خواننده‌هایی که پس از فوت هم آثار جدیدی از آن‌ها عرضه می‌شود؛ از حبیب تا مرتضی پاشایی!

تنها صداست که می‌ماند. این را فروغ فرخزاد در دفتر شعر «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» می‌گوید و از آن جا که در چند سال گذشته شاهد انتشار آثار جدیدی از خواننده‌ها پس از فوت‌شان هستیم انگار او چندان هم بیراه نگفته است. این روند در شبکه‌های اجتماعی نیز واکنش‌های زیادی را به همراه دارد و گاهی دست‌مایه شوخی کاربران هم قرار می‌گیرد. هرچند این اتفاق درباره خواننده‌های خارجی معروفی مانند مایکل جکسون و پرینس هم صادق است. نکته قابل تامل‌تر این که بیشتر صفحات شخصی این خواننده‌ها، پس از فوت‌شان همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و اخبار انتشار آثار جدید را منتشر می‌کنند. حال که به تازگی خبر رسیده که قرار است آلبوم زنده‌یاد حامد هاکان، دو سال پس از فوتش منتشر شود، نگاهی به سیر این چنینی آثار چند خواننده خواهیم داشت.

ایرج بسطامی و شروع یک ماجرا

آلبوم «خزان و آرزو» یکی از اولین آلبوم‌های تاریخ موسیقی ایران است که پس از درگذشت خواننده منتشر شد. این آلبوم هشت قطعه‌ای شامل بداهه‌خوانی ایرج بسطامی به همراه بداهه‌نوازی تار و سه‌تار حسین مجیدیان، در اجراهای خصوصی و ضبط‌های خارج از استودیوست. جالب این که  آلبوم «خزان و آرزو» به دلیل بازخوانی چند قطعه خاطره‌انگیز از ساخته‌های همایون خرم و پرویز یاحقی و انتشار آن بعد از مرگ دلخراش این خواننده در زلزله بم، بیشتر از دیگر آلبوم‌های او شنیده شد. البته این پایان ماجرا نبود و بعد از این آلبوم، شش اثر دیگر از اجرای این خواننده، در قالب اجراهای او با گروه‌های مختلف در کنسرت‌ها هم منتشر شد. در این بین، کنسرت «گل پونه‌ها»، شامل بخش اول کنسرت ایرج بسطامی و گروه  همایون، تنها اثر تصویری منتشر شده رسمی از این خواننده است که بخش دوم آن، به علت ناراضی بودن بنیاد فرهنگی هنری بسطامی که توسط خانواده او (خواهر و برادر ایرج بسطامی) اداره می‌شود، هنوز به صورت رسمی منتشر نشده است.

مورد عجیب حامد هاکان

ماجرا از این جا شروع شد که یک فعال رسانه‌ای در توئیتر از انتشار آلبوم رسمی حامد هاکان با عنوان «فرشته‌های زمینی»، در نیمه مرداد امسال خبر داد. این در حالی است که او دو سال پیش، در ۳۴ سالگی، بر اثر ایست قلبی درگذشت و هرگز در زمان حیاتش نتوانست آلبومی منتشر کند. گفته می‌شود مخالفت‌های پدر هاکان در این سال‌ها، مانع انتشار آلبوم هاکان بوده و پیگیری خواهر این خواننده و شرکت تهیه‌کننده در صدور این مجوز تاثیر زیادی داشته است. این خواننده در سال‌های ابتدایی کار خود، در چند آلبوم غیر رسمی محسن چاوشی با او همکاری داشت.

مرتضی پاشایی و بهنام صفوی

فاصله روزهای خواندن و رفتن مرتضی پاشایی کوتاه است. او اولین آلبوم رسمی خود را با عنوان «یکی هست»، در سال ۹۱ منتشر کرد و در آبان سال ۹۳، در ۳۰ سالگی درگذشت. او جزو خواننده‌هایی‌ است که پس از فوتش، آلبوم و قطعه‌های جدید بسیاری از او منتشر و حتی اثر نیمه‌کاره‌ای از او با اضافه شدن صدای سینا سرلک، در قطعه «حسرت» کامل شد و در دسترس علاقه مندان قرار گرفت. بر اساس گفته عموی زنده‌یاد پاشایی به مهر، آثار قابل عرضه دیگری هم از این خواننده وجود دارد، اما اردیبهشت امسال بود که خانواده این خواننده، با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد دیگر هیچ اثری توسط خانواده مرتضی پاشایی منتشر نمی‌شود و از دیگران هم درخواست شد که به انتشار آثار اتود و نیمه‌کاره این هنرمند مبادرت نورزند. به تازگی هم شاهد انتشار اثر جدیدی از بهنام صفوی، خواننده‌ای که سرنوشتش شباهت عجیبی به پاشایی دارد و اردیبهشت امسال در ۳۵ سالگی درگذشت، بودیم.

مجوز عجیب حبیب

سال ۹۶ بود که موزیک ویدئوی «دیره» با تصویر و صدای نه چندان شفاف «حبیب محبیان» مجوز گرفت؛ یعنی حدود یک سال و نیم پس از مرگش. او که به عنوان خواننده پاپ لس‌آنجلسی در خارج از ایران فعالیت می‌کرد، چند سال پیش به کشور بازگشت و در یکی از روستاهای شمال کشور ساکن شد اما هیچ وقت نتوانست مجوز فعالیت رسمی را در ایران بگیرد. به گفته سمیر زند یکی دیگر از خوانندگان این قطعه، قرار بود این آهنگ را حبیب و او بخوانند، اما اختلافات بینشان این اجازه را نداد. زمستان سال ۹۶ و در پی اتفاق تلخ سانچی، قطعه «مرگ قو» با صدای حبیب برای اولین بار از صدا و سیما و به یاد جان باختگان این اتفاق دردناک پخش شد.

چرا نباید آثار خواننده را پس از فوت منتشر کرد؟

محبوبیت برخی خواننده‌ها پس از مرگ ادامه دارد و در برخی موارد افزایش هم می یابد. این محبوبیت باعث می‌شود خانواده خواننده درگذشته به تکمیل آثار وی و انتشار آن‌ها بپردازند. در این بین، شرکت‌ها و تهیه‌کننده‌هایی وجود دارند که به خاطر منافع مالی خود به سراغ خانواده این خواننده‌ها می‌روند و با شعارهایی نظیر زنده نگه‌ داشتن یاد آن خواننده در ذهن مردم ،حق پخش و انتشار آثار باقی‌مانده خواننده را می‌خرند و این آثار نیمه تمام را که شاید برخی از آن‌ها تنها اتود یک اثر باشد، بدون توجه به اعتبار خواننده، منتشر می‌کنند. آثاری که بعید بود آن خواننده در زمان حیات خود، آن‌ها را به این شکل منتشر کند.

نسترن کاشف