چرا سقوط دلار به کاهش قیمت گردشگری ایرانیان کمکی نکرده است؟

سقوط نرخ دلار کمکی به گردشگری نکرده است، سقوطی که بخش عظیمی از آن به اخبار و هیجان بازار باز می‌گردد با این حال این شوک ارزی هم نتوانسته قیمت بلیت هواپیما را کاهش دهد و همچنان قیمت‌ها روند صعودی را طی می‌کنند.

این روزها با توجه به شرایط کنونی جامعه دیگر کسی رغبتی برای سفر کردن ندارد، چرا که شرایط حاضر جامعه به صورتی پیش می‌رود که مردم بیشتر به فکر سیر کردن شکم خود هستند و سفر را در اولویت زندگی خود قرار نمی‌دهند. اما باید گفت داشتن چنین تفکری برای ادامه زندگی خوشایند نیست چرا که نباید به گردشگری فقط از بعد اقتصادی توجه کرد، همچنین اگر همه مردم چنین دیدی نسبت به سفر رفتن و گردشگری داشته باشند فرهنگ را قربانی اقتصاد می‌کنند و قطعا با داشتن چنین نگاهی لطمه سنگینی به فرهنگ وارد می‌شود.

گرانی بلیت هواپیما، افزایش نرخ ارز مسافرتی و کاهش ارزش ریال یکی از دلایلی است که باعث شده طی چند ماه اخیر آمار سفر رفتن ایرانیان چه به مقاصد گردشگری داخلی و چه به کشورهای خارجی کاهش یابد. اما گرانی بلیت هواپیما یکی از مهمترین عوامل بی‌رغبتی ایرانیان به سفر است چرا که از زمان نوسانات نرخ ارز، نه تنها نرخ بلیت‌های سفرهای خارجی با افزایش ۱۰۰ درصدی مواجه شده بلکه این افزایش قیمت دامن سفرهای داخلی‌ را هم گرفت است.

بالا رفتن قیمت بلیت برای سفرهای داخلی به گونه‌ای است که نرخ بلیت پرواز تهران ـ مشهد در ارزان‏ترین حالت آن هم در ساعات صبحگاهی روزهای میانی هفته که از کمترین استقبال برخوردار است، ۱۹۹ هزار تومان به فروش می‌رسد که این بالارفتن نرخ بلیت به صورت کلی برای تمامی مقاصد داخلی با ۶۰ درصد افزایش روبه‌رو بوده است.

اما سوالی که شاید ذهن اغلب گردشگران را به خود مشغول کرده این باشد که گرانی بلیت هواپیما از کجا نشات گرفته و چرا با وجود یک هفته کاهش نرخ دلار به قیمت‌های گذشته بازنگشته است؟

برای پاسخ دادن به این سوال اول باید بدانید که بلیت‌های هواپیمایی یا هر وسیله نقلیه‌ای که شما با آن قصد سفر کردن را دارید بر چه اساسی محاسبه می‌شود. نرخ بلیت‌های هواپیمایی ارتباط مستقیمی با قیمت سوخت هواپیما دارد. سوخت هواپیما یکی از گران‌ترین قسمت‌های هزینه بلیت هواپیما است و هر هواپیمایی نیاز به مقدار متفاوت سوخت دارد که قیمت تمام شده آن برای هر بار رفت و برگشت از یک مبدا به یک مقصد بر روی بلیت هواپیما محاسبه می‌شود.

بعد از آن هزینه خدمات مسافر و چمدان در فرودگاه‌ها و هواپیما، خدمات هواپیمایی شامل آب و غذایی که مسافران در طول سفر دریافت می‌کنند، حقوق کارکنان، خدمه و خلبان، استهلاک هواپیما، بازیابی و تبلیغات و هزینه ناوبری هوایی و پشتیبانی هواشناسی در قیمت تمام شده بلیت‌ها نقش دارند. اما چه ارتباطی میان دلار و افزایش قیمت بلیت هواپیمایی وجود دارد؟

امیرپویان رفیعی شاد، دبیر و عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران در پاسخ به این سوال به «ابتکار» می‌گوید: «هزینه قطعات و زیرساخت‌هایی که مربوط به هواپیما می‌شود مثل تامین قطعات و چک‌هایی که برای هواپیما انجام می‌شود تماما از اجناس وارداتی است و طبیعتا با افزایش نرخ دلار این هزینه‌ها افزایش می‌یابد. او می‌گوید: هر ساعت پرواز در دنیا یک رنج قیمتی دارد که رنج قیمتی آن حدود ۵۰ دلار است و اگر هدف این باشد که ۵۰ دلار را با نرخ دلار آزاد محاسبه کنیم متوجه می‌شویم که قیمت بلیت هواپیما آنچنان هم بالا نیست.»

