به گزارش فارس، اعتیاد بلای خانمانسوزی است که روز به روز جامعه را در چنگال خود بیشتر و بیشتر احاطه می‌کند و بسیاری از جوامع دنیا را درگیر خود ساخته است، ایران اسلامی پرچم‌دار مبارزه با اعتیاد است، اما به دلیل همسایه بودن با دو کشور تولیدکننده موادمخدر در دنیا ( افغانستان و پاکستان) بیشترین آسیب را در این زمینه متحمل شده است.
شهدای نیروی انتظامی هم گواه تلاش این نیروی خدوم مبنی بر نابودی این افیون در کشور است.
با وجود تمام این تلاش‌ها آمار افراد گرفتار در دام اعتیاد روز به روز بیشتر می‌شود و از سوی دیگر کاهش سن اعتیاد و ورود انواع مواد مخدر صنعتی موجب شده کار مقابله با اعتیاد با سختی‌های زیادی مواجه باشد.
کردستان که همواره به عنوان یکی از استان‌های سفید در بحث اعتیاد در کشور معرفی شده است، براساس شیوع‌شناسی سال ۹۴ حدود ۲۱ هزار نفر معتاد دارد و در کنار این افزایش قابل توجه آمار معتادان شاهد کاهش سن اعتیاد در استان هستیم.
آنچه همواره از سوی مسؤولان ذیربط اعلام می‌شود، این است که اولویت در بحث مبارزه با اعتیاد پیشگیری بوده و پیشگیری را بهتر از درمان می‌دانند.
به منظور بررسی اقدامات انجام گرفته در حوزه مبارزه و پیشگیری از اعتیاد در کردستان با محمدسلیم کریمی دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌آید..
در جلسات شورای مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد استان کردستان تلاش بر این است تا از روند افزایشی آمار معتادان پیشگیری شود، برنامه‌ها و اقدامات شورای هماهنگی چه اندازه در این زمینه مؤثر بوده است؟
در همه دنیا اقدامات پیشگیری ارجح بر درمان است و تأثیرگذاری آنها به اثبات رسیده است و در کشور ما نیز برنامه پیشگیری در اولویت است، خصوصاً در سال‌جاری باید پیشگیری حداقل ۵۰ درصد اولویت برنامه‌ها باشد.
در خصوص ارزیابی برنامه‌های پیشگیری تمام برنامه‌ها در راستای تفاهم‌نامه‌های منعقده اجرایی شده است و طی بازدیدها و سرکشی‌هایی که حتی به صورت مویرگی (مثلا در آموزش و پرورش از مدارس نیز بازدید به عمل آمده و نحوه اجرا سنجش شده است و نیز در طرح‌های اجتماع‌محور کارگاه‌ها و کلاس‌ها و...) اما در خصوص تأثیرگذاری چون کار پیشگیری یک فرایند بلندمدت است و هدف اصلی آن تقویت زندگی سالم و اصلاح باورهای غلط است در ظاهر تأثیر کوتاه‌مدت یعنی تغییر نگرش را می‌شود دید، اما تغییر رفتار نسبت به عدم اجرای رفتارهای ناهنجار را در بلند مدت و طی پیمایش‌های طولی باید فهمید.
البته در کل دنیا این برنامه‌های پیشگیری که در طرح ملی و نیز سند جامع پیشگیری اولیه از اعتیاد آورده شده است در قالب تفاهم‌نامه‌های اجرایی در استان‌ها اجرا می‌شود قبلاً تأثیرگذاری آنها سنجیده شده و مفید بودنشان به اثبات رسیده است.
آیا اعتباراتی هم برای حوزه پیشگیری از اعتیاد پیش‌بینی شده است؟ اگر هست نحوه هزینه‌کرد آن به چه صورت است؟
اعتبارات براساس تفاهم‌نامه‌های منعقده بین ستاد مبارزه با مواد مخدر و دستگاه اجرایی براساس جمعیت مخاطب آن دستگاه و اهمیت پیشگیری در آن دستگاه توزیع می‌شود.
مثلاً در کشور از مبلغ ۲۱ میلیارد تومان مصوب به دلیل اهمیت مخاطبین و گستردگی مخاطبین آموزش و پرورش مبلغ ۱۰ میلیارد تومان برای این وزارتخانه در نظر گرفته شده، البته این اعتبارات در قالب کمکی است و خود دستگاه کشوری نیز باید نسبت به اختصاص مبلغی اقدام کند.
