سالانه ۱۵۰۰ اصفهانی جان خود را به علت آلودگی هوا از دست می دهند

یعقوب حاجی زاده در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: در طرح جامع کنترل آلودگی هوای اصفهان که در سال ۱۳۹۲ اجرائی شد فعالیت‌هایی انجام گرفت، اما به اقرار مجریان، طرح کارآمد نبوده و تنها حدود ۵۰ درصد این طرح عملیاتی شده است. برای مثال فعالیت‌هایی در حوزه صنعت و کنترل صنایع انجام شده است. یکی از این فعالیت‌ها تغییر سوخت نیروگاه شهید منتظری از مازوت به گاز بوده که در کاهش انتشار بعضی آلاینده ها موثر بوده است.

طرح جامع آلودگی هوا بازنگری می‌شود

وی با بیان اینکه واقعیت این است که در ارتباط با آلودگی هوا مشکلات اساسی داریم، افزود: قرار است با توصیه‌های مدیرکل جدید محیط زیست استان اصفهان طرح جامع کاهش آلودگی هوا  بازنگری و به سازمان‌های ذیربط ابلاغ شود. اما لازم است در انتخاب افراد بازنگری کننده هم تجدید نظر و از نیروهای متخصص کنترل آلودگی هوا استفاده شود. هرچند که این طرح یک طرح کشوری است و کلیات آن در تیر ماه امسال به تصویب مجلس رسیده است، اما برای عملیاتی کردن آن در استان باید یک گروه کاری متخصص به روز و مرتبط ورود کنند. 

این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: دلیل موفق نبودن طرح جامع آلودگی هوا عوامل و چالش های متعددی است، مهم ترین این چالش ها ضعف ساختار حکمرانی محیط زیست و ناهماهنگی بخشی و فرابخشی آن است. در واقع محیط زیست توان تقبل تمام مسوولیت های این طرح  و هماهنگی سازمان ها را ندارد و سازمان ها به تعهدات خودشان عمل نمی‌کنند. در این طرح باید نقش تمام وزارتخانه ها، سازمان ها، مردم و سمن ها مشخص شود و الزامات قانونی اجرا و نظارت بر اجرا را داشته باشد. ساختار حکمرانی این طرح خیلی ضعیف بوده و لازمه آن تقویت و حمایت طرح در سطوح ملی و رده های بالایی مدیریت کشوری است.

حاجی زاده تصریح کرد: زمانی که آلودگی هوا به عنوان یک بحران مطرح می شود و حتی در بعضی از روزها از حد بحران هم می گذرد، باید در تدوین قوانین بازدارندگی و کنترل انتشار و ساختار اجرائی آنها بازنگری شود. از طرف دیگر ناکافی بودن و ضعف آموزش های زیست محیطی و ناهماهنگی بخشی و فرابخشی در اجرای آموزش های همگانی کاملا مشهود است. باید با همکاری دانشگاه ها و موسسات آموزشی، رسانه ها و سازمان محیط زیست، بسته های آموزشی برای صدا و سیما و رسانه های پر مخاطب تهیه و مداوم پخش شود.

مردم خود را مسئول کنترل آلودگی هوا نمی دانند

وی اظهار کرد: امروز نگرش جامعه و عموم مردم بر این است ما مسئول کنترل آلودگی هوا نیستیم. چرا این تفکر هست چون ما راه های ایجاد آلودگی و میزان واقعی آلاینده ها و اثرات آن بر سلامت را برای مردم بیان نمی کنیم و نقش آنها را در کاهش آلودگی توضیح نمی دهیم. وقتی مردم با واقعیت آشنا نیستند برای رفع آن مشکل کمکی نمی کنند. این در حالی است که مردم حق دارند بدانند هوایی که تنفس می کنند چه میزان آلودگی و چه عواقبی بر سلامت آنها و نسل آینده دارد. زمانی که مردم متوجه باشند سالانه ۳۳ هزار نفر در کشور به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند و در اصفهان سالیانه حدود ۱۵۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می شوند آن موقع برای رفع آلودگی همگان کمک می کنند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده پیشگیری از بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاکید کرد: باید همه رده های جامعه حقیقت را بدانند، مردم باید متوجه باشند آلودگی هوا باعث افزایش سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی، چشمی، تنفسی، پوستی، مغزی، روانی و معلولیت ذهنی یا جسمی می شود. سازمان های رسمی مسئول در کشور باید به همه به طور دقیق و درست کیفیت هوای تنفسی را اعلام کنند. آلودگی هوا حد و مرز و رده های اجتماعی نمی شناسد، هوا تنها نعمت خدادادی است که فقیر و غنی رئیس و مرئوس همه به طور یکسان از آن بهره مند هستند. باید مردم در کنار مسئولان واقعیت ها را بدانند تا یک بسیج همگانی برای رفع این معضل ایجاد شود.

۲۵ درصد واحدهای صنعتی استان پروانه ندارند

حاجی زاده با اشاره به اینکه امروز با موضوع عدم کنترل آلودگی هوا مواجه هستیم و این یک چالش بزرگ محسوب می شود، گفت: صنایع باید در خروجی های خود سیستم تصفیه هوا داشته باشند که ندارند. وضعیت آلودگی هوای اصفهان خاص است. از نظر سطح آلودگی با تهران در رقابت هستیم و حتی برخی از روزها میزان آلایندگی اصفهان بیش از تهران است. وقتی ۱۰ هزار واحد صنعتی در اصفهان وجود دارد و زمانی که ۱۴۰ هزار واحد صنعتی داریم که ۲۵ درصد آنها پروانه ندارند. زمانی که بیش از یک میلیون موتورسیکلت در اصفهان در حرکت است کنترل آلودگی هوا سخت تر می شود، چراکه موتورسیکلت چهار برابر یک خودرو آلاینده منتشر می کند.

