براساس آمارهای جهانی، تعداد گردشگرانی که در سال ۱۹۵۰ میلادی به کشوری خارجی سفر کردند ۲۵ میلیون نفر بوده و این رقم طی تنها ۶۶ سال پس از این تاریخ به ۲/ ۱میلیارد نفر رسیده است که پیرو آن بر درآمدهای حاصل از صنعت سفر نیز با همین ضرباهنگ افزوده شده است. اما در کنار این شتاب سرسام‌آور، آنچه گردشگری را به‌عنوان یک حوزه اقتصادی برای بسیاری از کشورها جذاب کرده ظرفیت‌هایی است که به واسطه توسعه آنها، یک کشور می‌تواند در ابعادی قابل توجه بر تولید ناخالص داخلی خود بیفزاید و به رشد اقتصادی پایداری دست یابد.
اخیرا نیز سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در گزارشی با عنوان «گردشگری برای توسعه» بر این موضوع تمرکز ویژه‌ای کرده و از اهمیت گردشگری و ظرفیت‌های موجود در آن برای توسعه اقتصادی سخن به‌میان آورده است. «رشد پایدار اقتصادی» در جهانیکی از مهمترین اهداف هفده‌گانه توسعه پایدار است که سازمان ملل متحد و سازمان جهانی گردشگری بارها تاکید کرده‌اند حوزه گردشگری یکی از جدی‌ترین بسترهایی است که از طریق آن می‌توان به این مهم دست یافت. براساس گزارشUNWTO، برای آنکه گردشگری بتواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار شود، باید مقدمات و زمینه‌هایی برای توسعه آن در کشورهای جهان مهیا شود.
به‌باور این نهاد عالی بین‌المللی در زمینه گردشگری علاوه بر جذاب بودن مقاصد سفر و بهره‌مندی از مواریث طبیعی، فرهنگی و تاریخی، عواملی که زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار از طریق گردشگری می‌شوند، «شبکه‌ای از زنجیره‌های تامین پویا»، «محیط کسب‌وکار مطلوب»، «تعاملات گسترده»، «توجه به فناوری و نوآوری»، «سامانه‌های دقیق آمارگیری و اندازه‌گیری شاخص‌های گردشگری» و «جلب مشارکت جمعی در جامعه» هستند. این مساله برای ایران نیز که به‌صورت قابل ملاحظه‌ای به صادرات نفتی تکیه دارد قابل توجه است؛ جایی که مناسبات و مناقشات بین‌المللی و تحریم‌ها ممکن است به‌ناگهان حجم صادرات و ارزآوری کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد، تمرکز بر حوزه‌های مطمئنی همچون گردشگری که از بین حوزه‌های اقتصادی، به نسبت کمترین ترکش را از تحریم‌ها دریافت می‌کند، ضروری به‌نظر می‌رسد.
زمینه‌ای برای رشد پایدار اقتصادی
امروز صنعت سفر و گردشگری نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. براساس گزارش UNWTO، آنچه موجب می‌شود بتوان از طریق توسعه گردشگری به رشد اقتصادی پایدار دست یافت، سازوکار درآمدزایی و توزیع ثروتی است که در ذات این صنعت نهفته است. بخش عمده‌ای از کسب‌وکارهای فعال در صنعت گردشگری، با توریست‌ها و مردم عادی سروکار دارند و از طریق آنان درآمدزایی می‌کنند؛ به‌همین دلیل توسعه و رشد این کسب‌وکارها در گرو رضایت این مراجعان است که ماحصل امر، بهبود فضای کسب‌وکار است. همچنین این صنعت با جلب مشارکت افراد در جوامع محلی و اشتغال‌زایی برای آنان، موجب توزیع یکدست و عادلانه‌تر ثروت در سطح جامعه می‌شود و به پایداری این جوامع محلی کمک قابل توجهی می‌کند.
به‌علاوه، این حوزه با به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین برای گسترش ارتباطات زمینه‌ساز نوآوری‌ها و توسعه زیرساخت‌ها نیز می‌شود که این موارد نقشی کلیدی برای تحقق رشد اقتصادی پایدار دارد. در همین خصوص سازمان جهانی گردشگری، به آمارهای جهانی اقتصاد گردشگری نیز استناد می‌کند. مطابق گزارش‌های آماری، برآورد شده در سال ۲۰۱۶ مجموع سهم گردشگری از کل تولید ناخالص داخلی جهان، ۶/ ۷هزار میلیارد دلار آمریکا بوده که بیش از ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان در این سال است. از این رقم، ۳/ ۲هزار میلیارد دلار آن مستقیما از گردشگرانی که در سال ۲۰۱۶ سفر داشتند حاصل شده که به‌تعبیری مشارکت مستقیم گردشگری در تولید ناخالص جهانی خوانده می‌شود؛ باقی این رقم که سهم بیشتری هم دارد، عایدی شغل‌ها و کسب‌وکارهایی بوده که مستقیما در حوزه گردشگری فعالیت ندارند، اما توریسم زمینه‌ساز درآمدزایی برای آنها بوده است.
چشم‌انداز آینده
در این گزارش به افزایش سفرهای بین‌المللی و درآمدهای حاصل از سفر گردشگران تاکید ویژه و این امر خاطرنشان شده که با توجه به این روند روزافزون، کشورها می‌توانند سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی خود و رشد اقتصادی حاصل از آن را افزایش دهند. سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۳۰ تعداد گردشگران در جهان از رقم کنونی ۴/ ۱میلیارد نفر به ۸/ ۱میلیارد نفر افزایش پیدا کند و در تحلیل بازارها و مقاصد جزئی‌تر نیز آینده امیدوارکننده‌ای برای گردشگری خاورمیانه برآورد می‌کند. این گزارش با تحلیل الگوی رشد صنعت گردشگری کشورها تصریح می‌کند که نکته جالب درخصوص رشد جهانی گردشگری، سرعت رشد این حوزه در کشورهای در حال توسعه است که به‌طور میانگین نرخ رشد آنها در گردشگری ۲ برابر نرخ متوسط رشد گردشگری در کشورهای توسعه‌یافته است.
نوید شکراللهی
- 19
- 1