از اعتبارات پیشگیری به ۱۲ دستگاه شامل آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت علوم و تحقیقات، وزارت ورزش و جوانان، سازمان تبلیغات، سازمان زندانها، بنیاد شهید، جمعیت هلال‌احمر، کمیته امداد امام(ره) و نیروی انتظامی اختصاص یابد که هرکدام تفاهم‌نامه جداگانه خود را دارد و این اعتبارات از طرف ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور به آن دستگاه ابلاغ و توسط دستگاه کشوری طرح تقسیم آن نوشته شده و به استان‌ها ابلاغ می‌شود.
در خصوص چهار دستگاه آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و وزارت علوم و تحقیقات میزان اعتبار تعیین شده در کشور به صورت تخصیص استانی به حساب شورای استان واریز می‌شود و شورای استان پس از گرفتن برنامه عملیاتی همان مبلغ اعلامی را به حساب دستگاه مورد نظر واریز می‌کند و حق هیچ‌گونه دخل و تصرفی در آن نداشته و فقط نظارت بر حسن اجرا با شورای استان کردستان است.
شورای استان کردستان باید میزان اعتبار تعیین شده را به حساب اداره کل مورد نظر واریز کند و دستگاه مجری نیز براساس آیتم‌های چون میزان جمعیت، میزان شیوع اعتیاد و نقشه آسیب‌پذیری و خطرپذیری و نیاز آن شهرستان طرح تقسیم شهرستانی را اجرا کند.
سهم ۳۴۰ میلیون تومانی کردستان از ردیف اعتبارات ستاد مبارزه با مواد مخدر
به جز این چهار دستگاه، سایر دستگاه‌ها اعتباری در این خصوص ندارند؟
اعتبار سایر دستگاه‌ها غیر از چهار دستگاه نامبرده شده، مستقیماً از طریق دستگاه مرکزی متبوعشان واریز می‌شود و شورای استان فقط براساس آیتم‌های تفاهم‌نامه نظارت می‌کند.
به عنوان مثال واریزی پیشگیری از شورای هماهنگی به آموزش و پرورش ۱۳۴ میلیون تومان، بهزیستی ۵۱ میلیون تومان، دانشگاه کردستان ۴۰ میلیون تومان، سازمان تبلیغات ۸/۴ میلیون تومان هلال احمر۵/۲۸ میلیون تومان، زندانها ۲/۱۰میلیون تومان، اداره کل تعاون و کار ۲ میلیون تومان، کمیته امداد امام خمینی (ره) ۳ میلیون تومان، بنیاد شهید ۲ میلیون تومان و صداو سیما ۶۵ میلیون تومان بوده که تقریبا اعتبارات واریزی حدود ۳۴۰ میلیون تومان از ردیف اعتبارات ستاد مبارزه با مواد مخدر است که در حوزه پیشگیری هزینه شده است البته ادارات از طریق طرح تقسیم کار ملی (شورای اجتماعی کشور) و اعتبارات ذاتی خود نیز هزینه کرده و این آمار عملکردی برای پیشگیری مربوط به کل هزینه‌ها است.
رشد ۱۴۷ درصدی اجرای برنامه‌های پیشگیرانه برای دانش آموزان
به صورت مصداقی به برخی برنامه‌های شاخص در استان کردستان اشاره کنید.
اجرای برنامه‌های ویژه در آموزش و پرورش همچون طرح تاب‌آوری طرح نماد برای دوره دوم ابتدایی، متوسطه اول و دوم جمعا ۳۳ هزار و ۵۱۰ نفر، طرح توانمندسازی دانش‌آموزان، کارکنان و والدین متوسطه دوم جمعاً ۶۰ هزار و ۷۶۵ نفر، طرح توانمندسازی روانی اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه اول ۶۲ هزار و ۷۳۹ نفر، برگزاری جشنواره نوجوان سالم و اجرایی طرح‌های چهارگانه در مدارس شامل برنامه «آموزش مهارتهای مراقبت از خود» ویژه دانش‌آموزان مدارس دوره ابتدایی دوم ۱۴۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل، برنامه «پیشگیرانه مدرسه مراقب اجتماع محور» در مدارس ابتدایی، متوسطه اول و دوم ۴۳۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل، برنامه «آموزش مهارتهای مقابله‌ای» در مدارس متوسطه اول دولتی ۴۶ درصد افزایش نسبت به سال قبل و برنامه «مدارس عاری از خطر» در مدارس متوسطه دوم دولتی که جمعا ۷۷ هزار و ۳۴۰ نفر دانش آموز زیر پوشش بودند یعنی سال گذشته توسط آموزش و پرورش بیش از ۷۰ درصد دانش آموزان در یکی از طرح‌های پیشگیری یا بیش از یک طرح شرکت داشته‌اند.