البته نمی‌توان مدعی بود که گرانی بلیت هواپیما تنها یک دلیل دارد چرا که عوامل دیگری هم در این راستا دخیل هستند عواملی مانند افزایش سه تا شش برابری عوارض خروج و موضوعات این چنینی که دست در دست هم دادند تا گردشگری از وضعیت خوشایندی برخوردار نباشد. علاوه بر نکاتی که گفته شد یکی دیگر از دلایل گرانی بلیت هواپیما را وجود پروازهای چارتری می‌توان عنوان کرد که بر این اساس ۳۰ درصد فروش بلیت پروازهای داخلی به صورت چارتری است که در افزایش نرخ بلیت پروازها موثر است.

در پی وضعیت نامطلوب گردشگری و گرانی بلیت هواپیما طی چند روز گذشته خبر‌هایی حاکی از پایین آمدن قیمت دلار به گوش رسیده است، اما باز هم قیمت بلیت هواپیما تغییری نکرده به گونه‌ای که می‌توان گفت پایین آمدن قیمت دلار در ایران هم نتوانسته به گردشگری کمک کند. رفیعی شاد دلیل اصلی عدم تاثیر کاهش نرخ دلار در نرخ بلیت‌های هواپیمایی را عدم ثبات قیمت ارز عنوان می‌کند و می‌گوید: «اگر کاهش قیمت دلار به ثبات برسد می‌توانند برای پایین آمدن قیمت بلیت هواپیما اقدامی صورت دهند اما چون نرخ دلار با ثبات روبه‌رو نیست، طبیعتا عدم ثبات قیمت دلار باعث شده تا قیمت بلیت هواپیما تغییری پیدا نکند.

رفیعی شاد درباره تفاوت نرخ بلیت هواپیما برای سفرهای داخلی و خارجی می‌گوید: «نرخ بلیت هواپیما برای سفرهای خارجی و داخلی به یکدیگر کاملا مربوط می‌شود برای مثال باید گفت قطعات هواپیما برای سفرهای داخلی یا خارجی متفاوت نیست تنها بخش متفاوت این موضوع هزینه‌های عمده‌ای است که فرودگاه‌های بین‌المللی به صورت ارزی دریافت می‌کنند در ایران هم تا حدودی وجود دارد، اما در ماهیت قضیه همان خدمات ارائه می‌شود و نمی‌توان سفرهای داخلی را از سفر خارجی تفکیک کرد. او می‌گوید: اگر دولت بسته‌های حمایتی خود و ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی را به شرکت‌های هواپیمایی ارائه دهد قطعا قیمت بلیت هواپیما هم کاهش می‌یابد و به قیمت قبل بازمی‌گردد چرا که با افزایش قیمت بلیت هواپیما گردشگران دیگر استقبالی برای سفر رفتن ندارند، در این صورت دفاتر گردشگری هم آسیب بیشتری از امروز خواهند دید.»

با توجه به اهمیت سفر برای گردشگران ایرانی اما دولت در این راستا اقدامی انجام نداده است. حدود ۲ ماهی از نامه علی اصغر مونسان معاون اول رئیس‌جمهوری مبنی بر تشکیل «فوری» کمیته‌ای برای کنترل نرخ سفر و بلیت هواپیما می‌گذرد اما دولت با توجه به کاهش قیمت دلار هیچ اقدامی برای حمایت از شرکت‌های هواپیمایی در راستا کاهش قیمت دلار انجام نداده است چرا که دولت معتقد است اگر گردشگری خارجی افزایش یابد مقدار زیادی دلار از کشور خارج می‌شود و این موضوع برای اقتصاد کشور خطر محسوب می‌شود. با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند که تنها راه کاهش قیمت بلیت هواپیما حمایت دولت است.

زهرا شفاعی