه است. قسمتي از اين تالاب در استان مرکزي قرار گرفته و به‌دليل تأمين‌نشدن حقابه تالاب آق‌گل، از سال ۸۸ با خشکي آن مواجه بوديم بااين‌حال در سال‌هاي گذشته به‌دليل بارندگي‌هاي خوب زمستانه حدود صد هکتار از آق‌گل آبگيري شد و اکنون به سرعت در حال خشک‌شدن است.
حدود ۳۱ گونه پرنده آبزي و کنارآبزي در تالاب ثبت شده است. مسئولان مي‌گويند اين تالاب يکي از مناطق شکارممنوع استان همدان است و در سال جاري چندين پرونده قضايي عليه متجاوزان به حريم آب تالاب تشکيل شده است اما با توجه به برداشت بي‌رويه از منابع آب زيرزميني در دشت کميجان و کوتاهي شرکت آب منطقه‌اي استان مرکزي درباره تأمين سالانه دو ميليون مترمکعب حقابه آق‌گل، با خشکي تالاب مواجه هستيم. دشت کميجان که تالاب در آن واقع شده است، دچار بيلان منفي آب شده و سالانه حدود ۳۵ ميليون مترمکعب افت آب را داراست و اداره کل حفاظت محيط‌زيست استان همدان، مجدانه پيگير موضع حقابه تالاب آق‌گل هستند.
تالاب آق‌گل، بزرگ‌ترين تالاب طبيعي استان همدان است. به گفته روابط عمومي محيط‌زيست استان همدان باوجود مکاتبات متعدد از سوي استاندار همدان و مسئولان سازمان حفاظت محيط‌زيست با وزير نيرو و استاندار استان مرکزي و درخواست‌هاي مکرر براي تشکيل جلسه از طرف اداره کل حفاظت محيط‌زيست استان و شرکت آب منطقه‌اي همدان براي حل موضوع تالاب، اتفاقي دراين‌باره رخ نداده و آب منطقه‌اي استان مرکزي اقدام مؤثري انجام نداده است.
برداشت‌هاي غيرمجاز آب، عامل نابودي تالاب
نماينده شبکه تشکل‌هاي محيط‌زيست همدان با اشاره به دلايل قرارگرفتن موضوع آب در صدر بحران‌هاي زيست‌محيطي و حياتي استان همدان مي‌گويد: عدم توجه به حقابه‌هاي سطحي و زيرسطحي، بي‌کفايتي مديران تا به امروز در بررسي و مطالعه چالش‌هاي مديريت آب، حفر چاه‌هاي عميق به نيت کسب آب بلااستفاده در سفره‌هاي زيرزميني، ازبين‌بردن حقابه همه رودخانه‌هاي استان همدان با ايجاد بندها و سدهاي خاکي و حتي تغيير مسير آنها، نبود برنامه مدون و مشخص حفاظت از آب و توجه به نظرات نمايندگان به جاي توجه به قوانين مدون براي مديريت آب در استان، از عوامل چالش آفرين در حوزه منابع آبي است.
به گفته محمد سوزن‌چي در استان همدان سه تالاب طبيعي به نام‌هاي «چم‌شور»، «آق‌گل» و «پيرسلمان» وجود دارد که هر سه تالاب با بحران کم‌آبي دست و پنجه نرم مي‌کنند. در فصل پاييز و زمستان با بارش باران و برف، اغلب اين تالابها جان مي‌گيرند ولي به تابستان نرسيده، از تالاب چند «ني» بيشتر باقي نمي‌ماند. با توجه به بررسيهاي انجام‌شده توسط تشکل‌هاي محيط‌زيستي استان همدان و همچنين با توجه به نظرات کارشناسان حوزه تالاب در همدان، بزرگ‌ترين چالش تالاب‌هاي همدان، موضوع رعايت‌نکردن حقابه اين تالابهاست که خوشبختانه با توجه به تغيير مديريت در اداره کل محيط‌زيست استان همدان، پيگيري براي بازگرداندن حقابه اين تالابها در دستور کار قرار گرفته است.
- 19
- 6