اجرای ۱۲۰ طرح پیشگیری از اعتیاد اجتماع‌محور
به جز مدارس آیا برای طیف‌های دیگر آموزش‌های پیشگیری از اعتیاد اجرا شده است؟
بله. اجرای ۴ طرح خانه و مدرسه در مهدهای حاشیه شهر سنندج با هدف افزایش عوامل حمایتی و حفاظتی در مراقبت از کودکان، برنامه پیشگیری از اعتیاد در خوابگاه‌ها و محیط‌های دانشجویی و آموزشی ۱۲ هزار و ۶۰۰ نفر ۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل، آموزش مهارتهای زندگی ویژه مددجویان، خانواده زندانیان و سربازان در زندانها ۱۸ هزار و ۷۸۱ نفر ۱۵۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل، اجرای ۱۲۰ طرح اجتماع محور شهری و روستایی توسط بهزیستی با استفاده از سمن ها حدود ۱۶۸ هزار زیرپوشش، توزیع بیش از ۴۰۰ هزار بسته آموزشی شامل بروشور، تراکت، کتاب، سی دی در استان و ارائه خدمات مشاوره‌ای رایگان به خانواده‌های زیرپوشش بنیاد شهید، کمیته امداد و بهزیستی انجام گرفته است.
همواره از رسانه‌ها به عنوان ابزاری تأثیرگذار در فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی نام برده می‌شود، آیا شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر به این مسئله باور دارد و تا چه میزان از بستر رسانه‌ها برای آگاه‌سازی مردم استفاده کرده است؟
بله. همواره معتقدیم که رسانه یکی از تأثیرگذارترین ابزار برای دستیابی به اهداف است، در همین راستا با توجه به قوانین و چارچوب تعریف شده در قالب عقد تفاهم‌نامه اجرای برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در راستای آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی با مشارکت کارشناسان عضو کمیته انجام گرفته است.
اجرای طرح کرامت ۲ در ۱۰ محله آسیب‌خیز استان کردستان توسط سپاه
آیا سایر ادارات نیز طرح‌هایی در راستای مقابله با اعتیاد در استان کردستان انجام می‌دهند؟
بله. اجرای طرح «کرامت» ۲ در ۱۰ محله آسیب‌خیز استان کردستان توسط سپاه بیت‌المقدس با همکاری اعضای شورا با زیرپوشش قراردادن ۱۲۷ هزار و ۲۷۲ نفر، اجرای طرح «پیام» در دانشگاه کردستان برای تربیت مربی دانشجو و تقویت سمن‌های دانشجویی و برگزاری کارگاه تربیت متخصص برای ۶ استان غرب کشور، اجرای طرح کاج توسط اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در کارگاه‌ها و کارخانجات سطح استان و اجرای طرح «پیمان» توسط هلال احمر و تربیت بیش از ۱۲۵ نفر متخصص پیشگیری در بین داوطلبان جمعیت هلال احمر استان در بین اقشار مردم انجام گرفته است.
آموزش یکی از مهمترین مباحث در زمینه پیشگیری از اعتیاد است، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان کردستان چه کارهایی در این زمینه انجام داده است؟
چاپ ۶ هزار جلد کتاب آموزشی در راستای پیشگیری از اعتیاد ویژه معلمان سه مقطع تحصیلی، اجرای طرح آموزش مهارتهای زندگی، سبک های فرزندپروری و روشهای پیشگیری اولیه از اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی جهت اولیا دانش آموزان و برگزاری دوره پیشگیری از اعتیاد در روستاهای آسیب خیز در سه بخش کرفتو، سارال و مرکزی شهرستان دیواندره بخشی از اقدامات انجام گرفته در این راستا بوده است.
