زوال اعتماد پیش‌درآمد فروپاشی جوامع است

اعتماد، کلمه‌ای است که این روزها زیاد می‌شنویم. اتفاقات مختلفی که اخیرا رخ داده، از وقوع زلزله در غرب کشور گرفته تا ماجرای نفتکش سانچی و ناآرامی‌های خیابانی اخیر همگی بهانه‌ای برای به چالش کشیده شدن اعتماد بین مردم و مسئولان کشور بوده است، برخی از جامعه شناسان در حالی که درباره بروز شکاف در ارتباط بین مردم و سیاست‌گذاران هشدار می‌دهند، یکی از پیامدهای این شکاف را که همان بروز بی‌اعتمادی است، یادآوری کنند.

علی‌اصغر سعیدی یکی از جامعه‌شناسانی است که هنوز به وضعیت فعلی امید دارد اما درباره آینده هشدار می‌دهد و می‌گوید: «ما هنگام بروز بحران‌ها نشانه‌هایی می‌بینیم که نگران‌کننده هستند مانند اقبالی که مردم به فراخوان کمک به زلزله‌زده‌ها از سوی سلبریتی ها نشان دادند و حتی نهادهای رسمی وادار به واکنش در این مورد شدند اما از طرف دیگر در برخی بزنگاه‌ها مانند انتخابات می‌بینیم که مردم مشارکت بالایی از خود نشان می‌دهند و این یعنی آخرین رشته اعتماد پاره نشده است اما باید مراقب بود.»

او در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین ادامه می‌دهد: «اعتماد بین شهروندان و دولتمردان یکی از سرمایه‌های اجتماعی است و به زوال رفتن آن می‌تواند خطرات بسیاری داشته باشد. جوامعی که دچار دگرگونی‌هایی مانند فروپاشی یا انقلاب شده‌اند قبل از آن با زوال هر گونه اعتماد بین مردم و گردانندگان کشور رو به رو بوده‌اند و در مرحله‌ای که مردم از هر گونه تغییر قطع امید کرده‌اند دست به رفتارهای غیر آرام زده‌اند.»

سعیدی اعتقاد دارد که در کشور ما هنوز رشته امید قطع نشده است، او می‌گوید: «وقتی ما می‌بینیم که مردم با پیام یک فرد به صحنه انتخابات می‌آیند یعنی هنوز چهره‌های امین و قابل اعتماد برای مردم باقی‌مانده‌اند ضمن اینکه اعتماد سطوح مختلفی دارد ممکن است که مردم در یک سطح به دولتمردان امید نداشته باشند اما در سطحی دیگر هنوز اعتماد برقرار باشد.»

او نقش رسانه‌ها و منابع انتشار خبر را در میزان اعتماد مردم به مسئولان مهم می‌داند و می‌گوید: «در گذشته مردم منابع محدودی برای به دست آوردن خبر و قضاوت داشتند و از طرفی در جریان بسیاری از موضوعات قرار نمی‌گرفتند اما در حال حاضر مردم از طرق مختلف به اخبار دسترسی دارند و بسیاری از این خبرها هم از نظر صحت‌وسقم بررسی نشده و منتشر می‌شوند. همین موضوع باعث می‌شود که مردم به منابع خبری رسمی که به نحوی با اداره‌کننده‌های کشور در ارتباط هستند شک کنند. دقیقاً به همین دلیل هم باید توجه زیادی به فعالیت رسانه‌ها داشت و باید کاری کرد که منابع رسمی بتوانند به مرور رابطه‌شان را با مردم‌ترمیم کنند.»

سعیدی ادامه می‌دهد: «نکته دیگری که در زمینه برگشت اعتماد بین مردم و مسئولان باید به آن توجه کرد این است که آنچه اعتماد می‌سازد، ارتباط است. وقتی مسئولان با مردم ارتباط سازنده داشته باشند و حرف‌های آنها را بشنوند و حرف‌های خودشان را هم صادقانه به آنها منتقل کنند رشته اعتماد قوی‌تر خواهد شد.»