وی ادامه داد: شرایط توپوگرافی شهر اصفهان به گونه ای است که ۲۷۰ درجه این شهر را کوه ها محاصره کرده اند و به همین دلیل میزان جابه جایی هوا بسیار اندک است. طبیعت هم برای رفع آلودگی هوا به ما کمک نمی کند. در تمام روزهای سال میزان زیاد انتشار آلودگی را داریم، اما در روزهایی که سرعت باد زیاد است و وارونگی دمائی هم نیست آلاینده ها به خوبی پخش و رقیق سازی می شوند و این دلیل بر کنترل انتشار آنها در روزهای سالم نیست.

در فعالیت های خود شایستگی را فراموش کرده ایم

این متخصص کنترل آلودگی هوا با اشاره به اینکه اخیرا شهرداری هزینه گزاف طرحی را متقبل شده است که سهم منابع انتشارآلودگی هوا را در اصفهان مشخص می کند. امیدوارم نتایج این طرح در برنامه ریزی ها و الویت دهی آنها کمک کند اما واقعیت این است که مشابه این طرح ها در شهرهای مشابه کشور مثل تهران سال هاست که انجام شده و هر سال هم به روز می شود، می توانستیم از نتایج آنها استفاده کنیم.

نتایج این طرح ها معجزه نخواهد کرد فقط در الویت دهی برنامه ها به ما کمک می کند، در حالی که مشکل اصلی روند اجرای این برنامه های کنترلی است. یکی از دلایل عمده عدم موفقیت طرح ها این است که متاسفانه در کارها شایستگی را فراموش کرده ایم و بیشتر رابطه ای عمل کنیم . برای کنترل آلودگی هوا باید طرح های جامع با مشاوره متخصصان کنترل آلودگی هوا وضع شود و مصوبات به صورت جامع در سطح کشور اجرا و اعتبارات لازم تخصیص داده شود.

حاجی زاده یادآور شد: از نظر منابع ایجاد آلودگی ۸۵ درصد آلودگی شهر تهران متعلق به منابع متحرک است. مثل اتوبوس ها، کامیون ها، خودرها شخصی و موتورسیکلت ها، در اصفهان هم چیزی شبیه همین آمار را خواهیم داشت یا احیاناً تا ۵ درصد کمتر از این مقدار، چراکه انتشار آلودگی از وسایل نقلیه بسیار زیاد است و حتی آلودگی از طریق صنایع اصفهان را تحت سیطره خود قرار داده است.

وی تصریح کرد: ارایه آمار واقعی بیماری ها و شناخت آن ها در استان و ارائه آمار دقیق از کیفیت هوا و بیماری های ناشی از آن، ایجاد مدیریت یک پارچه و قانونمند، همسویی تمام سازمان ها با محیط زیست برای اجرای شدن قوی قوانین، تخصیص اعتبار ویژه  برای توسعه حمل و نقل عمومی ( توسعه حمل و نقل اصفهان حتی یک دهم تهران هم نیست)، بهبود کیفیت سوخت ( باید پوشش صد درصد سوخت یورو ۴ ، حتی شیفت به یورو ۵ ) از جمله طرح هایی است که باید در اولویت اجرائی برای کاهش آلودگی هوا باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده پیشگیری از بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: تجدید نظر قوانین کشوری در صدور گواهینامه رانندگی، تجهیز جایگاه های سوخت بنزین و نفت و گاز به سیستم برگشت بخارات. بخش اعظمی از آلودگی های آلاینده های آلی فرار هستند که در هوا پایش نمی شوند.

این آلاینده ها سرطان زا هستند و سر دسته آن ها بنزن است. در برنامه های قبلی این موضوع تدوین شده، اما اجرایی نشده است، نصب مبدل های کاتالیزوری و فیلترهای دوده به خودرو ها باید جدی گرفته شوند. باید سیستم موتور اتومبیل ها ارتقا  پیدا کند و از این مبدل ها در خودروها استفاده شود. موتورهای برقی باید جایگزین موتور سیکلت های کاربراتوری شود و خرید و فروش و توزیع این موتور سیکلت ها باید کنترل شود.

کنترل آلودگی هوا نشدنی نیست

حاجی زاده تاکید کرد: کنترل آلودگی هوا نشدنی نیست. لندن و مکزیکوسیتی از آلوده ترین شهرهای دنیا بودند ولی با مدیریت صحیح امروز هوای پاکی دارند.این کار سختی نیست با علم، تکنیک و پشتکار مالی و اجرایی شدنی است. امروز فقط نباید به کنترل صنایع که نقش ۱۵ درصدی در آلودگی هوا دارند متمرکز شد، البته باز به نصب سیستم های تصفیه هوا در صنایع تاکید دارم، باید به کنترل انتشار از خودروها بیشتر توجه شود که مشکل اصلی است.

وی خاطرنشان کرد: فرهنگ زیست محیطی در جامعه کمتر وجود دارد، باید سبک زندگی را محیط زیستی کنیم و در مصرف انرژی صرفه جویی کنیم. فرهنگ ترافیک را باید به مردم به صورت همگانی آموزش دهیم و این بخش باید در آزمون های گواهینامه رانندگی لحاظ شود. معاینه فنی خودروها باید یکپارچه شود و مراکز معاینه از نظر تجهیزات الزامات را برآورد کنند و سفت و سخت پایش و بر خط کنترل شوند.