استفاده از اقشار تأثیرگذار مانند روحانیون، هنرمندان و ... برای مقابله با اعتیاد می‌تواند منتج به نتیجه شود، نظر شما در این خصوص چیست؟
بله. قطعاً استفاده از این ظرفیت‌ها می‌تواند نقش مهمی در تحقق اهداف و چشم‌اندازهای تعریف شده شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر در استان باشد، در همین راستا در کنار برگزاری جلسات هم‌اندیشی با هنرمندان و شاعران توسط ارشاد اسلامی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای طلاب و روحانیون استان توسط سازمان تبلیغات و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای بخشداران و دهیاران کل استان در ۱۰ کارگاه استانی انجام گرفته است.
برگزاری ۳۸ کارگاه آموزشی پیشگیری از اعتیاد برای دانشجویان جدیدالورود
دانشجویان خوابگاهی از جمله طیف‌های در معرض خطر اعتیاد هستند، برای پیشگیری از اعتیاد در چنین مکان‌هایی چه برنامه‌ای دارید؟
در همین راستا بیش از ۳۸ کارگاه آموزشی و آموزش برای یک‌هزار و ۲۰۰ نفر از دانشجویان جدیدالورود در قالب طرح «پیام» برگزار کردیم و برگزاری جلسات راهنمایی و مشاوره‌ای فردی و گروهی در خوابگاه های دانشجویی نیز با همکاری بخش های مختلف و استقبال خوب مخاطبین انجام گرفته است.
آیا در زندانها هم فعالیتی در این زمینه دارید؟
قطعاً. اجرای بیش از ۳۸ کارگاه آموزشی ویژه پرسنل و سربازان اداره کل زندانها، آموزش چهره به چهره به تمامی زندانیان جدیدالورود در راستای پیشگیری از اعتیاد و رفتارهای پرخطر و ... در سطح وسیع انجام و به صورت مستمر با استفاده از کارشناسان صاحب‌نظر ادامه دارد.
خانواده‌های محروم جامعه معمولاً بیش از سایر اقشار جامعه در معرض آسیب قرار می‌گیرند، آیا شورای هماهنگی برنامه ویژه این طیف از جامعه دارد؟
برگزاری دوره آموزشی ویژه خانواده‌های زیرپوشش در معرض خطر توسط کمیته حضرت امام(ره)، برپایی نمایشگاه‌های فرهنگی با هدف پیشگیری اولیه از اعتیاد در مراکز تربیتی ولایت کمیته امداد، برگزاری اردوهای فرهنگی و تربیتی (زیارتی مشهد مقدس) با اولویت خانواده‌های در معرض خطر، برگزاری صدها نمایشگاه ثابت و ۹۶۰ نمایشگاه سیار توسط آموزش و پرورش برای مدارس متوسطه اول و دوم، برگزاری کارگاه‌های آموزشی بیش از ۵۰۰ کارگاه و ۱۳۰ همایش در کل استان، برگزاری مسابقات ورزشی دو همگانی، دوچرخه‌سواری، ورزش محلات و راهپیمایی خانوادگی با شعار جامعه سالم عاری از اعتیاد با شرکت ۱۳۰ هزار و ۱۲۵ نفر از جمله اقدامات انجام گرفته در این راستا بوده است.
بیش از ۴۰ درصد جمعیت استان در یکی از طرح‌های پیشگیرانه ادارات عضو شورای هماهنگی مبارزه با اعتیاد که اعتبارات آن از طریق ستاد و یا طرح تقسیم کار ملی و اعتبارات ذاتی خود دستگاه تامین شده، شرکت داشته‌اند.
آمار خوبی از اقدامات انجام گرفته در حوزه پیشگیری از اعتیاد دادید، آیا برگزاری این برنامه‌ها در کاهش آمار معتادین استان موثر بوده است؟
روند گرایش به سمت اعتیاد به ویژه در مواد صنعتی نه تنها در استان کردستان بلکه در کل کشور رو به افزایش است، براساس شیوع‌شناسی انجام گرفته سال ۹۴ حدود ۲۱ هزار نفر معتاد در کردستان وجود دارد، اما مشکل ما در کاهش سن اعتیاد است.
