«تعطیلات زمستانی» به توزیع درآمدهای گردشگری در کشور منجر می‌شود؟

شواهد نشان می‌دهد تعطیلات متراکم به خودی خود نمی‌تواند به توسعه و توزیع گردشگری کمک کند.

طرح تعطیلات زمستانی که درنظر دارد یک تعطیلات تجمیع شده دیگر را بهتقویم کشور اضافه کند، با انگیزه سبک شدن بار سفر در نوروز و توزیع گردشگری، سال ۹۲ از سوی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگریبه هیات دولت داده ‌شد و پس از چند سال با آلودگی‌های پی در پی و تعطیلات اجباری مدارس در زمستان، هیات دولت کارگروهی برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها با اصلاح طرح تقویم آموزشی کشور، پیشنهاد داد و همزمان نیز لایحه «لغو قانون بازگشایی مدارس در اول مهرماه» را با قید دو فوریت برای طرح مجلس تصویب کرد

تا وزارت آموزش و پرورش هم طرح «تقویم جدید آموزشی کشور» را با توجه به خصوصیات اقلیمی مناطق مختلف کشور تهیه کند و پس از تایید در آن کارگروه برای تصویب به هیأت وزیران ارائه کند. در این زمینه چندی پیش علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهوری نیز خبر از طرحی داد که براساس توافق با آموزش و پرورش مدارس از ۱۵ شهریور کار خود را آغاز می‌کنند و در نیمه دوم دی ماه ۱۵ روز تعطیلات برای دانش‌آموزان در نظر می‌گیرند. این اتفاقات در شرایطی در حال رخ دادن است که بسیاری از فعالان این حوزه معتقدند نه تنها طرح تعطیلات زمستانی برای رونق گردشگری کارآمد نیست، بلکه در حوزه آموزش و پرورش نیز کارآمدی لازم را نخواهد داشت. با این وجود تعدادی از صاحب‌نظران حوزه گردشگری بر این عقیده هستند که تعطیلات زمستانی یک طرح موثر در زمینه رونق گردشگری خواهد بود.

موافقان چه می‌گویند؟

فاصله جغرافیایی زیاد جنوب کشور نسبت به نقاط دیگر ایران موجب شده عده‌ای بر این عقیده اتفاق نظر داشته ‌باشند که تعطیلات دو روزه آخر هفته نمی‌تواند از نظر زمانی برای سفر به جنوب به صرفه باشد. غلامحسین غلامعلیان، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی آبادان در این زمینه به «دنیای‌ اقتصاد» می‌گوید: «کارشناس‌ها تاکید دارند که تعطیلات زمستانی موجب می‌شود کسانی که قصد سفر دارند، چند روز از تعطیلات‌شان را به شهرهای جنوبی مانند آبادان اختصاص دهند.»

 با این همه، نبود زیرساخت‌های لازم جهت ورود گردشگر در ایام تعطیلات زمستانی مانند ایام نوروز موجب می‌شود تا این نگرانی پیش بیاید که گردشگران با مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا، گرانی، کمبود محل اقامت و... روبه‌رو شوند. اما غلامعلیان می‌گوید گردشگر است که با خودش زیرساخت را می‌آورد: «کشورهایی که گردشگری قویی دارند از ابتدا اینگونه نبوده‌اند. به‌عنوان مثال ترکیه تا ۲۰ سال پیش گردشگری نداشت؛

اما به مرور تعداد گردشگرهایش اضافه شد و زیرساخت‌ها نیز با سرمایه‌های گردشگران ساخته شدند.» او درباره گرانی‌هایی که در زمان پیک سفر پیش می‌آید نیز توضیح می‌دهد: «قیمت‌ها با تغییر روزهای تعطیلات کاهش نمی‌یابند. سال‌هاست بسیاری از مردم برای تعطیلات دو روزه و آخر هفته به شمال کشور سفر می‌کنند؛ آیا این موضوع بر کاهش قیمت‌ها اثر گذاشته‌ است؟ در حال حاضر نیز به دلیل بالا بودن قیمت هتل‌ها در آبادان کسانی که به این شهر سفر می‌کنند معمولا اتاقی در هتل رزرو نمی‌کنند؛ بلکه یا در خانه اقوام هستند یا با اقامت در چادر، شب‌های خودشان را سر می‌کنند.»

در عین حال، افت آموزشی در مدارس جنوب کشور به دلیل وجود تعطیلات زمستانی از جمله مواردی است که گفته می‌شود ممکن است از این نظر به دانش‌آموزان جنوبی لطمه وارد کند. مصطفی موسوی، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق خرمشهر در گفت‌وگو با «دنیای‌ اقتصاد» می‌گوید: «از آنجا که شهرهای جنوبی کشور از نظر آب و هوایی زودتر از استان‌های دیگر کشور وارد فصل گرما می‌شوند، مدارس در شهرهای جنوبی زودتر تعطیل می‌شود و از طرف دیگر شروع مدارس همان اول مهرماه است. اگر تعطیلات زمستانی به وجود آید موجب می‌شود تا میزان تعطیلات مدارس جنوب در کنار تعطیلات بر اثر وجود گرد و غبار و... افزایش چشمگیری داشته‌ باشد و در این شرایط کتاب‌های درسی تمام نخواهد شد. اگر تدبیری برای این موضوع اندیشیده شود تعطیلات زمستانی می‌تواند برای شهرهای جنوبی مناسب باشد.»

