گردشگری برای همه

انتخاب شعار یا نماد در دنیای صنعتی ما بیش از آنکه هدفی تجاری را دنبال کند، هدفی فرهنگی است. در حقیقت انتخاب شعار تلنگری است برای توجه بیشتر و تمرکز روی موضوعات خاص. در این راستا گردشگری هم به عنوان شاخه‌ای میان‌رشته‌ای از انتخاب شعار برای اهداف بلندمدت و میان‌مدت خود بی‌بهره نیست و هرساله برای توجه بیشتر به اجزای گردشگری و موضوعات مرتبط و کمتردیده‌شده در گردشگری از سوی سازمان جهانی جهانگردی شعاری برای روز جهانی جهانگردی (پنجم مهر) انتخاب می‌شود.

 گاهی گردشگری ابزاری برای صلح و گفت‌وگوی میان تمدن‌ها می‌شود؛ گاهی گردشگری درها را به روي زنان می‌گشاید؛ گاهی گردشگری و تنوع زیستی سرلوحه قرار می‌گیرد؛ زمانی گردشگری پیونددهنده فرهنگ‌ها می‌شود؛ گردشگری و آب: حفاظت از آینده مشترک؛ گردشگری برای همه، با اولویت توجه به معلولان و سالمندان سرلوحه همه توجه‌ها و تمرکز‌ها می‌شود. انتخاب این شعارها از دهه ٨٠ به بعد نشان‌دهنده توجه ویژه گردشگری به مقوله‌های ارتباطی آن است.میزان سفر گردشگران در نمودار‌های جهانی نشان می‌دهد که از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۹۵۰ به ۲۷۸ میلیون نفر در سال ۱۹۸۰ و یک‌میلیارد‌و ۱۸ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ رسیده است... 

انتظار می‌رود این رقم در سال ۲۰۳۰ به یک‌میلیاردو ۸۰۰ میلیون نفر برسد. با ‌گسترده‌ترشدن صنعت گردشگری در مناطق مختلف جهان، برخی از کشورهای پیشرو در این صنعت با مسائلي ناشی از آثار نامطلوب بر منابع طبیعی، محیط زیست، آلایندگی‌ها، الگوی مصرف و نظام‌های اجتماعی مواجه شده‌اند. امروزه با افزایش شمار گردشگران در سطح جهان و با هدف حفظ، حراست و حمایت از محیط زیست، ساختارهای اجتماعی، فرهنگ‌ها و آداب و رسوم، مفهوم تازه «گردشگری پایدار» مورد توجه محافل مختلف به ویژه محافل علمی قرار گرفته است. توسعه پایدار، شرط اساسی تأمین زندگی امن و پایدار است که به منظور به‌حداقل‌رساندن اتلاف منابع، تخریب محیط و بی‌ثباتی اجتماعی تلاش می‌کند.

توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای نسل کنونی را بدون به‌مخاطره‌انداختن توانایی‌های نسل‌های آینده در برطرف‌کردن نیازهایشان تأمین می‌کند. از آنجا ‌که گردشگری ارتباط مستقیم با انسان، فرهنگ و منابع دارد، مقوله‌ای به عنوان توسعه پایدار گردشگری در دهه‌های گذشته در جهان شکل گرفته است؛ توسعه پایدار گردشگری نیازمند صبر، تلاش و تعهد درازمدت است.

برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری به ‌شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی و فرهنگی نياز است که این شاخص‌ها در ارتباط با یکدیگر هستند و تأثیر متقابلی بر هم دارند. گردشگری پایدار به معنای بازدید گردشگر از یک مکان یا مقصد و آسیب‌نرساندن یا هرچه کمتر آسیب‌رساندن و به طور کل حفظ آن است.

گفته می‌شود از آنجا که هر صنعتی پیامدهایی دارد، گردشگری نیز هرگز به‌طور کامل پایدار (یا بدون اثر) نخواهد بود ولی دست‌کم می‌تواند در جهت پایدارتر و سازگارترشدن با محیط گام بردارد. اهمیت موضوع گردشگری پایدار در سطح جهان به‌ اندازه‌ای است که سال ۲۰۱۷ میلادی از سوی سازمان جهانی جهانگردی به‌عنوان سال جهانی «گردشگری پایدار: ابزاری برای توسعه» برگزیده شده است. به گفته دبیرکل سازمان جهانی گردشگری تعیین سال ٢٠١٧ به نام «سال جهانی گردشگری پایدار: ابزار توسعه» فرصتی است بی‌نظیر برای کمک بیشتر گردشگری به تحقق مفهوم پایداری (از هر سه جنبه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی) و موجب می‌شود آگاهی عمومی نسبت به ابعاد صنعتی که ارزش حقیقی آن اغلب دست‌کم گرفته می‌شود، افزایش یابد.

طالب رفاعی توضیح داده است: سازمان جهانی گردشگری در مقام آژانس راهبر و تخصصی سازمان ملل متحد در زمینه گردشگری، از سازمان‌دهی و بزرگداشت این رویداد، با همکاری تمام حکومت‌ها، سازمان‌های تخصصی مرتبط در نظام سازمان ملل، سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و سایر ذی‌نفعان استقبال شایانی می‌کند.

۱۱ درصد از آمار اشتغال (مستقیم یا غیرمستقیم) در جهان متأثر از صنعت گردشگری است. تبلیغات فراوان و آمارهای جذاب از میزان کسب درآمد کشورها و اشتغال‌زایی ناشی از گردشگری، کشورها و مناطق دورافتاده و کمترتوسعه‌یافته را هرچه بیشتر به فکر سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌اندازد. اما، برخی خبرها و آسیب‌های اکولوژی و منابع در سطح جهانی نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران و سرآمدان کشورها در حفظ و حراست از منابع گردشگری موفق نبوده‌اند و بنابراين تردیدی نیست که متولیان امور و سیاست‌گذاران با همکاری ویژه کارشناسان، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و دولتی بر استحکام و توجه به منابع گردشگری اهتمام ورزند. چراکه در آینده‌ای نه چندان دور، ابزاری برای توسعه در دست نخواهند داشت، مگر با بهره‌گرفتن از شعار گردشگری پایدار؛ ابزاری برای توسعه.

مدیرعامل هلدینگ گردشگری مارکوپولو

حسن تقی‌زاده‌انصاری