میانگین سنی اعتیاد استان نسبت به کشور یک سال بالاتر است، متأسفانه در روند چند ساله اخیر در کشور زنانه‌شدن اعتیاد شکل گرفته است، براساس آمار ۱۰ تا ۱۱ درصد از معتادین کشور را زنان تشکیل می‌دهند که این آمار در استان کردستان حدود ۵ تا ۶ درصد است.
شیوع استفاده از مواد مخدر «گل» در بین جوانان
نوع مواد مخدر مصرفی هم از سنتی به صنعتی و جدیداً به دلیل باورهای غلط نسبت به گل مبنی بر اینکه اعتیادآور نیست، گرایش قشر جوان به ماده مخدر «گل» افزایش پیدا کرده است و این مسئله کار مقابله و مبارزه را با سختی‌های بیشتری مواجه کرده است.
اجتماعی کردن مبارزه با اعتیاد مطرح است که قطعاً تحقق این مهم نیاز به ساز و کار و برنامه‌ریزی‌های خاص دارد، آیا برای این موضوع در کردستان برنامه‌ای وجود دارد؟
اجتماعی شدن رویکردی است که وزیر کشور و دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور به منظور مردمی‌شدن مبارزه با مواد مخدر آن را مطرح کردند، بدون شک زمانی می‌توانیم در زمینه مبارزه با اعتیاد عملکرد و خروجی مثبتی داشته باشیم که مبارزه با اعتیاد در بین تمام اقشار مردم نمود پیدا کند، در همین راستا اقدامات خوبی در استان انجام گرفته است که معرفی سفیران اجتماعی شدن که تاکنون ۲۶ نفر از افراد خوشنام و صاحب نفوذ و کسانی که می‌توانند الگوهای مناسبی برای جوانان باشند معرفی شده است.
تقویت سازمان‌های مردم نهاد و NGO ها CBOها و برون‌سپاری برنامه‌های اعضای شورا به آنها برای تقویت واسط‌های دولت و مردم، سخنرانی در مساجد و استفاده از تریبون‌ها مساجد، ارتباط با هیئت‌های ورزشی و مربیان روسا و داوران و ورزشکاران و استفاده از نفوذ آنها برای تقویت اقدامات پیشگیری و کمک به فعالیت‌های ورزشی خصوصا ورزش‌های همگانی و بومی و محلی برای تقویت اقدامات در روستاها، کمک به جشنواره‌های مختلف هنری از جمله جشنواره تئاتر مریوان، تئاتر طنز دیواندره، برگزاری جشنواره رسانه و کاهش آسیب‌های اجتماعی برای اولین با در کشور به جهت ارتباط بیشتر اصحاب رسانه، اختصاص قسمت‌هایی از برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی ویژه شورا برای موضوع اجتماعی شدن، تشکیل شورای پیشگیری در برخی بخش‌های استان، آموزش دهیاران، روحانیون و شورا های روستا ها و...از دیگر اقدامات خوبی بوده که در این راستا انجام شده است.
امروز اعتیاد به روستاها نفوذ پیدا کرده و جامعه روستایی را نیز درگیر خود ساخته است، چه برنامه‌ای برای روستاها پیش‌بینی شده است؟
تمامی برنامه‌هایی که توسط دستگاه‌های اجرایی در سطح شهر اجرا می‌شود به تناسب در روستاها نیز برگزار می‌شود، تا جایی که آموزش و پرورش از طریق طرح‌های خود روستاها را پوشش می‌دهد.
برگزاری ویژه‌برنامه‌های آموزشی برای مددجویان کمیته امداد از طریق این نهاد انقلابی، اجرای طرح‌های اجتماع‌محور روستایی توسط بهزیستی در روستاها، اجرای طرح کرامت ۲ در روستاهای بزرگ و تسری آن به روستاهای کوچک توسط سپاه، انعقاد تفاهم‌نامه با ورزش و جوانان برای تقویت ورزش و نشاط در روستاها و تشکیل شورای پیشگیری در برخی بخش‌ها از دیگر برنامه‌های شورای هماهنگی کردستان برای پیشگیری از اعتیاد در روستاهای استان است.
- 15
- 4