 به عقیده موسوی زیرساخت‌های گردشگری خرمشهر برای جذب گردشگر مناسب است: «خرمشهر در ایام نوروز یک میلیون گردشگر را پذیراست و می‌تواند در ایام تعطیلات دیگر نیز این میزان گردشگر و حتی بیشتر را بپذیرد. در حال حاضر هتل و خانه‌مسافر در این شهر وجود دارد و البته قیمت‌ها تا حدودی به دلیل افزایش ورود گردشگر عراقی گران‌تر شده‌ است؛ اما باز هم قیمت‌ها به گونه‌ای نیست که گردشگران داخلی از پس پرداخت آن برنیایند.»

مخالفان چه می‌گویند؟

اما در همین حال، مخالفان این طرح بر این عقیده هستند که این اتفاق باعث خواهدشد تا در سال به جای آنکه یک بار شاهد هجوم نامناسب گردشگر در تعطیلات نوروز باشیم، با هجوم دوباره مسافران در بازه تعطیلات زمستانی نیز روبه‌رو شویم که معضلات خاص خود از جمله ترافیک، آلودگی هوا، گرانی خدمات و... را در بردارد.  علی‌اصغر ظریف‌کار، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی شیراز در این زمینه به «دنیای ‌اقتصاد» می‌گوید:

«تعطیلات پایان هفته یک قاعده بین‌المللی است که ایران و چند کشور معدود دیگر جزو استثناهای تعطیلات آخر هفته یک روزه هستند. اگر بخواهیم تاثیرات مثبت تعطیلات آخر هفته را در کنار تعطیلات زمستانی بسنجیم باید بگوییم تاثیر تعطیلات آخر هفته ۱۰۰‌درصد و تعطیلات زمستانی ۱۰‌درصد خواهد بود.» او ادامه می‌دهد: «۵۲ هفته در سال داریم که اگر دو روز این هفته‌ها تعطیل باشد، بخش قابل قبولی از این تعداد روزها در فصل زمستان خواهد بود که باز هم می‌تواند به‌عنوان تعطیلات زمستانی به حساب ‌آید.

در این شرایط به‌عنوان مثال یک خانواده به انتخاب خود یک هفته را انتخاب می‌کند، چند روز قبل از تعطیلات را مرخصی می‌گیرد و عزم سفر می‌کند.  به این ترتیب، نه با بار ترافیکی مواجه می‌شوند و نه گرانی خدمات گردشگری مانند رستوران، مجتمع گردشگری و اقامتگاه‌ها. در صورتی که در تعطیلات زمستانی چون بازه زمانی مشخصی دارد، باز با تراکم سفر مواجه خواهیم‌ شد.»

به گفته ظریف‌کار چون یک سرمایه‌گذار در بخش گردشگری در نهایت دو ماه از سال را می‌تواند کسب درآمد کند و مجبور است هزینه ۱۲ ماه سال را بپردازد، برای آنکه ضرر نکند مجبور است تا هزینه خدماتش را در یک بازه کوتاه بالاتر ببرد. اما اگر روزهای تعطیل توزیع شود و خانواده‌ها و مسافران در طول سال تصمیم به سفر داشته ‌باشند؛ این خدمات توزیع می‌شود و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط یک گردشگر که ممکن است با هزینه بالا یک بار توان سفر داشته ‌باشد در طول سال با همان هزینه می‌تواند دو بار در سال سفر کند. همین موضوع نتیجه‌‌اش رونق گردشگری خواهد بود.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی شیراز با انتقاد از تصمیمات دولت و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌گوید: «در حال حاضر با وجود آنکه اکثر کشورهای دنیا دارای تعطیلات دوروزه هستند، دولت این عمل را ریسک می‌داند؛ در صورتی که وقتی تجربه کشورهای دیگر را ببینیم این عمل ریسک محسوب نمی‌شود. دولت به این کار علاقه ندارد، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز موافق این موضوع نیست.»  ظریف‌کار تاکید می‌کند: «به هر حال باید این موضوع را بدانید که هیچ سرمایه‌گذاری بابت ۱۰ روز تعطیلات زمستانی سرمایه‌اش را برای ساخت هتل، رستوران و مجتمع گردشگری وارد این حوزه نمی‌کند و با این ۱۰ روز گردشگری جنوب کشور رونق نخواهد یافت. چون معلوم نیست در این تعطیلات همه مسافران نیت سفر به جنوب کشور را داشته ‌باشند و ممکن است مقاصد سنتی خود را برای سفر انتخاب کنند.»

توزیع سفر از جمله مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند به رونق گردشگری کمک کند؛ اتفاقی که باعث می‌شود تا به مرور گردشگران بیشتری قصد سفر داشته ‌باشند. در نتیجه موجب ایجاد اشتغال پایدار در تمام ایام سال، ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و کاهش ازدحام سفر در تاریخ‌های خاص اوج سفر در طول سال می‌شود. به نظر می‌رسد تعطیلات پایان هفته می‌تواند در این توزیع سفر و امکان انتخاب روزهای سفر از سوی گردشگران کمک بهتری نسبت به تعطیلات زمستانی داشته ‌باشد.کارشناسان اقتصادی معتقدند تعطیلات زمستانی تنها زمانی توجیه منطقی خواهد داشت که در گام نخست ساماندهی تعطیلات کشور، دوروزه شدن تعطیلات آخر هفته به رسمیت شناخته شده باشد و سپس در گام‌های بعدی چنانچه به ارکان مختلف کشور آسیبی نرسد، تعطیلاتی از جمله تعطیلات زمستانی تعریف شود.

آزاده باقری